İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi
Biz de okurlarımızın talepleri ve sorularını nazara alarak elimizden geldiğince yardımcı olmaya devam edeceğiz...
EYT; Emeklilikte Yaşa Takılanlar kimdir? Hemen belirtelim ki bu mağdurların organize herhangi bir ideoloji ya da parti ile bir ilgileri bulunmamaktadır. Tek ortak noktaları alınan emeklilik haklarının iade edilmesi için yasal hak arama yollarına başvurmalarıdır.
Özellikle işsizliğin çift haneli rakamlara ulaştığı piyasa şartlarında çoğunun belirli bir yaş seviyesinin de üstünde olmaları nedeniyle maalesef iş bulmada dezavantajlı konumunda bulunmaktadırlar.
Hemen hemen her aileyi ilgilendiren EYT mağdurlarının oluşmasına sebep olan 4447 Sayılı Kanundur. Bu Kanun 1999 yılında deprem esnasında yürürlüğe konmuştur.
1999 Marmara Depremi felaketi ile sarsılan ülkemiz bu depremin şokunu henüz atlatmaya çalışırken çalışanların-emekçilerin görüşüne bile başvurmadan bir gece ansızın hukukun temel kurallarından “müktesep hak” ilkesini bile gözetmeden SSK’lı, Bağ-Kur’lu veya Emekli Sandığına tabi tüm sigortalılara yaş engeli konulması ile milyonlarca EYT mağduru oluşturulmuştur.
Aradan geçen 20 yıla yakın zaman zarfında EYT mağdurlarından önemli bir bölümü zaten emekli olmuştur. Dolayısıyla bu sorunun çözümü günümüzde daha kolay hâle gelmiştir. Ancak teşhisi doğru koyarak sorunu çözmek mümkündür.
Kaç defa yazmamıza rağmen maalesef birçok yazılı ve görsel medyada EYT’liler için “erken emeklilikten” söz edilmektedir.
Oysa ki EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak geri istemektedirler.
Özetle kazanılmış hakları ellerinden alınarak sonradan getirilen YAŞ şartı nedeniyle geciktirilen emeklilik haklarının iade edilmesini istiyorlar.
Gözler açılacak olan TBMM’de
Bugünlerde gerek kamuoyunda gerekse birçok parti ve milletvekilleri tarafından bu kıymetli vatandaşlarımızın sorunları konusunda pozitif gelişmeler oluşmuştur. Ayrıca değişik partilere mensup milletvekilleri tarafından verilen birçok kanun teklifleri de umutları daha da artırmıştır. Her partiden birçok milletvekilinin bu sorunu sahiplenmesi dolayısıyla EYT mağduriyetinin siyaset üstü hâline gelmesi sevindirici bir gelişmedir.
Gözler bugün açılan TBMM’ye verilen ve verilecek olan kanun tekliflerinde... EYT yasasının geçmesi için 301 milletvekilinin destek vermesi yeterli olacaktır.
EYT çözümü basit
EYT mağdurları alınan haklarını istiyorlar. TBMM’de EYT mağdurlarının bu isteği aynen kabul edilirse sorunun çözümü çok kolay olacaktır. Zira çok ayrıntılı yeni bir düzenlemeye gerek olmayacaktır.
Bunun için aynen 2008 sosyal güvenlik reformunda olduğu gibi yeni düzenlemeden sadece bu yeni düzenlemelerin yürürlüğe girdiği tarihten sonra işe ilk defa girenlerin etkilenmesi, önceden işe girenlerin ise mevcut yasalara göre emekli olması şeklinde olabilecektir. Dolayısıyla 1999 yılında mağduriyete neden olan 4447 Sayılı Kanunun yürürlüğe girmeden önce herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı…) bağlı olarak sigortalı bir işe girenlerin bu kanuna değil, işe girdikleri tarihlerdeki emeklilik şartlarına tabi tutularak sorunun çözülmesi şeklinde olabilir.
Bu şekilde çözüm kabul edilirse 08.09.1999 tarihinden önce geçerli olan;
- SSK’lılar için eski 506 Sayılı Kanun
- Bağ-Kur’lular için 1479 Sayılı Kanun ve
- Emekli Sandığına tabi olanlar için 5434 Sayılı Kanun hükümlerinde
Yer alan emeklilik şartlarına dönüş yapılması söz konusu olabilecektir...
EYT’lilere işe girdikleri tarihteki emeklilik hakları verilirse kim nasıl emekli olabilecek?
EYT’li SSK’lıların emekliliği
Emeklilikte yaşa takılan SSK’lılara 4447 Sayılı Kanun öncesi hakları verilirse 3 seçenekle emekli olmaları mümkün olabilecektir. Buna göre;
a) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün veya,
b) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3600 gün yahut,
c) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, kadın ise 20 erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5000 gün,
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekecektir.
EYT’li memurların emekliliği
Emeklilikte yaşa takılan Emekli Sandığı iştirakçilerine 4447 Sayılı Kanun öncesi hakları verilirse;Kadın iştirakçilerden 20, erkek iştirakçilerden 25 fiilî hizmet yılını dolduranların istekleri üzerine emekli aylığı bağlanabilir.
Stajyer ve çıraklar EYT’den emekli olabilir mi?
Çıraklık ve stajyerlik geçen sigortalılık sürelerinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi kesilmediğinden emeklilik başlangıcından sayılmamaktadır.
Dolayısıyla EYT yasası çıksa bile 08.09.1999 tarihinden önce sadece çıraklık-staj sigortası bulunanlar bu yasadan faydalanamaz.
Faydalanmak için bir gün bile olsa belirtilen tarihten önce uzun vadeli sigorta kollarına tabi primin bulunması gerekmektedir.
Çalışması olan ve tüm sigorta kollarına tabi (İşçi-memur-sözleşmeli-esnaf-sanatkâr-şirket ortağı…) çalışanları kapsayacaktır. Bu bağlamda normal SSK’lı işe başlaman belirtilen tarihten sonra olduğundan EYT kapsamına girmeniz mümkün değildir. 58 yaş ve 7000 gün primle emeklilik hakkını kazanmak mümkündür.
EYT’li Bağ-Kur’luların emekliliği
Emeklilikte yaşa takılan Bağ-Kur sigortalılarına belirtilen Kanun öncesi hakları verilirse; Bağ-Kur’lu kadınlar 20, erkekler ise 25 fiilî hizmet yılını (9000 gün) dolduranlar emekli aylığı bağlanabilir.
2008’de EYT mağdurları oluşmaması için titiz davranıldı
2008 yılında sosyal güvenlik sistemiyle ilgili olarak emeklilik şartları dâhil olmak üzere cumhuriyet tarihimizin en köklü düzenlemeleri yapılmıştı.
Bu düzenlemeler yapılırken mevcut çalışanların emeklilik şartlarına “yaş” engeli gibi hiçbir zorlaştırıcı şart getirilmemesine, çalışanların mağdur edilmemesine hassasiyetle davranıldı.
Bu konuda çıkarılan kanun maddelerinin yürürlük tarihleri esas alınarak “30 Nisan 2008” tarihi baz alınarak düzenleme yapılmıştı. Buna göre belirtilen tarihten önce bir gün bile çalışanın emeklilik şartları zorlaştırılmadı, yaş engeli de konulmadı. Böylece mevcut çalışanların müktesep hakları korunmuştu.
30 Nisan 2008 tarihinde sonra ilk defa işe girecek olanların ise ta 2035 yılından sonra emeklilik primlerini dolduracağı tarihe göre emeklilik yaşı yükseltilmişti.
Herkese sağlıklı emeklilikler diliyorum...