Egzama Nedir?
Egzamalar vücudun her yerinde oluşabiliyor. Ancak cildin en fazla kuruyan, travmaya maruz kalan bölgeleri eller olduğundan egzama ellerde daha fazla görülüyor. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülen el egzamaları, tedavi edilmediği taktirde yaşam standardını çok düşüren bir sorun. Klinik olarak el egzamalarının 7 farklı tipi bulunuyor ve bunların görülme sıklıkları da değişkenlik gösteriyor. Ancak en sık görüleni kronik irritan el egzamalarıdır.
Kronik İrritan El Egzemaları
Daha çok ev hanımlarını etkileyen “kronik irritan el egzamaları”, adından da anlaşılacağı üzere toksik bir reaksiyon. ASM Suadiye Tıp Merkezi’nden Deri ve Zührevi Hastalıkları uzmanı Dr. Figen Akın, “Ev kadınlarında genellikle su, deterjan ve diğer tahriş edici maddelerle temas çok fazla oluyor. Bu ajanlara kronik olarak maruz kalma ve fiziksel travmalar irritan el egzamalarının oluşmasında rol oynuyor” diyor.
Kuaförler, diş teknisyenleri, kasaplar, inşaat işçileri, ressamlar ve sağlık personeli de risk altındaki kişileri oluşturuyor. Etkilenen hastaların çoğunun alerjik bir bünyeye sahip olduğunu belirten Dr. Akın, bu tip egzamaların genellikle parmak aralarından başlayarak elin üst kısımlarına, avuç içlerine doğru yayılan bir tablo şeklinde kendini gösterdiğini anlatıyor.
Lezyonlar iki elde aynı şekilde görülmüyor. Genellikle kişi en çok hangi elini kullanıyorsa o elde daha sık gözleniyor. Klinik olarak ellerde kızarıklık, sıvı toplanması gibi akut değişiklikler veya deride çatlama, pullanma gibi kronik değişiklikler olabiliyor. Ancak egzamanın en önemli bulgusu kaşıntı ve genel olarak hemen her vakada gözleniyor. Bunun yanında, tırnak çevresi iltihabı, yani halk arasında bilinen adıyla ‘dolama’, tırnak yatağında hasar meydana getirerek tırnakta bozulmalara neden olabiliyor. Egzama tablosu sadece parmak uçlarına lokalize ise parmak ucu egzaması adını alıyor. El egzamalarının tekrarlama eğiliminde olduğunu belirten Dr. Akın, “hastada, atopi, ihtiyoz denilen bir çeşit deri hastalığı, kuru deri ve yaşlılık gibi faktörler de risk oluşturuyor. Kronik irritan el egzamalarını alerjik kontakt dermatit, sedef hastalığı ve mantar enfeksiyonlarından ayırmak gerekli. Ayırıcı tanıda ise, Patch (yama) testinden yararlanıyoruz” diyor.
Hiperkeratozik El Egzamaları
Nedeni tam olarak belli olmayan bu egzamaların oluşumuna dair iki teori bulunuyor. Birincisi genetik yatkınlık, diğer teori ise tekrarlayan el egzamalarına abartılı bir yanıt. Yani kişide irritan kontakt dermatitler defalarca tekrarlıyor ve hastada tablo hiperkeratozik egzamaya dönüşüyor. Dr. Akın’ın verdiği bilgiye göre, bu egzamalarda alerjik maddelere maruziyet veya mesleki nedenler rol oynamıyor. Ellerin iç yüzünde küçük, keskin sınırlı, üzeri kalınlaşmış, kabuklarla örtülü iltihaplı plaklarla kendini gösteren bir sorun. Bazı durumlarda deride çatlaklar ve pullanmalar ortaya çıkabiliyor.
Dizhidrotik El Egzaması
Ellerde oldukça kaşıntılı, ince duvarlı kabarcıklar şeklinde ortaya çıkan “dizhidrotik el egzamaları” genellikle genç ve orta yaşta görülüyor. Hastalığın oluşumunda birçok faktörün rol oynadığına dikkat çeken Dr. Akın şu bilgileri aktarıyor:
“Kişinin alerjik bünyeli olması bir risk faktörü. Dizhidrotik el egzamalarının oluşumunda bazı faktörler rol oynamakta. Bunlardan bir tanesi İd reaksiyonu dediğimiz, ayaklardaki mantar enfeksiyonunun ellerde oluşturduğu alerjik reaksiyonlar. Yine alerjenin sistemik olarak alınması da dizhidrotik egzamanın oluşmasına neden olabilir. Örneğin nikel alerjisi olan bazı hastalarda nikelin ağız yoluyla alınması ellerde dizhidrotik egzama tablosunu tetikleyebilir. Bunun yanında bazı ilaç reaksiyonları ve sigara içimi de dizhidroza neden olabilir. Bazı hastalarda ise altta yatan bir neden bulunmayabilir. Bu durumda stres ve duygusal faktörler üzerinde durmak gereklidir. Bu hastalar özellikle ilkbahar, sonbahar ve yaz aylarında ataklar yaşayabilirler”
Dizhidrotik egzama, ellerin iç kısımlarında kaşıntılı, derin yerleşimli küçük kabarcıklar şeklinde kendini gösteriyor. En sık 2 ve 4. parmakların yan kısımlarında başlıyor. Bazen ellerin iç kısımlarında kabarcıkların oluştuğu alanlarda ince soyulmalar meydana gelebiliyor. Dizhidrotik egzamanın farklı bir formu olan bu egzama tablosu atopik kişilerde özellikle yaz aylarında oluşuyor.
Yüzük Egzaması
Yüzük egzaması da yine kadınlarda daha sık görülen bir tür. Yüzük altında biriken sabun, deterjan ile birlikte travmaya bağlı geliştiği düşünülüyor. Dr. Figen Akın’ın verdiği bilgiye göre tipik egzama bulguları görülen yüzük egzamasında, tablo yüzüğün altından başlayıp komşu bölgelere yayılıyor.