Kilo vermek için yapılan yoğun diyetler sonucu oluşan protein eksikliği ve stres, saçları çok gerip başa yapıştırılarak yapılan topuz, fön, aşırı düzleştirme çabaları da saç dökülmesine sebep olur. Güzelleşirken kel kalmak istemeyen bayanlar, bu haber sizin için lütfen dikkatle okuyun...
Kadınlarda saç dökülmesinde en sık rastlanan nedenler hormonal bozukluklar, demir eksikliği anemisi ve tiroitle ilgili sorunlardır.
Güzelliğin, çekiciliğin, etkileyiciliğin timsali saçlar derimizin de en önemli kozmetik uzantılarından biridir. Kültürümüze yerleşen şarkılarda, türkülerde sevgiliye duyulan aşkı-yalvarışı, deyimlerde yaşamın içindeki zorlukları-çilemizi, ağarmasıyla da yaşımızı sergileyen saçlar, bazen ihanet edip zamansız bırakıp giderler bizi. Erkeklerde kalıtsal olarak belirlenen, neredeyse kader olarak kanıksanan dökülme, kadına göre fazla gündemde değildir.
Kadın saçlarının beden algılamasındaki yeri derimizle birlikte en ön plandadır. Bu nedenle güzel bayanlarımızın saçları aynen şampuan reklamlarındaki dolgun, parlak, uzun, göz alıcı olmalı, sağdan sola savrulduğunda boğazda vapur seferleri aksayıp, Edirne’de evlerin çatıları uçmalıdır. Bunu sağlayabilmek, koruyabilmek ve oluşan sorunları çözebilmek biz deri ve zührevi hastalıklar uzmanlarının (dermatovenerolojist) görev, sorumluluk ve yetkisindedir.
SAÇ NEDEN DÖKÜLÜR?
Saç normal koşullarda günde 20-100 tel arası bir dökülme gösterir. Alttan yeni gelenlerle bu eksiklik kapatılır. Saç dökülmesi nedeniyle yapılan başvurularda en yanıltıcı olan ve çözümü zorlayan, yanıltıcı saç dökülmeleridir. Dökülenin yerine gelen saçlar cılız ve kozmetik olarak işlevsiz olmaya başlar, saçlarda da seyrelme görülürse gerçek bir saç dökülmesinden söz edilebilir. Genellikle bayan hastalarımızın yakınmaları, saçlarının kısa zaman önce şimdikinin iki katı olduğu, tokalara sığmayan saçlarda şimdi toka durmadığı veya her taramada ve yıkamada lavaboların dolup, avuç avuç saçların döküldüğü şeklindedir. Burada önemli olan gerçek saç dökülmesini ayırt edebilmektir. Bunun için basit bir çekme testi vardır bu yetmezse trikogram denilen testle gerçek saç dökülmesi olup olmadığına karar verilebilir. Bu karar verildiğinde saç dökülmesinin nedenlerinin aranması, buna göre de önlemlerin alınması gerekir.
Kadınlarda genel seyrelme şeklinde saç dökülmelerinde en sık rastlanan dökülme nedenleri hormonal bozukluklar, demir eksikliği anemisi ve tiroitle ilgili sorunlardır. Hormonlara bağlı dökülmede, erkeklik hormonu denen androjenlerin hakim olması gerekir. Bu da kendini ağırlıklı olarak tepe kısmında erkek tipi saç dökülmesi, yağlanma artışı, akne belirtilerinde artış, kıllanma artışı ve adet düzensizliği belirtilerinden bir veya birkaçı ile belli eder. Bu nedenle erkek tipi dökülmelerde önce bu eşlik eden belirtiler sorgulanır. İhtiyaç duyulursa hormon tetkikleri yapılır ve bulgulara göre tedavi programlanır.
Kansızlık çeşitleri, özellikle de bizim kadınlarımızda sıkça görülen demir eksikliği anemisi bir başka dökülme nedenidir. Burada belli alanda değil, saçın genelinde seyrelme ve cılızlaşma vardır. Anemi saptanırsa nedenleri araştırılır, gerekirse bir iç hastalıkları uzmanının da fikri alınarak tedavi yoluna gidilir.
Tiroit bezinin özellikle yavaş çalışması ve aynı zamanda normalden hızlı çalışmasında da demir eksikliğindekine benzer genel bir seyrelme ve cılızlaşma görülür. Bu da kan testleriyle saptanarak gerekli tedavi bir nükleer tıp uzmanı veya endokrin uzmanı yardımıyla planlanır. Tüm bu nedenlere yönelik tedavinin yanısıra saçın genel desteğini sağlayacak özel mineraller, proteinler ve vitaminlerle saç dökülmesini engelleyen özel, etkinliği ispatlanmış losyonlarla tedavi tamamlanır. Bu tip durumlarda etkinin yavaş olacağı, üç aydan önce sonuç beklenmemesi ve tedavinin en az 6 ay sürdürülmesi gerektiği unutulmamalıdır.
GÜZELLEŞİRKEN KEL KALMAMAK İÇİN DİKKAT!..
Bu üç ana nedenin dışında çinko eksikliği çok konuşulan bir faktördür ve gerçekten saç dökülmesi yapar. Fakat bu denli bir eksiklikte çok daha ciddi sağlık sorunları ön planda karşımıza çıkar bu nedenle pratikte çok geçerli değildir. Kilo verme amacıyla yoğun diyet yapanlarda protein eksikliği, et yemeyenlerde hem protein ve hem de demir eksikliği saç dökülme nedeni olacaktır. Doğum yaptıktan 3-4 ay sonra başlayan ve 6 ay kadar sonra düzelen, fakat nedeni halen bilinmeyen bir dökülme şekli de vardır. Fazla dikkati çekmeyen fakat sonunda belli alanlarda kalıcı kelliğe neden olabilen bir başka durum, saçlara sürekli bir şekilde kuvvetli gerilim uygulanmasıdır. Bunun en sık rastlanan şekli saçların çok gerilip başa yapıştırılarak topuz yapılmasıdır. Buna ek olarak sürekli çok güçlü çekme şeklinde fön çekilmesi, aşırı düzleştirme çabaları da gerilmeye bağlı dökülme yapar. Bu tip dökülmeler en çok şakaklar ve alında görülür. Tüm bu somut nedenlerin yanısıra psikolojik faktörler de kadınlarda önemli bir dökülme nedenidir. Tek başına veya diğer nedenlerle birlikte etkili olabilir.
Bunların dışında ateşli, uzun süren hastalıklara bağlı dökülmeler, kanser ilaçları gibi bazı ilaçlara bağlı dökülmeler, parçalı bir dökülme şekli olan alopesya areatanın (pelad) yaygın şekli geçici dökülme nedenleri arasında önemli yer tutar.
SÖYLENTİLERDE ÇARE ARAMAYIN
Son olarak vurgulanması gereken ve çok yanlış bilinen bir nokta ise dedikoduları çok yapıldığı halde saç dökülmesiyle uzaktan yakından ilgisi olmayan durumlardır. Saçların çok uzun veya kısa olması, sık (her gün gibi) veya çok seyrek yıkanması içeriği farklı sabun, şampuan, iyi veya kötü şampuanla yıkanması sprey, jöle, briyantin, saç kremi kullanılması örnek verilebilir. Bunların hiçbirinin saç dökülmesinde suçu, taksiratı yoktur lütfen günahlarını almayalım. Saç da çıkarmaz, dökülmeyi de durdurmazlar. Ayrıca tam tersine, saçların kökünden kazınmasının da güçlendirici etkisi olmadığı gibi zeytinyağı (her türlü yağ olabilir), yumurta akı (veya sarısı), X,Y,Z vitaminleri karışımları gibi abuk karışımlar da başınızı, saçınızı kirletmekten başka işe yaramazlar.
Sonuç olarak kadınlarda, erkeklerde olduğu gibi kader olan bir dökülme yoktur. Her dökülmenin bir nedeni olması gerekir ve erken tanı konarak önlem alınırsa saçlar zor da olsa büyük ölçüde geri kazanılabilir. Bunun için yapılması gereken bir deri hastalıkları uzmanının kapısını çalmaktır.
Prof. Dr. Ertuğrul H. Aydemir
Deri ve Zührevi Hastalıklar Derneği Başkanı