ZEHRA ULUCAK - Dünyada 300 milyondan fazla astım hastası bulunuyor.
2014 Küresel Astım Raporu'na göre, dünya genelinde yaklaşık 334 milyon kişinin astım hastası olduğu sanılıyor. Bu rakamın, 2025'e kadar 400 milyona çıkması bekleniyor.
Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 2016 sonu verileri, 2015'de 383 bin kişi astım nedeniyle yaşamını yitirdiğini gösteriyor. Astım için Küresel Girişim (GINA) 2016 raporuna göre, her yıl yaklaşık 346 bin kişi astım nedeniyle hayatını kaybediyor.
Alerjik reaksiyonları harekete geçirebilecek veya solunum yollarını tahriş edebilecek madde ve zerrecikleri solumanın astımın gelişmesinde önemli risk faktörleri olduğu biliniyor.
Astıma hava kirliği, ev tozu akarları, evcil hayvan tüyleri, rutubet ve küf, polenler, toz ve kimyasal maddeler gibi alerjenler, sigara dumanı, hava değişimleri gibi çeşitli çevresel faktörlerin yanı sıra obezite ve genetik yatkınlık da neden oluyor. Korku, öfke, heyecan gibi duygusal uyarımlar ile soğuk hava ve egzersiz de hastalığı tetikleyici faktörler arasında yer alıyor.
Her ne kadar ülkeden ülkeye farklılık gösterse de astımın ortalama görülme sıklığı dünyada yüzde 15 civarında.
Akciğer içi hava yollarında daralmaya yol açan ve hastalarda nefes darlığı, öksürük, hırıltı ve göğüste baskı hissine neden olan astımla ilişkili ölümlerin yüzde 80’den fazlası tedavi imkanlarının yetersiz olduğu düşük ve orta-düşük gelirli ülkelerde kaydediliyor.
Küresel Astım Raporuna göre, 2001-2010 döneminde 5-34 yaş grubunda astıma bağlı ölümler, en fazla Güney Afrika, Filipinler, Fiji ve Mauritius’da görüldü. Tüm yaş gruplarında ise en fazla ölüm Güney Afrika, Mauritius, Fiji, Filipinler ve Mısır’da kayıtlara geçti.
Nüfusa göre astımdan kaynaklanan ölümlerin çoğu düşük ve orta gelirli ülkelerde kaydediliyor ancak hastalık gelişmiş ülkelerde daha yaygın görülüyor.
Astım hastalığının artmasındaki önemli etkenlerden biri, gelişmiş ülkelerdeki sanayileşme ve bu durumun beraberinde getirdiği hava kirliliği ile çevresel faktörler.
Nüfusa göre astım görülme sıklığı en fazla olan ülkeler arasında Avustralya ve ABD'nin yanı sıra bazı Batı Avrupa ve Latin Amerika ülkeleri yer alıyor.
- Çocukların yaklaşık yüzde 14’ünde astım semptomları görülüyor
Bulaşıcı olmayan astım, çocukluk çağında en yaygın görülen kronik hastalıkların başında geliyor.
Uluslararası Çocukluk Çağı Astım ve Alerjik Hastalıklar Çalışmasına (ISAAC) göre, çocukların yüzde 14’ünde, genç yetişkinlerin (18-45 yaş) ise yüzde 8,6’sında astım semptomları görülüyor.
En yaygın astım türü alerjik astım. Astım teşhisi konulan yetişkinlerin yüzde 50'sinden, çocukların ise yüzde 80'inden fazlasında alerjik astıma rastlanıyor.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 20’si alerjik rinit ve alerjik astım gibi alerjik hastalıklardan muzdarip. Alerjik rinitli hastaların yaklaşık yüzde 40’ı astım semptomlarıyla karşı karşıya kalırken, astım hastalarının ise yaklaşık yüzde 80’i alerjik rinit semptomlarını yaşıyor.
Çeşitli tetikleyici faktörlerin yanı sıra artan hava kirliliği ve genç yaştan itibaren tütün ürünleri kullanımı ve pasif içiciliğin artmasıyla paralel olarak astım hastalığının görülme oranı gün geçtikçe daha da artıyor.
Erken teşhis edilmeyen astım hastalığı, çocukluk çağından başlayarak ilerliyor ve yetişkinlik döneminde ciddi rahatsızlıklara neden olabiliyor. Çocuklarda daha sık görülmesine rağmen astımdan kaynaklanan ölümler daha çok yetişkinlerde görülüyor.
Küresel Astım Raporuna göre, astımdan en çok etkilenen ve astım semptomlarını en etkin şekilde hissedenler, 10-14 yaş arası çocuklar ve 75-79 yaş arası yaşlılardan oluşuyor.
Düzenli ve etkin tedavi yöntemleriyle astımdan kaynaklanan ölümlerin neredeyse tamamı önlenebiliyor.
Avrupa Allerji ve Klinik İmmunoloji Derneği (EAACI) verilerine göre, 1990’da astımlı her 100 bin erkekten 25’i ölürken 2010’da bu rakam 13’e düştü. Diğer yandan 1990’da astımlı her 100 bin kadından 17’si yaşamını yitirirken 2010’da bu rakam 9’a geriledi.
Türkiye’de yaklaşık her 12-13 yetişkinden ve her 7-8 çocuktan birinin astım hastası olduğu tahmin ediliyor.