Ahmet KIVANÇ / Tahsin AKÇA / GAZETE HABERTÜRK
Özel istihdam bürolarından işçi kiralanmasını ve işe gitmeden evden çalışmayı düzenleyen yasa tasarısı TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Asıl işçinin doğum ve askerlik iznine ayrılması; mevsimlik tarım işleri ve ev hizmetlerinin yanı sıra "işletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması" halinde kiralık işçi çalıştırılabilecek. Bir işyerinde çalıştırılacak kiralık işçi sayısı, toplam işçi sayısının yüzde 25'ini aşamayacak. Ancak, işçi sayısı 10 ve altında olan işyerlerinde bu sınırlama dikkate alınmayacak. İşçi sayısı 9 ve altında bulunan işyerlerinin sayısı 1.5 milyona ulaşıyor ve toplam işyerlerinin yüzde 85'ini oluşturuyor.
Yasa tasarısına göre, kiralık işçi, sadece özel istihdam büroları aracılığıyla "geçici iş ilişkisi" sözleşmesi imzalamak suretiyle çalıştırılabilecek. Kamu kurumlarıyla yeraltı maden işlerinde ve grev-lokavt uygulanan işyerlerinde kiralık işçi çalıştırılamayacak.
12 AYA KADAR ÇALIŞTIRILACAK
Kiralık işçinin çalıştırılacağı süre, doğum izni ve askerlik dolayısıyla işe alımlarda asıl işçi işe dönünceye kadar devam edecek. Mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde süresiz olacak. Diğer durumlarda ise kiralık işçi 4 ay çalıştırılacak. Fakat, dört aylık sürenin bitiminden itibaren, kiralık işçi sözleşmesi 8 ayı geçmemek üzere iki defa yenilenebilecek. Böylece 12 aya kadar çalıştırılabilecek.
6 AY GEÇMEDEN YENİ KİRALIK İŞÇİ YASAK
11. Cumhurbaşkanı Gül tarafından veto edilen 2009 yılındaki kiralık işçi düzenlemesinde toplam süre 18 ay olarak belirlenmişti. Kiralık işçi çalıştıran işveren, söz konusu sürelerin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe yeniden kiralık işçi çalıştıramayacak. Kiralık işçi sayısı, bir işyerinde çalışan normal işçi sayısının dörtte birini aşamayacak. Ancak, on ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde dörtte bir sınırı uygulanmayacak. Bu işyerleri on işçiye kadar kiralık işçi çalıştırabilecekler. Örneğin normalde 1 işçisi bulunan küçük işletme 10 kiralık işçi çalıştırabilecek. Türkiye'deki 1 milyon 736 bin işyerinin 1 milyon 482 bini 9 ve altında işçi çalıştırıyor. Toplam 14 milyon dolayındaki işçinin 4 milyonu, 9 kişiden az personeli bulunan işyerlerinde çalışıyor.
HANGİ DURUMLARDA ÇALIŞTIRILABİLECEK?
Kiralık işçi çalıştırılabilecek durumlar şöyle:
- Asıl işçinin doğum iznine ayrılması
- Asıl işçinin askere gitmesi
- Asıl işçinin hamilelik, izin, hastalık gibi iş sözleşmesinin askıya alınması halleri
- Mevsimlik tarım işleri
- Hasta, yaşlı ve çocuk bakımı gibi ev hizmetleri
- İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak sürdürülen işler
- İş güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması
- İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen ölçüde artması
- Dönemsellik arz eden iş artışları.
ÜCRET ÖDEMEYEN BÜROYA YETKİ İÇİN 20 GÜN SÜRE
Geçici işçinin ücretini özel istihdam bürosu ödeyecek. Kiraladığı işçilerin yüzde 10'unun ücretini 20 gün içinde ödemeyen özel istihdam bürosunun izni derhal iptal edilecek. Bir yıl içinde bir işçinin ücretinin en az üç defa sözleşme ile belirlenen ücretin altında ödenmesi veya süresinde ödenmemesi halinde ise son 2 yıllık döneme bakılacak. İki yıl içerisinde bu fiiller üç kez tekrarlanmışsa yetki belgesi iptal edilecek. Kiralık işçiye ödenecek ücret, geçici işçi çalıştıran işverenin aynı kıdeme sahip emsal işçisine ödenen ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki istihkaklarından az olamayacak.
İŞÇİ EVİNDEN ÇALIŞABİLECEK
Tasarı, 4857 sayılı İş Kanunu'na "Uzaktan çalışma"ya ilişkin yeni bir düzenleme eklenmesini de öngörüyor. Buna göre, işvereni ile sözleşme imzalamak kaydıyla işçi işini evinden ya da bilgisayar üzerinden işyeri dışından yürütebilecek. Uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşımı gibi hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkartılacak yönetmeliklerle belirlenecek. T
ÜRKİYE'DE 438 BÜRO ÇALIŞIYOR
Tasarının gerekçesinde, Türkiye'de halen iş ve işçi bulmaya aracılık yapan 438 adet özel istihdam bürosunun aktif olarak hizmet verdiği belirtildi.
İZİNSİZ İŞÇİ KİRALAYANA 50 BİN TL CEZA
Türkiye İş Kurumu'ndan (İŞKUR) izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapan gerçek veya tüzel kişilere 20 bin TL, tekrarı halinde 40 bin TL ceza verilecek. İŞKUR'dan izin almadığı veya yetkisi iptal edildiği halde işçi kiralayan gerçek ve tüzel kişilere 50 bin TL, fiilin tekrarı halinde 100 bin TL ceza uygulanacak. Bu kişilerden işçi kiralayan işveren de 20 bin TL ceza ödeyecek.
ÜNİVERSİTE ZORUNLU
Tasarı uyarınca, özel istihdam bürolarına işçi kiralama yetkisi verilecek. Özel istihdam bürosu sahipleri ve yöneticileri en az 4 yıllık üniversite mezunu olacak. Halen lise mezunu olmak yeterli bulunuyor.
HİNDİSTAN YÜZDE 50 KİRALIK İŞÇİ İLE AÇIK ARA ÖNDE
Gerekçede, kiralık işçi uygulamasının yaygınlaşmasıyla, son 20 yılda özellikle Avrupa'da bu kapsamda çalışan işçi sayısında artış görüldüğü ifade edildi. Tüm çalışanlar içinde özel istihdam büroları aracılığıyla çalışanların oranının Avrupa Birliği'nde yüzde 1.7, ABD'de yüzde 2.1, Japonya'da yüzde 2 olduğu kaydedildi. Bu yöntemin Avrupa'da en yaygın İngiltere, Hollanda, Lüksemburg, Belçika, Fransa, İrlanda ve Almanya'da uygulandığı ifade edildi. Kiralık işçilerin toplam işçilere oranının en yüksek olduğu ülke yüzde 50 ile Hindistan görünüyor. İspanya yüzde 31, Meksika yüzde 10, Filipinler yüzde 11 ile oranın en yüksek olduğu ülkeler olarak sıralanıyor.