Soma faciası için Meclis'e sunulan Torba Kanuntasarısına sürpriz olarak eklenen konulardan biri deaf düzenlemesi. "Cumhuriyet tarihinin en kapsamlı affı" henüz 2011'de yapılmışken, haziran başında gündeme gelen yeni af paketi sürpriz oldu.
Ekonomi yönetimi bile düzenlemeye şaşırmış olacak ki, Sayın Mehmet Şimşek rahatsızlığını ifade etti. Yine de devlete olan pek çok borca kısmi af getiren düzenleme Torba'ya girdi ve ilgili maddeler TBMM'de kabul edildi.
2 MiLYON GSS'Li BORÇLU
Türkiye'de 1 Ocak 2012 itibariyle zorunlu genel sağlık sigortası (GSS) sistemi başladı. Buna göre sosyal güvencesi olmayan vatandaşların gelir testi yaptırması ve gelirine göre prim ödemesi gerekiyordu. Yüzbinlerce vatandaş bu testi yaptırmadı fakat prim borçları otomatik olarak işlemeye başladı. Bugün iki milyon civarında GSS borçlusu bulunduğu tahmin ediliyor. Bu kişilerin hem her ay borçları katlanıyor hem sağlık hizmetlerinden yararlanamıyorlar.
Yeni gelir testi imkanı
Torba Kanun GSS borçluları için üç alternatif çözüm getiriyor; 3 Eğer hiç gelir testine gitmediniz ve bu sebeple borcunuz biriktiyse, Torba Kanun Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra 6 ay içerisinde gelir testine başvurabileceksiniz. Geliriniz asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa borcunuz tamamen silinecek. Geliriniz daha yüksek çıkarsa, buna göre hesaplanacak borcunuzu ister faizsiz olarak peşin isterseniz 18 taksite kadar vadeli ödeyebileceksiniz. 3 Gelir testini geç yaptırdıysanız, geciktiğiniz dönemde adınıza çıkarılan borcunuz, son test sonucuna göre yeniden hesaplanacak.
18 ay vadeli ödeme
31 Ocak 2012'den sonra yasal sürede gelir testi yaptırdınız fakat borcunuzu ödeyemediyseniz, yine borcunuzu faizsiz olarak peşin ya da 18 taksitte ödeyebileceksiniz. Bu üç alternatiften yararlanabilmek için yasasının yayımını takip eden ay başı itibariyle 7 ay içinde başvurulabilir.
Prim ve vergi af kapsamında
Elbette af paketinin kapsamı sadece GSS borçları ile sınırlı değil. Af/yapılandırma paketi 30 Nisan 2014 öncesine ait olan;
*İşveren prim borçları,
*Bağ-Kur primi,
*İşsizlik sigortası primi,
*Asgari işçilik prim,
*Emeklilerin ödediği sosyal güvenlik destek primleri,
*İsteğe bağlı ve topluluk sigortası primleri,
*İdari para cezası borçları,
*Bağ-Kur'da borç sebebiyle durdurulan sigortalılık süreleri,
*Vergi borçlarını da kapsıyor.
Ancak yukarıdaki borçlar için üç ay içinde başvurmak gerekiyor.
Tarih esneyebilir
Meclis Genel Kurulu'nda Torba Kanun'un 127'nci maddesine kadar kabul edildi. Kalan 21 madde 28 Ağustos sonrası görüşülecek. Bu ertelemeden sonra kulislere yansıdığı kadarıyla borçların miladı olarak belirlenen 30 Nisan 2014 tarihinin ileriye sarkabileceği ifade ediliyor. Böyle olursa 30 Eylül'e kadar olan borçların da af kapsamına girmesi söz konusu olabilir.
Bağ-Kur'lu üzülecek
Geçmiş yıllarda vergi veya oda kaydı olup da Bağ-Kur'a tescil yaptırmayan vatandaşlar geriye dönük borçlanma hakkı bekliyorlardı. Fakat Torba Kanun'da bu yönde bir düzenleme yer almadı.
Bunun yanında iki yıldan fazla Bağ-Kur borcu bulunan esnaf ve şirket ortakları da bu borçların silinmesini ümit ediyordu. Zira bu borçları sebebiyle emekli olamayan veya sağlık yardımı alamayan on-binlerce Bağ-Kur'lu mevcut. Torbada bunlar için de düzenleme yer almadı.
Yapılandırma olanağınız var
Soru: Sadettin Bey, ben dört yıl kadar vergi mükellefi esnaf olarak çalıştım. Bu sürede Bağ-Kur primlerimi ödeyemedim. Sonra dükkanımı kapatarak SSK'lı çalışmaya başladım. Fakat dört yıllık süreye dair prim borcum hala duruyor ve faiz işlemeye devam ediyor. Bunların silineceğine dair haberler duyduk. Enver B.
Cevap: Değerli okurum, sizin gibi iki yıldan fazla Bağ-Kur borcu bulunan vatandaşların borcunun tamamen silineceğine dair haberler kamuoyuna yansıdı. Ancak Torba Kanun'a bu konuda bir hüküm girmedi. Buna karşın Torba'daki diğer yapılandırma koşullarından yararlanarak, dilerseniz borcunuzun sadece ana parasını peşin ödeyebilir, dilerseniz 18 aya kadar taksitlendirme talebinde bulunabilirsiniz.
BAŞVURUYU iHMAL ETMEYiN
Soru: Sadettin Bey, oğlum üniversitede okurken sağlık sigortası benim üzerimden devam ediyordu. Mezun olduktan sonra sigorta sona erdi. Bu arada işe yerleşinceye kadar gelir testi yaptırması gerekiyormuş ama yaptırmadı. Yaklaşık iki yıllık süre için SGK bize faiziyle birlikte prim borcu çıkardı. Biz buna itiraz ettik ama sonuç alamadık. Bundan sonra nasıl bir yol izlememiz gerekir? Veysel H.
Cevap: Veysel Bey, oğlunuz gelir testi yaptırmadığı için SGK otomatik olarak tescil etmiştir. Oğlunuz Torba Kanun yayımlandıktan sonra altı ay içerisinde gelir testine başvuracak. Geliri en düşük seviyede çıkarsa prim borcu tamamen silinecek, diğer seviyelerde çıkarsa, yeniden hesaplanacak.
SADETTİN ORHAN