Modern yaşamın getirilerinden biri olan iş hayatı birçok kişinin yoğun stres altında kaldığı yerlerden biri. Hayatımızın önemli bir kısmını harcadığımız işyerinde yaşadığımız olumsuzluklarla nasıl başa çıkabiliriz? Kendimizi hakkettiğimiz mevkiye nasıl taşırız? Stresi nasıl yenebiliriz? İşte tüm bu soruların mantıklı ve uygulanabilir cevapları var. Yeter ki siz isteyin...
DBE Kurumsal Gelişim Merkezi'nden Uzman Endüstriyel Psikolog Burcu Çanacık, iş yerindeki stres kaynaklarının sandığımız gibi, zamanın yetmemesi veya iş yükü olmadığını, stresi yaşadığımız zamanlar etrafta ilk suçlayabildiğimiz şeyin genellikle işin kendisinden kaynaklanan zorluklar olduğunu söylüyor. Bu zorlukların üstesinden gelerek yaşadığımız stresle baş etmenin ipuçlarını veren Çanacık, öncelikle işe nasıl yaklaşmamız gerektiği hakkında önemli bilgiler paylaştı.
İşe bakış açınızı değiştirmekle yola başlayın...
İşe yaklaşımımızın aslında hayata yaklaşımımıza çok benzediğini ifade eden Çanacık, anahtarın "iyimserliktir" olduğunu, hem dünyada yapılmış, hem de DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü bünyesinde yapılan araştırmalar; hayata bakış açısı iyimser olan, olumsuzluklara toleransı yüksek olan kişilerin kısa ve uzun vadede çok daha yüksek performans gösterdikleri ve işin zorluklarından şikayet etmektense işi zorluklarıyla birlikte sevebildiklerinin sonucunu gösteriyor.
Kendinizi test edin.. Ne kadar iyimsersiniz?
DBE bünyesinde yapılan araştırmalarda zor mesleklerde başarıyı yakalayan ve stresi yönetebilen kişilere bakın hangi sorular sorulmuş? Nasıl cevaplar alınmış?
- Ne kadar iyimserim? (10 üzerinden bir puan verin, 1=çok kötümserim, 10= çok iyimserim)
- Gün içerisinde moralimi bozacak bir şey olduğunda kendimi ne kadar hızlı toparlayabiliyorum? (10 üzerinden bir puan verin, 1=çok zor toparlarım, moralimi yeniden yükseltmem çok zaman alır, 10= çok kolay toparlanırım, moralimi yeniden yükseltmem çok az zaman alır)
DBE bünyesinde yapılan araştırma sonuçlarına göre zor mesleklerde başarıyı yakalayan ve stresi yönetebilen kişilerin bu soruya verdikleri ortalama puan: 10 üzerinden 7,5 civarında.
Yaptığınız iş karakterinize ne kadar uyuyor?
Yaptığımız iş veya seçtiğimiz meslek, yeteneklerimize ne kadar uygunsa, işi o kadar kolay ve hızlı yapabildiğimizi ve yüksek performans gösterdiğimizi belirten Çanacık, "Yapmak için doğduğu işi yapmak" diye bir tabir vardır, ki çok doğrudur. Eğer yapmak için doğduğunuz işi yapıyorsanız işte o zaman daha az yorularak üstün performans gösterirsiniz" diyor. Bunu örneklerle açıklayan Çanacık, dışadönük, yeni insanlarla tanışmayı ve insanları etkilemeyi seven kişilerin satış veya müşteri ilişkilerinde; hareketli ve fazla enerjik yapısı olanların ise sahada sürekli seyahat edebildiği bir işte başarılı ve mutlu olduğunu belirtiyor.
Kendi düşüncelerine yönelik yapısı olan, bireysel çalışmaktan keyif alan kişilerin, proje geliştirmek, bilgisayar yazılımı üretmek gibi bireysel çalışmalarla başarıya ulaşabileceği ve iş hayatından keyif alabileceğini de ekliyor.
Yöneticinizi çok iyi analiz etmelisiniz çünkü...
İş yerinde işinizin stresli hale gelmesinin nedeni çevrenizdeki insanlar olabilir. Peki çalışma arkadaşlarınızı da barındıran bu insanlar arasında stres yaratan kimler olabilir? Çanacık, işin bize uygunluğu ve stresle ilişkimizi etkileyen ana faktörlerden biri olarak yöneticilerin yer aldığını belirtiyor. Yöneticilerin, gün içerisinde işten kaynaklı yaşayacağımız stresi azaltma veya artırma gücüne sahip olduğunu belirten Çanacık, konuyu "O panik olursa biz de panik oluruz, moralimiz daha hızlı bozulur ve daha geç toparlanırız. Yani, işiniz sizin yeteneklerinize uygunsa ve yine de stres yaşıyorsanız, nedeni yöneticinizin kendi iş stresini size yansıtıyor olması olabilir" şeklinde açıklıyor.
Yöneticilerin hayata bakış açımızı da olumlu veya olumsuz etkileme gücüne sahip olduklarını dile getiren Çanacık, zorluklara karşı toleranslı bir yöneticinin "Bunu başarabiliriz, zorlukların üstesinden gelebiliriz" diyerek ekibini motive edebildiğini, toleransı düşük bir yöneticinin ise olumsuz birçok durumda "Her şey çok kötü gidiyor, hiçbir şeyi doğru düzgün yapamıyorsunuz!" diyerek ekibini suçlayabildiğini söylüyor.
Bunların dışında yöneticiniz sizin yeteneklerinizi veya sizi neyin motive ettiğini bilmiyor olabilir. Sizin yeteneklerinizi kullanmak yerine, yeterince iyi olmadığınız alanlarda gelişmeniz için sizi yönlendirmiş olabilir. Yapılan araştırmalar, çalışanların kendi yetenekleri doğrultusunda geliştirilmesi gerektiğini gösteriyor. Bu da demek oluyor ki; başarılı olduğunuz veya yetenekli olduğunuz alanları yöneticinize siz göstermek zorunda kalabilir, onu buna inandırmak için biraz uğraşmanız gerekebilir.
Stresten en çok kimler etkileniyor?
Psikolog Burcu Çanacık, iş yeteneklerine uygun olmayan ve genel olarak hayata bakış açısı olumsuz olan kişilerin işin yarattığı stresle başa çıkmada daha fazla sıkıntı çektiğini, yöneticisinin kendi ve ekibinin stresini iyi yönetememesinin de bunlara eklendiğinde stres unsurlarının kişi üzerinde daha uzun vadeli olabileceğinin bilgisini paylaşıyor.
Stresten korunmak diye bir şey yok.. Onunla başa çıkın!
Stresten korunmak diye bir şey olmadığını belirten Çanacık, "Önemli olan stresle nasıl başa çıktığımız" diyor. Zorluklara karşı toleransımızı artırmanın stresi yönetmemizi kolaylaştırdığını belirten Çanacık, "Stresini iyi yöneten bir yönetici ile çalışmak, iş stresi ile daha kolay başa çıkmamızı sağlar. Gerektiğinde mola vermek, kendimize zaman ayırmak, arkadaşlarla bir araya gelerek paylaşımda bulunmak, yine stresi yönetmenin diğer yollarıdır. Ancak en iyi yöntem, yeteneklerimizle uyumlu meslek seçimidir. Eğer bunun için çok geç ise, işimizin yeteneğimizle uyumlu kısımlarını öne çıkarmak, yöneticimizden yardım ve yönlendirme istemek, stresi yönetmemize yardımcı olur" dedi.