GRS 2017 Türkiye İstatistikleri Raporu yayınlandı

1.0 Giriş

Güvenlik Raporlama Sistemi (GRS™), sağlık tesislerinin ve sağlık çalışanlarının tıbbi süreçlerde karşılaştıkları hataları bildirebilecekleri, ülkemizde yaygın olarak gerçekleşen hatalar ve bunların iyileştirilmesine yönelik önlemler hakkında bilgi edinebilecekleri bir platformdur.

Dünya çapında hata bildirimlerinde yaklaşım, kimin yaptığına değil, hataya odaklanmak olsa da çoğu ülke, hata bildiriminde yeterli kimlik gizliliği (anonimizasyon) şartlarını sağlayamadığı için ulusal bir güvenlik raporlama sistemi oluşturmakta çeşitli engeller ile karşılaşmaktadır. Doğru ve yeterli sayıda bildirim almak için birçok kişisel, toplumsal ve organizasyonel kaynaklı bu engellerin aşılması gerekmektedir. Bu yüzden bu alandaki bildirim sistemlerinde kimliksizleştirme yani anonimizasyon birinci şart olarak karşımıza çıkmaktadır.

GRS™, bu gerekliliği sağlamak adına herhangi bir manuel veri girişine imkân tanımamakta, hata bildirimi için Hata Sınıflandırma Sistemleri (HSS™) standardını kullanmaktadır. Ayrıca bildirim sırasında IP adresi, lokasyon bilgisi, kişi adı vb. hiçbir kişisel bilgi veri tabanına kaydedilmemektedir.

Sisteme yapılan bildirimler, GRS’nin raporlama yetenekleri sayesinde anında raporlanabilmektedir. Sağlık tesislerinin hata risklerine karşı önlem alma amacı ile gerçekleştirdiği faaliyetlerde yol gösterici olması, sağlık çalışanlarının yaygın hatalar konusunda daha bilinçli olması adına önemli raporlar, herkesin erişimine açık şekilde paylaşılmaktadır. Ayrıca hatalara ilişkin tüm raporlar, Sağlıkta Kalite Standartları’nın geliştirilmesi amacı ile kullanılmakta, böylece sağlık hizmet süreçlerine ilişkin hataların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Amaçlar ve Hedefler

- Tıbbi süreçlerde yapılan hata bildirimlerini ulusal boyutta toplamak

- Toplanan bildirimler kullanılarak yeni kalite standartlarının geliştirilmesi ve sistemsel boyutta iyileştirme sağlamak

- Raporları analiz ederek ve değerlendirerek istenmeyen olayları önlemeye yönelik ulusal stratejileri ve kurumsal düzeydeki iyileştirme faaliyetlerini belirlemek

- Tıbbi hatalar ve bildirimi konusunda sağlık çalışanlarının farkındalığını artırmak

- Elde edilen raporlar vasıtası ile sağlık tesislerine iyileştirme fırsatları açısından yol gösterici olmak

- Bilgi merkezi vasıtası ile sağlık tesislerine iç güvenlik raporlama sistemlerini nasıl yapılandırabilecekleri konusunda rehberlik etmek

GRS Altyapısı ve Sistem Tasarımı

Güvenlik Raporlama Sistemi benzeri karmaşık raporlama yeteneklerine sahip ve büyük boyutta veri içerecek bilgi sistemlerinin sağlam bir alt yapı üzerinde kurulması gerekmektedir.

GRS yazılımı ve MSSQL mimarisine sahip veri tabanı, TC. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü'ne ait sunucularda çalışmaktadır. Veri tabanı ve yazılımın düzenli olarak yedekleri alınmakta ve arşivlenmektedir. Bu sayede olası veri kayıp riskleri minimum seviyede tutulabilmektedir. SBSGM sunucuları GRS'nin en yoğun olduğu süreçlerde dahi yeterli bant genişliğini sağlayabilecek kapasitededirler. Ayrıca yazılım kodu, sunucu ve veri tabanı üzerindeki yükü azaltmak amacı ile optimize edilmiştir.

Güvenlik Raporlama Sistemi, %100 anonimleştirmeyi sağlamak amacı ile 2014 yılında geliştirilen Hata Sınıflandırma Sistemleri™'ni kullanacak şekilde tasarlanmıştır. Hata sınıflandırma sistemi kullanılarak manuel veri giriş ihtiyacı tamamen ortadan kalkmıştır. Bu sayede hata bildirimi sırasında kişi adı, tesis adı veya lokasyon bilgisi gibi hukuki süreç başlatabilecek verilerin girilmesinin önüne geçilmiştir. Ayrıca bildirim sırasında arka planda IP adresi gibi, kişinin kimlik tespitini sağlayabilecek verilerin de kaydedilmesi söz konusu değildir.

Web sitesi üzerinden bildirim sırasında veri tabanına kaydedilen parametreler aşağıda gösterilmiştir:

- HSS standardına uygun olarak oluşturulan hata kodu

- Hata tarihi (İsteğe bağlı)

- Bildirim tarihi

- Laboratuvar Hataları Sınıflandırma Sistemi (LHSS) için toplu bildirim olup olmadığına ilişkin bir parametre

Web servis entegrasyonu üzerinden bildirim sırasında veri tabanına kaydedilen parametreler aşağıda gösterilmiştir:

- HSS standardına uygun olarak oluşturulan hata kodu

- Hata tarihi

- Bildirim tarihi

- LHSS için toplu bildirim olup olmadığına ilişkin bir parametre

- Bildirimi gönderen yazılım firmasının erişim anahtarı

GRS sisteminde herhangi bir kullanıcı girişi veya sınırlandırma bulunmamaktadır. Bu da sahte veya duplike bildirimlerin olabileceği anlamına gelir. Hata tarihi ve bildirim tarihi, sistemdeki veriler kullanılarak yapılan analizlerin hassasiyetini artırmak ve sahte/tekrarlayan bildirimlerin tespit edilmesi amacı ile alınmaktadır. Sistemde yer alan algoritmalar sayesinde sahte, hatalı veya tekrarlayan bildirimler sistem yöneticisine otomatik olarak gösterilmekte, incelenmekte ve gerekli ise düzeltmeler yapılmaktadır. Bu sayede veri güvenilirliğinin artırılması hedeflenmektedir. Hata tarihinin bildirilmesi kullanıcı isteğine bağlıdır. Kişi, bir hata tarihi seçmediği zaman, o hatanın bildirim tarihinde gerçekleştiği varsayılmaktadır. Sistemde yer alan veri güvenliği önlemleri aşağıda gösterilmiştir:

ICEA (Invalid Code Elimination Algorithm): Yapılan bildirimler, gerçekleşmesi mümkün olmayan hata kombinasyonlarının tanımlı olduğu bir tablo ile karşılaştırılarak bildirimi engelleyen aktif bir algoritmadır.

SRDA (Suspicious Reporting Detection Algorithm): İstenilen hassasiyet derecesine göre yapılan bildirim aralarındaki zaman farklarını ve hata kod parçacıklarındaki benzerlikleri karşılaştırarak, şüpheli ve tekrarlayan bildirimleri tespit edebilen bir algoritmadır. İstenilen tarih aralığı için analiz yapabilme kapasitesine sahiptir.

ERTR (Expected Response Time Rule): Bildirim formlarının optimal doldurulma sürelerine göre, sahte hata bildirimlerini tespit etmeye yönelik bir sistem kuralıdır.

Mevcut Durum ve Hata Bildiriminin Geleceği

Ulusal bir sistem olarak tasarlansa da Güvenlik Raporlama Sistemi ve Hata Sınıflandırma Sistemleri, 2016 yılı içerisinde birçok sağlık tesisinin, iç güvenlik raporlama sistemlerini nasıl yapılandıracakları konusunda örnek teşkil etmiştir. GRS’ye uygun iç yapılanma sonrasında web servis geliştirilerek, özellikle bilgi yönetim sistemi yazılımlarının entegrasyonu mümkün kılınmıştır. Web servis üzerinden gelen bildirimler, site üzerinden yapılan bildirimlere göre çok daha fazla güvenlik ve doğruluk testinden geçirilmektedir.

Sisteme yapılan bildirimler, GRS’nin raporlama yetenekleri sayesinde anında raporlanabilmektedir. Sağlık tesislerinin hata risklerine karşı önlem alma amacı ile gerçekleştirdiği faaliyetlerde yol gösterici olması, sağlık çalışanlarının yaygın hatalar konusunda daha bilinçli olması adına önemli raporlar, herkesin erişimine açık şekilde paylaşılmaktadır. Ayrıca hatalara ilişkin tüm raporlar, Sağlıkta Kalite Standartları’nın geliştirilmesi amacı ile kullanılmakta, böylece sağlık hizmet süreçlerine ilişkin hataların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

GRS İstatistik ve Analiz sayfasında tüm kullanıcıların erişebileceği raporlar aşağıda gösterilmiştir:

- En Sık Bildirimi Yapılan İlk 10 Hata Kodu

- Zaman Aralıklarına Göre Bildirim Sayı Dağılımları

- Meslek Gruplarına Göre Bildirim Sayı Dağılımları

- Hata Yerine Göre Bildirim Sayı Dağılımları

- Hata Sürecine Göre Bildirim Sayı Dağılımları

- En Sık Bildirimi Yapılan İlk 10 Hata

- Yıllık veya Dönemsel Hata Analizleri

Ulusal boyuttaki Güvenlik Raporlama Sisteminde herhangi bir kullanıcı girişi bulunmadığından, sağlık tesisine özel raporlar oluşturma veya takibi gibi işlemler mümkün olmamaktadır. Hata bildirimleri, tamamen Hata Sınıflandırma Sistemleri'nde yer alan ana ve alt parametreler ile sınırlıdır. Mevcut durumda ilaç, laboratuvar, hasta güvenliği ve cerrahi süreç hatalarının bildiriminin yapılabildiği sistem için, son modül olan Çalışan Güvenliği Hata Sınıflandırma Sisteminin geliştirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Kullanılan mevcut hata sınıflandırma sistemleri de düzenli olarak gözden geçirilmekte, yeni hata kategorileri ve hatalar geri bildirimler de dikkate alınarak ihtiyaca göre eklenmektedir. GRS, tamamen gönüllülük esasına dayalıdır ve kurumsal düzeyde her hangi bir bildirim zorunluluğu bulunmamaktadır.

GRS 2017 Türkiye İstatistikleri Raporu için tıklayınız