İngilizce adı "ginger", latince adı "zingiber officinale roscoe" olan "Zingiberaceae" familyasına ait bitkinin rizomları yani toprak altı kısımları kullanılmaktadır. Zencefil, son yıllarda en çok dikkati çeken ve baharat olarak kullandığımız bitkilerden biridir. Zencefil sadece bir baharat değil, dünya sağlık yetkili kurumları tarafından genellikle güvenilir olarak nitelendiriliyor. Ancak her zaman olduğu gibi kullanılacak miktarın abartılmaması gerekmektedir. Günlük 6 gr'ın üzerinde tüketilmesi (yaklaşık 1 tatlı kaşığı) midede tahriş oluşturabileceği konusunda uyarılar bulunmaktadır.
Zencefil'den; taşıt tutması, hamilelikte sabah bulantıları ve kemoterapi gören hastalarda, ilacın yol açtığı bulantı ve ameliyat sonrası anestezinin neden olduğu bulantının bastırılmasında yararlanılmaktadır. Bulantıyı önleyici etkisini doğrudan mide üzerinde göstermekte, merkezi sinir sistemi üzerinde herhangi bir yatıştırıcı özelliği bulunmamaktadır.
Zencefil; bulantı ve kusma şikayetleri üzerindeki etkisinin yanı sıra , kolesterol düşürücü, irritabl bağırsak sendromu şikayetlerini hafifletici, iltihap ve ağrı giderici özelliği; bunların dışında mide ülseri tedavisinde, mikrobiyal enfeksiyonlarda, kalp-damar hastalıklarında ve kanser tedavisinde dikkati çeken olumlu etkileri bilimsel çalışmalarla ortaya konmuştur.
Mide ve barsak sisteminde; safra akışını arttırıcı etkisi nedeniyle yağlı gıdaların rahat sindirilmesine yardımcı olur, yani sindirimi rahatlatır. Yağlı yemekler yendikten sonra uygun miktarlarda tüketimi sindirime yardımcı olmaktadır.
Ayrıca yangı yani ağrı giderici etkisi nedeniyle artrit gibi ağrılı hastalıklarda şikayetlerin hafifletilmesinde yararlanılmaktadır.
Ayrıca limon ve bal ile lezzetlendirilip, karıştırılarak çay şeklinde içildiğinde soğuk algınlığı ve öksürük şikayetlerinde etkili olduğu görülmüştür.
Yapılan deneysel çalışmalarda zencefilin damar sağlığı üzerine etkileri araştırılmış ve yüksek kolesterol içeren diyetle beslenen farelerde , diyetine zencefil katılan grupta yüksek kolesterol , ateroskleroz ve diğer damar hastalıkları gelişimi riskinin zencefil katılmayan kontrol grubu hayvanlara göre çok daha azaldığı , etkinin kolesterol ilacı verilen grup kadar belirgin olduğu tespit edilmiştir.
Uzun süren uçak – otobüs yolculuklarında çoğumuzu rahatsız eden , hareketsiz kalmaya bağlı ayaklarda -bacaklarda şişme bilimsel adıyla ' venöz trombo embolizm ' dir. Hatta bu durum 1980'lerin sonlarında uçaklarda ekonomi sınıfının dar koltuklarına izafeten ' ekonomi sınıfı sendromu' olarak da adlandırılmıştır. Bu gibi durumlarda zencefilin ödem giderici ve kanın pıhtılaşmasını önleyici etkilerinde faydalanılabilir.
Zencefilin içerisindeki bir bileşenin (6- gingerol) farelerde doğrudan uygulandığı tümör hücresinin kan ile beslenmesini engellediği ve dolayısıyla tümörün ölmesini sağladığı gözlenmiştir.
Zencefilin osteoartrit ağrılarının giderilmesinde etkinliği, insanlar üzerinde yürütülen klinik çalışmalarla da ortaya konmuştur.
NASIL KULLANILABİLİR?
ÇAY: şikayetin derecesine göre 0.25 – 1 gram zencefil parçalanmış zencefil üzerine bir fincan taze kaynatılmış sıcak su ilave edilerek 20 dk bekledikten sonra içilir. Taşıt tutması şikayetlerinin giderilmesinde seyahatin süresine göre 3-4 saat aralıklarla birer fincan içilebilir.
Baharat olarak, Zencefili kabuk şeklinde alıp kendiniz havanda döverek toz haline getirdikten sonra, (bu işlem kolay olmasa da sağlık açısından güvenli, güvenilir yol budur) yemeklerde baharat olarak karabiberi kullandığımız şekilde ya da şeker hastalığınız veya aşırı kilo probleminiz yoksa keskin tadı yumuşatmak için bal ile karıştırarak tüketilebilir. Ayrıca zencefili taze olarak da (kağıt inceliğinde 1-2 dilim) demlediğiniz tüm çaylara ekleyebilirsiniz. En önemlisi ise kırmızı et tükettiğiniz zaman etinizi bir gece öncesinde ince zencefil dilimleri içinde bekletin, böylece daha sağlıklı, antioksidanlardan zengin, biraz da aromalı bir et tüketmiş olacaksınız.
UYARI: hamilelerde zencefil miktarı günlük 1,5 gramın üzerine çıkmamalıdır. Safra salgılanmasını arttırdığından, safra kesesi alınmış olan kişilerde (kolesistektomil kişilerde) zencefil kullanımı arka bel hizasında ağrılara yol açabilir. Ancak bu durum hafif sızı hissi dışında herhangi bir risk bulundurmamaktadır. Safra taşı şikayeti olan kişilerde safra akışının artması nedeniyle taşın hareket ederek safra kanalını tıkama riski bulunuyorsa zencefil kullanılması önerilmemektedir.
Manşetler
DUYURU-4