SERDAR AÇIL/SARP ÖZER
İçişleri Bakanlığı, jandarma, sahil güvenlik ve emniyet teşkilatında bazı yasal düzenlemeleri de içeren ve kamuoyunda "iç güvenlik paketi" olarak adlandırılan çalışmayı tamamladı.
Meclise gönderilecek taslak kapsamında birçok kanunda düzenleme öngörülüyor.
Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına ilişkin kanunlarda yapılması planlanan yasal düzenlemede, büyükşehir belediyesi kurulan illerde, jandarmanın görev alanları belli esaslara bağlanarak yeniden belirleniyor.
Taslağa göre, Jandarma Genel Komutanlığındaki daire başkanları ile il ve ilçe jandarma komutanlarını İçişleri Bakanı atayacak. Vali ve kaymakamlar, jandarma ve sahil güvenlik personeline disiplin cezası verebilecek. İçişleri Bakanı ile valilerin, jandarma personelini görevden uzaklaştırma yetkileri genişletilecek, Bakanlık ve valinin jandarmayı denetleme yetkisi yeniden düzenlenecek.
Mülki amirlere jandarma ve sahil güvenlik personelini değerlendirme yetkisi tanınırken, jandarmanın izne ayrılması mülki amirin onayına bağlanacak. Taslakla İçişleri Bakanına; Sahil Güvenlik Komutanlığındaki subayları atama ve yer değiştirme yetkisi ile Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin görevden uzaklaştırması yetkisi de veriliyor.
İçişleri Bakanlığı ve valiler, Sahil Güvenlik Komutanlığını denetleyebilecek. Jandarma ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin kıyafetleri, Milli Savunma Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığınca belirlenecek.
Polise rütbe terfisinde yazılı ve sözlü sınav şartı
Bakanlığın hazırladığı Emniyet Teşkilatı Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağına göre ise emniyet teşkilatında bir takım düzenlenmeler yapılıyor.
Buna göre, 2. sınıf emniyet müdürleri büyük ilçelerde, ilçe emniyet müdürü olarak görevlendirilebilecek. Rütbelerde zorunlu bekleme süreleri değiştirilecek.
Her rütbede yer alacak amir sayısı ve oranının belirleneceği çalışmayla her rütbe terfisinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilecek. Cezaları nedeniyle terfi ettirilemeyen 4, 3 ve 2'nci sınıf emniyet müdürlerine belli bir süre sonra zorunlu emekliliğe sevk edilecek.
Kadrosuzluk nedeniyle emeklilik
1. sınıf emniyet müdürlerine özlük hakları saklı kalmak kaydıyla kadrosuzluk nedeniyle emeklilik sistemi getirilecek. Bu kapsamda mevcut 1. sınıf emniyet müdürlerinin üçte ikisinin kadrosuzluktan özlük hakları korunmak suretiyle emekliye sevk edilmesi öngörülüyor.
Teknik ve mali hizmetler veren daire başkanlıklarına emniyet hizmetleri sınıfı dışından personel atamasına imkan sağlayan düzenlemede, meslekten veya devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren bir disiplin suçu işlediği tespit edilen ancak ceza verme yetkisi zamanaşımına uğradığı için bu cezalarla tecziye (cezalandırma) edilmeleri mümkün olmayanlar resen emekliye sevk edilebilecek.
Taslağa göre, İçişleri Bakanı ve mülki amirlerin emniyet teşkilatı personeline disiplin cezası verme yetkileri genişletilecek.
Polis amir eğitimi merkezi
Polis Yüksek Öğretim Kanunu'nda planlanan değişiklik kapsamında polis koleji kapatılacak. Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı dengi okullara aktarılacak. Güvenlik bilimleri fakültesi kapatılacak ve polis amir eğitim merkezine dönüştürülecek.
Polis akademilerindeki personelin görevine son verilecek. Buradaki öğretim üyeleri YÖK'e yönlendirilecek, öğrencileri ise YÖK tarafından uygun görülecek üniversitelerin iktisadi idari bilimler fakültelerine yerleştirilecek.
Döner Sermayenin diğer yükseköğretim kurumlarına benzer şekilde yapılandırılması, gelirlerinden katkısı olanlara pay verilmesinin hedeflendiği taslakta polis eğitim merkezi müdürlerinin maaşlarında da artışa gidiliyor. Buna göre, polis amirleri eğitim merkezi müdürü, polis meslek yüksek okulu müdürü, polis meslek eğitim merkezi müdürü, polis eğitim merkezi müdürü, polis moral eğitim merkezi müdürüne il emniyet müdürü maaşı ödenecek.
Molotof kokteyline silah vurgusu
Bakanlıkça hazırlanan Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağında, kolluk kuvvetlerinin yetkilerinde birtakım düzenlemeler öngörülüyor.
Buna göre, suç işlenmesinin önlenmesi, kaçan faillerin yakalanması, kişilerin hayatına, malvarlığına veya topluma yönelik tehlikenin önlenmesi amacıyla, durdurulan kişinin üstü, eşyası ve aracının, kolluk amirinin emriyle aranmasına, amirin arama emrinin 24 saat içinde hakim onayına sunulması kaydıyla imkan tanınacak.
Polise, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut açık ve yakın bir tehlikeyi veya suç işlenmesini önlemek amacıyla kişileri o anda bulundukları yerden geçici olarak uzaklaştırma veya bir yere girmelerini ya da bir yere gitmelerini geçici olarak engellenme yetkisi verilecek.
Taslakla göre, molotofkokteyli silah sayılacak. Kolluk kuvvetlerinin silah kullanma yetkisi belirginleştirilecek.
Önleme dinlemelerinde hakim 24 saat yerine 48 saatte karar verebilecek. Dinleme kararının, Ankara Ağır Ceza Mahkemesi üyesince verilmesi, önleme dinlemelerinin en az yılda bir kez denetlenmesi planlanıyor. Düzenlemeyle dinleme faaliyetleri Başbakanlık Teftiş Kurulu denetimine de açılacak.
Bonzai ile ilgili düzenleme
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nda yapılması planlanan düzenlemeyle ise toplantı ve gösteri yürüyüşlerine silah, taş, sopa, sapan, demir bilye, havai fişek, yakıcı, yaralayıcı ve benzeri maddelerle katılanlara verilecek cezalar artırılıyor. Mevcut kanunda 6 ay ile 3 yıl arası değişen cezalar, 2,5 ile 4 yıl arası olması öngörülüyor.
Şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylarda verilen zararlarla ilgili devletin sorumlulardan rücu istemlerinde, zamanaşımı süreleri bir kat artırılacak.
Terörle Mücadele Kanunu'ndaki değişiklik taslağıyla ise terör örgütü propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde yüzünü bez ve benzeri şeylerle kapatan kişilerin cebir ve şiddete başvurmaları ya da her türlü silah, molotofkokteyli ve benzeri patlayıcı, yakıcı ya da yaralayıcı maddeler bulundurmaları veya kullanmaları halinde verilecek cezalar arttırılacak.
Türk Ceza Kanunu'nda yapılması öngörülen düzenlemeyle de bonzai kullanan ve ticaretini yapanların eroin, kokain kullanımı ve ticareti yapanlar gibi cezalandırılması sağlanacak.
Uyuşturucu satışı ve kullanımının okul, yurt, hastane veya ibadethane gibi yerlerde veya bu yerlere mülki amir tarafından belirlenecek mesafe içinde gerçekleşmesi durumunda verilecek cezanın yarı oranında artırılması sağlanacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapılması planlana değişiklikle de suçüstü haliyle sınırlı olmak kaydıyla belirli suçlarda kolluk kuvvetlerine, 24 saate kadar (şiddete dayalı toplu suçlarda 48 saate kadar) gözaltı yetkisi verilecek.
İl İdaresi Kanunu'nda öngörülen değişiklikle valiye ve kaymakama, adli kolluk amir ve memurlarına, "suçluları arama ve suçun aydınlatılması" ile sınırlı olmak üzere emir verme yetkisi tanınması planlanıyor. Ayrıca vali ve kaymakamların asayişi sağlamak amacıyla aldığı tedbirlerin uygulanması için kamu kurum ve kuruluşlarının araç, gereç ve personelinden yararlanma imkanı getirilecek. Buna uymayanların oluşan zararlardan sorumlu tutulacak.
Kimlik Bildirme Kanunu'ndaki düzenlemeyle de araç kiralama şirketlerinin sorumlu işletmecileri ve yöneticilerinin kiralanan araç bilgileri ile aracı kiralayan kişilerin kimlik bilgilerini kayıt altına alma ve kolluk kuvvetlerinin incelemesine ve bilgisine sunma zorunluluğu getirilecek.
Nüfus Hizmetleri Kanunu'nda değişiklik
Nüfus Hizmetleri Kanunu'nda da bir takım değişiklikler yapılacak. Buna göre, hastanelere, mahkemelere, dış temsilciliklere ve evlendirme memurluklarına doğum, evlenme, boşanma, ölüm olaylarını elektronik ortamda bildirme ve tescil yetkisi verilecek. Düzenlemeyle doğum, evlenme, ölüm gibi nüfus olaylarının nüfus müdürlüklerine gitmeden tescil imkanı sağlanacak.
Düzenlemenin soyadı değiştirmede de kolaylık getirmesi amaçlanıyor. Böylece yazım ve imla hatası bulunan veya problemli soyadlar ile imla ve yazım hatası bulunan adların mahkeme kararı gerekmeksizin değiştirilmesi sağlanacak.
Adres değişikliğine bildirim kolaylığı
Boşanmasına rağmen mahkeme kararıyla kocasının soyadını kullanma izni alan kadın, talebi halinde nüfus müdürlüğüne vereceği dilekçeyle mahkeme kararına gerek olmadan evlenmeden önceki soyadını yeniden alabilecek.
Koca soyadıyla birlikte önceki soyadını taşıyan kadın sadece koca soyadını kullanma talebi halinde önceki soyadı mahkeme kararına gerek kalmadan dilekçeyle nüfus müdürlüğünce kaldırılacak.
Adres değişikliği bildirimlerinin, nüfus müdürlüğüne gitmeden su, elektrik, doğalgaz aboneliği ile birlikte yapılma imkanı sağlanacak.
Nüfus cüzdanını kaybedene para cezası yok
Düzenlemenin kimlik kartlarının alımında da bir takım kolaylıkları getirmesi öngörülüyor. Buna göre, kişinin yazılı muvafakati alınmak şartıyla kimlik kartını kişi adına eşi alabilecek.
Nüfus cüzdanı değiştirme işlemlerinde muhtarlıklardan alınan nüfus cüzdanı talep belgesi uygulaması kaldırılacak. Kimlik kartının kaybı durumunda kişi ikamet ettiği ilçe nüfus müdürlüğünün dışında herhangi bir nüfus müdürlüğünden de kimlik kartı alabilecek.
Kimlik kartının kaybı ve doğum olayının geç bildirimi nedeniyle uygulanan idari para cezası kaldırılacak. Nüfus kayıt örneği ve ikametgah belgesinin, nüfus müdürlüklerine gitmeden e-devlet kapısı üzerinden alınması yolu açılacak.
İkamet tezkeresi olmayan yabancılara kimlik numarası verme imkanı getirilecek. Böylece bu durumdaki yabancıların yaşadığı okul kayıtı, banka işlemleri gibi alanlarda yaşadıkları problemler ortadan kaldırılacak.
İlgililerin talebi halinde nüfus müdürlüklerince mirasçılık belgesi verebilme imkanı getirilecek.
Taslağa göre, adres değişikliğine ilişkin cezalarda da indirim öngörülüyor. Gerçeğe aykırı adres değişikliği bildirimlerinin cezası 875 liradan 500 liraya, süresi içerisinde bildirilmeyen adres değişikliklerinin cezası ise 436 liradan 81 liraya indirilecek.
Pasaport hizmetlerinde yenilik
Dış temsilciliklerde nüfus personeli görevlendirilebilecek. Pasaport hizmetleri, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek.
Göçmen olarak Türk vatandaşlığına alınan ve doğum yeri ile doğum tarihi hatalı olan kişilerin söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girmesinin ardından 5 yıl içinde usulüne göre onaylanmış doğum belgeleriyle nüfus müdürlüğüne müracaatları halinde, mahkeme kararı aranmaksızın doğum yeri ve doğum tarihleri düzeltilecek.