İş Yerinde Psikolojik Şiddet : Mobbing
Günümüzde gittikçe artan mobbing çalışanların sadece çalışma hayatını etkilemekle kalmıyor; bunun yanında fizyolojik ve ruhsal sağlıklarını, sosyal yaşamını ve ekonomik yapısını da etkiliyor. Teknolojinin kişileri ortamdan yalıtması ve iş ortamında eksik olan sosyal destek kişileri yalnızlaştırabiliyor ve yaşadıkları mobbing kişilerin verimliliklerini, performanslarının düşmesine neden olabiliyor. Mobbing; bir kişiye ya da bir gruba sistematik olarak uygulanan psikolojik şiddet, taciz veya sıkıntı verme olarak tanımlanıyor.
Ülkemizde en çok sağlık ve eğitim alanlarında görülen mobbingin 2012 Türkiye verilerine bakıldığında 12 ilde 316 kişi üzerinde yapılan çalışmada % 10’unun mobbinge uğradığı görülüyor. Sağlık alanında yapılan çalışmalarda mobbing oranı %86 iken, eğitim alanında mobbinge uğrayanların oranının % 50 oranında olduğu araştırmalarda ortaya çıkıyor. 2010 yılında Avrupa Vakfı tarafından yapılan araştırmada Avrupa Birliği olan 27 ülke ve Avrupa Birliği olmayan 7 ülke olmak üzere toplam 34 ülke yer almış. Yapılan araştırmada ise Türkiye’de mobbinge uğrama oranının % 1,3 olduğu ifade ediliyor.
Hangi davranışların mobbing davranışı olduğuna baktığımızda bu davranışları 5 kategoriye ayırmamız mümkün:
1.İletişime Yönelik Saldırılar: Söz kesme, söyleneni ve yapılanı eleştirme, sözlü tehditler alma…
2.Sosyal ilişkilere Saldırılar: Çevredekilerin konuşmaması, diğerlerine ulaşmanın engellenmesi
3.İtibara Saldırılar: Asılsız söylentilerin çıkması, din, siyasi görüş ve etnik kökenle alay edilmesi…
4.Mesleğe saldırılar: Görev dışında iş verilmesi, yapılan işin engellenmesi, işin sürekli değiştirilmesi..
5. Sağlığa Saldırılar: Fiziksel şiddet tehdidi, fiziksel şiddet, cinsel istismar…
Mobbing davranışının sergilenme nedenleri arasında; mobbinge uğrayan kişilerin bireyin bir grup tarafından oluşturulan kurallarına uymasını zorlamak, düşmanlıktan zevk almak, başkalarının yaşadığı olumsuzluklardan zevk alma ve rahatlama durumu, iş yaşamında çok fazla iş yapmayan kişilerin yaşadıkları can sıkıntısı, kişinin statüsünden dolayı kendisinde istediği davranışı sergileme hakkını görmesi, hayatından memnun olmayan kişinin mutlu olanları kıskanması ve bencilliğe dayanan çıkar ilişkiler yer almaktadır.
Mobbinge uğrayan kişi ise kaygı ve korku yaşıyor. Mobbingin kendisinden kaynaklandığını düşünüyor. Durumu şikâyet etmenin daha olumsuz sonuçlar doğuracağı nedeniyle başkalarıyla konuşmaz ve durumun düzeleceğini hayal ediyor. Mobbing mağduru mobbinge uğradığının farkına varmayabiliyor ve kendini savunmak yerine ortamdan uzaklaşmayı tercih edebiliyor.
Sonuç olarak; hem kişisel olarak hem mesleki olarak en verimli olarak geçirdiğimiz yetişkinlik döneminde iş hayatında yaşanılan mobbingi azaltmak ve önlemek amacıyla hem çalışanların hem de yöneticilerin bu konuda bilinçli olmalarının, çalışan haklarını bilmelerinin ve mobbing hakkında çalışmalar yapmalarının hem motivasyonun sağlanması hem de üretkenliğin artması açısından olumlu etkiler yaratacağını düşünmekteyim.
Dipnot: Tabii vakit ayıramayacak kadar bu konuyu küçümseyenler de yok değil… Bu nedenle, 5 yıl sonrası için önce bugünden başlamalıyız.
Ayşe KUDU