Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından Hastane Hizmet Kalite Standartları Akılcı İlaç Kullanımı maddeleri ile ilgili açıklayıcı kılavuz yayımlanmıştır;
HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI;
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLE İLGİLİ KILAVUZ
22.09.2011
29 00 Akılcı İlaç Kullanımının sağlanmasına yönelik düzenleme bulunmalıdır. (10)
29 01 Akılcı ilaç kullanımı ile ilgili sorumlu bir ekip oluşturulmalıdır.
Hastane işleyişinin akılcı ilaç kullanımı ilkeleri çerçevesinde yürütülmesinin sağlanabilmesi ve akılcı ilaç kullanımı ile ilgili farkındalık oluşturulmasına yönelik çalışmaların planlanması ve yürütülmesinden sorumlu bir ekip oluşturulmalıdır.
29 02 Ekipte; yönetimden bir temsilci, hekim ve eczacı yer almalıdır.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi, aşağıda belirtilen kişilerden en az sekiz üye olmak koşuluyla oluşturulmalıdır. İhtiyaca göre katkı sağlayacağı düşünülen kişiler de ekibe dahil edilebilir.
Yönetimi temsilen ilaç ve hizmet alımından sorumlu başhekim yardımcısı,
En az üç farklı branştan birer hekim,
Hastane başeczacısı,
Hastane başhemşiresi,
Hastane farmakovijilans sorumlusu,
Hastane hasta hakları birimi sorumlusu,
Varsa farmakoloji alanında uzmanlığını yapmış veya doktorasını tamamlamış hekim yoksa bu şartları sağlayan eczacı,
Varsa bir klinik eczacı.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi sorumlusu ve yardımcısı belirlenmelidir.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi düzenli olarak ekip sorumlusu başkanlığında 3 ayda bir veya ihtiyaca göre daha sık toplanmalıdır.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi, en az beş kişi ile toplantı yapmalı ve salt çoğunluk ile karar almalıdır.
29 03 Akılcı ilaç kullanımı ile ilgili olarak;
Hastanedeki sağlık personelinin (hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire, ve diğer yardımcı sağlık personeli) ve o hastanede yatan ve ayaktan tedavi alan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusunda bilinç düzeyini ölçmek amacıyla ön değerlendirme anketleri yapılabilir. Bu ön değerlendirmelerin sonucunda akılcı ilaç kullanımı ilkeleri çerçevesinde hastane politikası belirlenmelidir.
Akılcı ilaç kullanımı ile ilgili sağlık personeli ve hastalara yönelik faaliyetler planlanmalı ve yürütülmesi planlanan faaliyetler gerekçeleri ile birlikte, sorumluları ve görev dağılımı belirlenerek ayrıca zaman çizelgesi oluşturularak rapor hazırlanmalıdır.
Farkındalık oluşturma çalışmalarına öncelikle hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire ve diğer yardımcı sağlık personelinden başlanmalı, hastalarda farkındalık oluşturulmasına yönelik düzenlemelerde tüm sağlık personelinin görev ve sorumlulukları belirlenmelidir.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi tarafından akılcı ilaç kullanımının önemine, hastanede yürütülmesi planlanan faaliyetlere ayrıca tüm sağlık personelinin desteği ile yürütülmesi gereken bir program olduğuna ve sorumluluklara ilişkin kısa bilgilendirme eğitimi verilmeli veya bilgi notları dağıtılmalıdır. Öneriler alınarak programa dahil edilebilir.
Programın etkinliğini ölçmek amacıyla değerlendirme anketleri belirli aralıklarla düzenlenmelidir.
Akılcı ilaç kullanımı ekibi tarafından 3 ayda bir yapılacak olan toplantılarda mevcut durum değerlendirmesi yapılmalı, gerçekleştirilen ve planlanan faaliyetler paylaşılmalıdır. Plandan sapmalar varsa gerekçeleri ve çözüm önerileri ile birlikte bir rapor oluşturulmalıdır.
6 ayda bir yürütülen faaliyetler, planlar ve mevcut durum değerlendirmesine ilişkin bir rapor (bilgilendirme gereçlerinin örnekleri veya fotoğrafları ile) akılcı ilaç kullanımı ekip sorumlusu veya yardımcısının imzası ile İl Sağlık Müdürlüğü’ne iletilmelidir. Böylece, coğrafi, iklimsel, sosyolojik ve diğer açılardan il içinde bir bütünlüğün oluşturulması sağlanacaktır.
Toplanan raporlar, Akılcı İlaç Kullanımı il temsilcisi tarafından ilin genel değerlendirmesi yapıldıktan sonra 6 ayda bir İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü’ne raporlanacaktır.
30 00 Akılcı İlaç Kullanımı ile ilgili hastalarda farkındalık oluşturulmasına yönelik düzenlemeler bulunmalıdır. (10)
30 01 Hastalar ilaçların kullanımı hakkında bilgilendirilmelidir.
30 02 Hastaların sıklıkla kullandığı alanlarda akılcı ilaç kullanımına yönelik broşür, poster, video görüntüleri gibi düzenlemeler bulunmalıdır.
30 03 Yatan hasta eğitimlerinde, akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgilendirme yapılmalıdır.
İlaç kullanımı hakkında hastaların bilgilendirilmesi için faaliyetler planlanmalıdır. Bu amaçla tüm sağlık personelinin programa dahil olması sağlanmalıdır.
Eğitim ve tanıtım faaliyetlerinde kullanılmak üzere duyuru ünitesi, broşür ve poster tasarımları, bilgilendirme dokümanları, eğitim sunumları ve video görüntüleri İl Sağlık Müdürlüklerinden, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’nün ilgili web sayfasından veya Akılcı İlaç Kullanımı resmi web sitesi www.akilciilac.gov.tr adresinden edinilebilir. Akılcı ilaç kullanımı ilkelerine uyulması koşulu ile hastane tarafından hazırlanan gereçler de bilgilendirme amaçlı kullanılabilir.
Bilgilendirme gereçlerinin hastaların yoğun olduğu ve görülebilecek yerlerde olmasına özen gösterilmelidir. Hastane ve servis girişlerinde poster ve duyuru ünitelerine yer verilmeli, broşürler bulundurulmalıdır. Akılcı ilaç kullanımına ilişkin bilgilendirme videoları, özellikle hasta bekleme alanlarında video görüntüsü olanağı olan ekranlardan paylaşılmalıdır.
Hastalara ve yakınlarına planlanan tedavinin ve kullanılacak ilaçların amacına ve yan etkilerine ilişkin bilgilendirmeler sağlık personeli tarafından yapılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken hususlar anlatılmalıdır.
Sık reçete edilen ilaçlar ile ilgili ve kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin kısa bilgilendirme notları hazırlanmalı, hasta veya hasta yakını ile paylaşılmalıdır.