Selim Efe Erdem
Geçtiğimiz günlerde Star gazetesi yazı işleri toplantısına konuk olan Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, bakanlığın sağlık projeleriyle birlikte Türkiye'nin önemli sorunlarından biri olan iyot-tiroit sorununa dikkat çekmişti. Türkiye'de yüksek tuz kullanımına rağmen iyot eksikliği kaynaklı tiroit rahatsızlıklarında Türkiye'nin endemik ülkelerden biri olması arasındaki çelişkiye dikkat çeken Bakan Müezzinoğlu "Demek ki tuzdan (yeteri kadar iyot) almıyoruz. Çünkü dünyaya göre en az 2 buçuk kat fazla tuz tüketiyoruz. Neden (tiroit kanserinde) endemik ülkeyiz? O zaman ikisinden birinde çelişki var" dedi. Sağlık Bakanı Müezzinoğlu'nun da dikkat çektiği iyot yetersizliği ve tiroit rahatsızlıkları arasındaki bağlantıyı araştırdığımızda, Türkiye'de halk sağlığını tehdit eden çarpıcı sonuçlarla karşılaştık.
Türkiye'nin en önemli sağlık sorunlarının başında, toplumun yüzde 17'sini etkileyen obezite var ama iyot eksikliği toplumda yüzde 47'lerde. Hem de kanserden zeka geriliğine, asabiyetten intihara ağır sonuçları da var.
10 YILDA ÇOK YOL ALINDI
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu'ndan alınan bilgiye göre, Türkiye'de 1968 yılında bu yana tuzun iyotlanması çalışmaları yürütülüyor. 1994'da Ulusal İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı başlatılırken, 1999'da iyotsuz sofra tuzunun üretimi ve satışı da yasaklandı. 2005'de Tuz Tebliği yayınlanırken, iyotlu tuz kullanımını tüm topluma yaygınlaştırmak ve ülke genelinde konuyu gündeme getirmek amacı her yıl 1-7 Haziran tarihleri arasında İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası etkinliklerine başlandı.
İKİ KİŞİDEN BİRİ MAĞDUR
Peki ama Türkiye neden iyotlu tuz konusunda bu kadar mücadelede bulunuyor? Çünkü Türkiye iyot eksikliği ile mücadele konusunda dünyanın sayılı ülkeleri arasına girdi ama Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye'nin yüzde 47.1'inde iyot eksikliği var. Bu nasıl bir sonuç mu doğuruyor? Troid kanserinden yeni doğan çocuklarda zeka geriliğine hatta asabiyet ve intihara kadar, Türk toplumunun neslini tehdit eden yaygın halk hastalıklarına neden oluyor. 2000'li yıllarda yapılan çalışmalarla pek çok ilde sorun çözülse de 2007'de yapılan Türkiye İyot Durum Araştırması'na göre halen Türkiye'nin yüzde 27.8'inde (< 50 mg/l) ciddi ve orta derecede iyot eksikli?i, yüzde 19,3'ünde hafif iyot eksikli?i (50-99mg/l) devam ediyor.
KARNEDEKİ ZAYIFLAR...
yot eksikli?inin çocuklarda zeka geliflimi üzerindeki olumsuz etkilerinden dolay düflük okul baflars ve yetiflkinlerde çalflma performansndaki yetersizlikler gibi sonuçlara yol açt?n belirten Sa?lk Bakanl?, iyot eksikli?inin halk sa?l? ve ülkenin sosyo-ekonomik geliflmifllik düzeyine olan korkunç etkisini flu flekilde açklyor: "yot yetersizli?i hastalklar nedeni ile toplumlarn sosyal ve ekonomik geliflmeleri olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu önemli halk sa?l? sorunu bütün bir toplumu fakirli?e ve geri kalmfll?a sürüklemekte, o toplumda yaflayan çocuklar ve dolaysyla yetiflkinler daha az üretebilmektedir.
HER YIL 3 BİN ÇOCUK
iyot eksikli?i ile mücadele kapsamnda, hamilelik sürecinde annelerin yeterli iyotlu tuz almasnn takip edildi?ini belirten Sa?lk Bakanl?, flu çarpc bilgiyi de veriyor: "Bu çerçevede 2006 ylndan bu yana yenido?an tarama program kapsamnda yenido?an bebeklerden alnan topuk kanlarnda hipotiroidi taramas yaplmaya bafllanlmfltr. Her yl yaklaflk 3 bin çocuk geçici ya da kalc hipotiroidi tans almakta ve tedavi edilerek zeka gerili?i ve geliflim gerili?i ile karfl karflya kalmaktan korunmaktadr.
MALİYETİ ÇOK AĞIR
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, iyot eksikliğine karşı yapılan her bir dolarlık mücadele, iyot eksikliğinden kaynaklanan rahatsızlıkların yarattığı 28 dolarlık maliyeti engelliyor. Uzmanlar çocukların okul başarısızlığı ile iyot eksikliği arasındaki bağlantıya dikkat çekiyor
GEBELERİN YÜZDE 90'INDA TESPİT EDİLDİ
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Murat Faik Erdoğan ise iyotlu tuz kullanımının tiroit hastalıklarının, gebelikte ise düşük ve bebekte zeka geriliğinin önlenmesinde büyük önem taşıdığını belirterek, şu bilgileri verdi: 3 bin 700 gebe üzerinde yapılan araştırmada anne adaylarının yüzde 90'nında iyot yetersizliği görüldü. Gebelere ve süt veren kadınlara iyotlu tuza ilave olarak günde 100-150 mikrogram iyot desteği sağlanmasını öneriyoruz. Gebelikte iyot ihtiyacı 2 katına çıkar. Gebelik öncesi tiroid hormonlarında hiçbir sıkıntısı olmayanlarda bile hamilelik sonrasında sorunlar görülebilir. Bu nedenle mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Türkiye iyotlu tuz kullanımının sınırda olduğu ülkeler arasında. Oysa yeterli iyot almayan annelerin bebeklerinin zeka düzeyinin ortalama 10 puan düşük olduğunu gösteren araştırmalar mevcut.
YARIN: İyot eksikliği nasıl giderilir? Sadece tuzdan mı alınır? Karadeniz, lahana ve çernobil mağduru