Borçlanarak ev, otomobil sahibi olan ve ticari faaliyetlerini büyüten tüketicilerin banka ve finans kuruluşlarındaki sorunlu krediler yüzde 10 artışla 73 milyar liraya ulaştı. 2017 yılının ilk 11 ayında 820 bin kişinin borcunu ödeyemediği kredi kartları yüzde 7.6'lık oranla batıkta ilk sırada yer alırken, bunu ihtiyaç kredileri yüzde 5.3 ve taşıt yüzde 2.7'lik oranla takip etti. Evini banka ipoteğine kaptırmak istemeyen tüketicilerin en çok konut kredisi borcuna sadık kaldığı görüldü. Bu dönemde 2,5 milyon kişinin 197.1 milyar lira çektiği konut kredisinde batık tutarı 855 milyon lira oldu ve sorunlu kredi oranı yüzde 0.4 ile çok düşük seviyede kaldı.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi üyesi kuruluşlar tarafından kullandırılan nakdi krediler Kasım 2017 itibariyle bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24 artarak 2.24 trilyon lira oldu. Nakdi kredilerin 2.12 trilyon liralık bölümü bankalar, 49 milyarı finansal kiralama şirketleri, 32 milyarı finansman şirketleri ve 30 milyar liralık kısmı faktoring şirketleri tarafından kullandırıldı. Tasfiye olunacak alacaklar Kasım 2017 itibarıyla, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10 artarak 73.6 milyar liraya çıktı. Bu rakamın 68.2 milyarı bankalar, 1 milyarı finansman şirketleri, 1.5 milyarı faktöring şirketleri ve 2.8 milyar liralık kısmı finansal kiralama şirketlerinden geldi. Batık kredilerin toplam kredilere oranı ise bir önceki yıla göre 0.4 puan düşerek yüzde 3.2 seviyesine geriledi. Bireysel kredilere tasfiye olunacak alacakların oranı yüzde 3.8, tutarı 20 milyar 587 milyon lira oldu. Bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından gerçek kişilere kullandırılan bireysel krediler, söz konusu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17 oranında artarak 525 milyar liraya yükseldi.
Bireysel kredilerin yüzde 38'ini konut kredileri, yüzde 17'sini kredi kartları, yüzde 6'sını taşıt kredileri ve yüzde 39'unu diğer bireysel krediler oluşturdu. Bireysel kredi çeken kişi sayısı (takipteki krediler hariç) son bir yılda 2,1 milyon artarak 29,9 milyon kişiye ulaşırken, kişi başına ortalama kredi tutarı 17.6 bin lira düzeyinde gerçekleşti. Bu kredi türünde tahsili gecikmiş alacakların toplam kredilere oranı, bir önceki yıla göre 1.1 puan düşüşle yüzde 3,8 seviyesine geriledi. En fazla krediyi İstanbullu tüketiciler çekti. Buna göre İstanbul'da 181 milyar, Ankara'da 51 milyar ve İzmir'de 34 milyar lira tutarında bireysel kredi bulunuyor. Hakkari, yüzde 40'la son 12 ayda bireysel kredi bakiyesi en çok artan il oldu. Kişi başına ortalama bireysel kredi riski en yüksel iller Ankara, Van, Mersin, İzmir, Tekirdağ ve Adana olarak sıralandı.
Ankara'da kişi başına ortalama bireysel kredi riski 18 bin 353, Van'da 15 bin 843, Mersin'de 15 bin 509, İzmir'de 15 bin 434 ve Tekirdağ'da 14 bin 910 olarak gerçekleşti.
İhtiyaç ve diğer kredilerde son 12 ayda riski en hızlı büyüyen il Şırnak olurken, Türkiye genelinde tasfiye olunacak bireysel kredi borçları 20.6 milyar lira oldu. İhtiyaç ve diğer kredilerde tutar 11.37 milyar lira olarak gerçekleşti ve bir yıllık dönemde payının yüzde 6.5'ten yüzde 5.3'e gerilediği belirlendi.
TİCARİ FİNANSMANI 1.7 TRİLYON LİRAYA ULAŞTI
Tüzel ve gerçek ticari müşterilere kullandırılan ticari krediler Kasım 2017 itibariyle, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 26 artarak 1.71 trilyon lira oldu. İmalat sanayi yüzde 25 ile ticari krediler içinde en yüksek paya sahip sektör olurken, bu sektörü toptan ve perakende ticaret yüzde 19 ve inşaat yüzde 13'lük oranla takip etti. İnşaat sektörü bir yıl içerisinde yüzde 36'yla en hızlı büyüyen sektör oldu. Ticari krediler içinde en yüksek paya sahip olan imalat sanayine sağlanan krediler ise son bir yıl içerisinde yüzde 24 arttı. Kasım 2017 dönemi itibarıyla batık oranı en yüksek sektör yüzde 4.4 ile toptan ve perakende ticaret sektörü olurken, bu sektörü turizm yüzde 3.8 ve inşaat yüzde 3.7'lik oranla takip etti.
ŞIRNAK'IN 'İHTİYAÇ' RİSKİ BÜYÜYOR
Bireysel kredi kartı riski son 12 ayda en hızlı büyüyen ilk 10 arasında Ardahan ilk sıraya çıktı. Bu ilde söz konusu oran yüzde 21.8 olurken, Ardahan'ı yüzde 21.2 ile Hakkari, yüzde 19.4'le Bingöl, yüzde 17.8'le Muş ve yüzde 17.2'yle Van izledi. Van'ı Kilis, Uşak, Kocaeli, Eskişehir ve Ağrı takip etti. Kredi kartında tasfiye olunacak alacaklarda Adana yüzde 13.3'lük oranla yine ilk sırada yerini aldı.
Bu ili Diyarbakır yüzde 12.6'yla ikinci, Gaziantep yüzde 10.7'yle üçüncü sırada izledi. Söz konusu üç ili Şanlıurfa, Osmaniye, Mersin, Batman, İstanbul, Düzce ve Kırıkkale takip etti. İhtiyaç kredilerinde son bir yılda riski en hızlı büyüyen 10 ilde başı Şırnak yüzde 50.4'lük oranla çekerken, kişi başına ortalama riskte Tunceli 9 bin 459 lirayla öne çıktı. Tunceli'yi Artvin, Ankara, Ardahan ve Hakkari izledi. Bu kredi türünde de batık oranı en hızlı büyüyen il yüzde 8.3'le yine Adana oldu.
HAMİDE HANGÜL