Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hande Aydemir, toplum sağlığını yakından ilgilendiren besin zehirlenmelerinin bir mikroorganizma veya buna ait toksinle bulaşan gıdanın yenmesinin ardından ortaya çıktığını söyledi.
Kuluçka dönemleri besin zehirlenmelerine neden olan mikroorganizmaların türüne göre 1 ile 72 saat arasında değişkenlik gösterdiğini, ilk ortaya çıkan yakınmaların ise ishal, bulantı, kusma, karın ağrısı, karında kramp gibi etkenler olduğunu anlatan Aydemir, şöyle konuştu:
''Gıda zehirlenmeleri herkeste görülse de bebek, çocuk, yaşlı ve gebeler daha duyarlıdır. Genellikle hafif seyirli, kendiliğinden iyileşen hastalıklar olmasına rağmen bazı durumlarda besin türü ve hastaya ait çeşitli faktörlere bağlı ağır seyredebiliyor, hatta ölümcül olabiliyor. Besin zehirlenmelerinin büyük çoğunluğunu bakteriler oluşturmakta. Besin zehirlenmelerine yol açan bakteriler üremek için et, süt, tavuk, yumurta gibi proteince zengin besinleri tercih ediyor. Daha çok oda ısısı, yüksek sıcaklık ve nemli ortamlarda çoğalma eğilimi gösterirler. Besinleri dondurma işlemi bakterileri öldürmez. Kaynatma ile bakterilerin birçoğu ölmesine rağmen sporları ve toksinleri yok edilmeyebilir.''
-KULUÇKA DÖNEMİ-
Bakterilerle oluşan besin zehirlenmelerinin sık görülenlerinden birinin stafilokok bakterisine bağlı olduğunu belirten Aydemir, şöyle devam etti:
''Bu bakteri, şeker ve tuz içeren salam, kremalı yiyecekler, mayonezli salatalar gibi besinlerin içinde yer alır. Bakteri, besin üzerinde toksin oluşturur. Bu toksinin besinle birlikte alınmasıyla hastalık ortaya çıkar. Kuluçka dönemi çok kısa olduğundan besinin yenilmesinden 1-6 saat içinde bulantı ve kusmanın hakim olduğu hastalık başlar. Bacillus cereus adı verilen bakteri de pilav, süt tozu, puding ve kurutulmuş sebzelerde yer alır. Kısa kuluçka dönemi hastalıkta bulantı ve kusma, uzun kuluçka dönemli hastalıkta ise sulu ishal ön plandadır.''
-GIDA ZEHİRLENMELERİNE ETKEN BAKTERİ TÜRLERİ-
'Turist ishali' de denilen daha çok seyahat edenlerde görülen gıda zehirlenmesini ''Enterotoksijenik Escherichia Coli'' adındaki bakterinin meydana getirdiğini bildiren Aydemir, şunları söyledi:
''Salmonella bakterisi enfeksiyonları et, süt, yumurta gibi hayvan kaynaklı ürünlerle bulaşır. İshal, yüksek ateş, bulantı, kusma gibi şikayetler olabilir. Hastalık genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Shigella da daha çok yüksek ateşle birlikte kanlı ishalle seyreder. Bu da çeşitli gıdalarla insanlara geçmektedir. Clostridium botulinum da toksiniyle besin zehirlenmesi yapan bir başka bakteridir. Zamanında tedavi edilmediğinde ölümcül olabilmektedir. Bu bakteri genellikle evde yapılan konserve türü yiyeceklerle bulaşır.''
-BESİN ZEHİRLENMELERİNDEN KORUNMA YÖNTEMLERİ-
Mikrobik besin zehirlenmelerinin çoğunda tedavi gerekmediğini, ancak bulantı, kusma, ishali uzayan, fazla miktarda sıvı ve mineral kaybı olanlarda destek tedavisine ihtiyaç olduğunu ifade eden Aydemir, şöyle dedi:
''İshal kesen ilaçlar, bağırsak sistemiyle ilgili önemli başka sorunlar oluşturabileceği için kullanılmamalıdır. Besin zehirlenmelerinden korunmak için kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmeli, eller sık aralıklarla bol su ve sabunla sebze ve meyveler bol temiz suda yıkanmalı. Yemekler yüksek ısıda iyi pişirilmei, hemen tüketilmeyecekse buzdolabında saklanmalı, birden fazla sayıda ısıtılmamalı ve kapların ağızları kapatılarak zararlı maddelerin bulaşması önlenmeli. Et, tavuk, balık gibi gıdalar iyi pişmiş olarak tüketilmeli, alınan ürünlerin son kullanma tarihine dikkat edilmelidir. Pastörize edilmiş süt ve süt ürünleri tercih edilmeli, ambalajı bozulmuş konserve türü yiyeceklerden sakınılmalıdır.''
Manşetler
DUYURU-4