Bel fıtığı hastaları hem ameliyattan hem de ameliyat sonrası eskisinden daha da kötü olmaktan korkuyor. Ancak hastaların ameliyatsız düzelemeyeceklerine yönelik inançları, algılamaları ve bilgileri de cerrahi operasyona yönelmelerine yol açıyor. International Hospital Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. S. Demet Parlar, günümüzde bel fıtığında tedavinin yüzde 1-2'sini cerrahinin oluşturduğunu, yüzde 98'ine fizik tedavi ve ilaç verildiğini belirtiyor. Bel fıtığı ve fizik tedavi hakkında merak edilenlere açıklık getiren Dr. S. Demet Parlar, en sık sorulan soruları şöyle yanıtlıyor:
Bel fıtığında hangi durumlar fizik tedavi yapılmasını gerektiriyor?
Bel fıtığı tedavisi dört aşamalıdır diyebiliriz. Eğer hastada idrar tutamama, ayakta güç kaybı gibi acil ameliyat gerektirecek bir durum yoksa tedavi bu sıralamaya uygun olarak gerçekleştirilir. İlk aşama istirahat ve ilaç tedavisidir, hastanın bu tedaviyle şikayetlerinde gerileme olmazsa ikinci aşama olarak fizik tedavi uygulamalarına geçilebilir.
Uygulama ameliyattan kurtarıyor mu?
Dünyada bel fıtığı hastalarının tedavilerinde ameliyat oranı yüzde 1-2'dir. Yani hastaların yaklaşık yüzde 98'i ilaç ve fizik tedavi gibi ameliyat dışı tedavi yöntemleriyle iyileşebilmektedir.
Fizik tedavinin işe yaramadığı durumlar olabiliyor mu?
Tedavi tüm kas, eklem ve kemik ağrılarında etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak tedavi öncesi ağrının nedeninin, kaynağının tam olarak belirlenmesi şarttır. Enfeksiyon ve kanser gibi durumlarda fizik tedavi kesinlikle uygulanmaz. Kas güçsüzlüğü ve idrar tutamama gibi nörolojik bozukluklarla seyreden ileri derecede omurga hasarı varsa yine uygulanmaz, uygulanmamalıdır. Fizik tedavinin etkinliği ya da işe yarayıp yaramayacağı tanının doğru olmasına ve fizik tedavi programının kişiye özel yapılmasına bağlıdır. Ayrıca fizik tedavi doktorunun yaptığı tedavi programına göre fizik tedaviyi uygulayacak olan fizyoterapistin eğitimi, deneyimi, uygulanacak fizik tedavi ajanlarının kalitesi de fizik tedavinin etkinliğinin artırır.
Fizik tedavi fıtığın tekrarlamasını önler mi?
FİZİK tedavi ilaçlar gibi ağrıyı, ağrılı ödemi ve kas spazmını geçirir, tedavi edicidir ancak tekrarlardan koruyucu etkisi yoktur. Bel fıtığı hastalarını tekrarlardan korunmak için; fizik tedavi sırasında öğretilen egzersizleri düzenli olarak tedavi sonrası en az 3 ay devam etmeleri, yaşam boyu yüzme ve yürüyüş gibi bele dost sporları yapmaları gereklidir. Fazla kilolardan korunmak, günlük yaşamda mutfakta ya da ofiste çalışırken beli zorlayıcı hareketlerden sakınmak, ağırlık kaldırırken dikkatli olmak önemlidir. Fıtıkta tekrarları önlemek için tedavi sırasında egzersiz ve düzgün duruş eğitimi de veriliyor.
Tedavinin özellikleri neler?
Bel fıtığının beldeki duyarlı yapılarda ve sinirde yarattığı inflamasyon dediğimiz ağrılı ödemi ve kas spazmını geçirmeye yönelik olarak TENS, vakum enterferans gibi alçak frekanslı elektrik akımlarının yanısıra, laser, ultrason, kısadalga ve radar gibi değişik fizik tedavi ajanları, duruma göre traksiyon uygulanmaktadır. Egzersizler de tedavi sırasında verilmektedir.
Uygulamanın amacı nedir?
FİZİK tedavinin amacı; ağrıyı geçirmek ve tekrarları önlemektir. Kişiye göre değişmekle birlikte genellikle 5. ve 10. seanslardan sonra giderek artan düzeyde bir iyileşme, rahatlama olmaktadır.
Bel fıtığı tedavisinde egzersizlerin yeri nedir?
Egzersiz bel fıtığı tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak egzersizin hastaya özel planlanması, düzgün duruş eğitimiyle birlikte verilmesi önemlidir. Egzersizlerle gövde ve bacak kaslarını güçlendirmenin yanı sıra kasları esneterek omurgaya binen yükleri azaltmayı amaçlıyoruz.
Evde yapılacak fizik tedavi egzersizleri var mıdır?
Tedavİ sırasında hastaya özel planlanarak yaptırdığımız egzersizleri hastalarımızın evde de düzenli olarak yapmasını, tedavi sonrası en az 3 ay, mümkünse hayat boyu devam etmelerini isteriz.
Fizik tedavi alışkanlık yapar mı?
FİZİK tedavi alışkanlık yapmaz, ama kas, kemik ve eklem ağrılarında hem ilaca hem ameliyata karşı yan etkisi olmayan bir tedavi yöntemi olarak iyi bir seçenek olduğu için hastalarımız tekrarlayan sorunlarında yeniden fizik tedavi olmayı isteyebiliyor. Hasta istirahat gerektiren süreci geçirmişse işine gidebilir, spor yapabilir, aktivitelerinde kısıtlama yapması gerekmez.
Dikkat edilmesi gerekenler
- Ağır kaldırma omurga içim en tehlikeli işlerden biridir. Güvenli olarak ağır kaldırmak için öncelikle ağır bir nesneyi nasıl kaldıracağınızı planlayın.
- Ayaklarınız yere sağlam bassın ve ayaklar arasındaki mesafe yaklaşık omuzlarınız arasındaki mesafe kadar olsun.
- Belinizi dik tutarak, kalça ve dizlerinizi bükerek öne eğilin, ağırlığı iki elle kavrayarak ve vücudunuza yakın tutarak kaldırın, bel hizasından daha yukarıya taşımayın.
- Eğer kaldırmayı düşündüğünüz nesne kilonuzun 1/3'ini aşıyorsa kaldırmaya yardımcı bir alet kullanın.
- Ağır cisimleri çekmek yerine itin. Bu sırada ayakkabınızın kaymamasına dikkat edin.
Dr. Demet PARLAR