İngiltere, yıllardan beri ‘sağlıkta şiddete sıfır tolerans’ kampanyası yürütüyor. Türkiye’de de geçen yıl ‘beyaz kod’ birimi kuruldu.
Son yıllarda Türkiye’de artış gösteren sağlık çalışanlarına şiddet, dünyanın da önemli sorunlarından biri. Amerika’da son bir yılda şiddete maruz kalan sağlık çalışanlarının sayısı yüzde 34 arttı. Özellikle acil servislerde çalışan her 10 hemşireden birinin şiddet gördüğü rapor edildi. Son beş yılda ise 73 sağlık çalışanı şiddete uğrayarak hayatını kaybetti. Ülkedeki sağlık kuruluşları özel güvenlik tarafından korunuyor. Bazı hastanelerde K-9 köpekleri acil servislerde güvenliği sağlıyor. İngiltere de şiddetle mücadele eden ülkeler arasında yer alıyor. Her yıl ortalama 65 bin sağlık çalışanının şiddet gördüğü ülkede, 14 yıldır ‘Sağlıkta şiddete sıfır tolerans’ kampanyası yürütülüyor. Bu kapsamda hastanelere güvenlik kameraları yerleştiriliyor, giriş-çıkışlar kontrol altına alınıyor, ışıklandırma sistemleri ve bilgilendirici işaretler artırılıyor. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı geçen yıl önemli bir sistemi hayata geçirdi. Şiddet gören sağlık çalışanlarının şikâyetlerini ilettiği ‘Beyaz Kod’ birimini kurdu. Birime altı ayda 4 bin 342 vaka bildirildi. Bunların yüzde 33’ünü fiziksel, yüzde 67’sini ise sözlü saldırılar oluşturuyor. Olayların yüzde 33’ü acil servislerde, yüzde 31’i polikliniklerde, yüzde 16’sı klinik servislerde yaşandı.
Şiddet olaylarını engellemek isteyen Sağlık Bakanlığı, çeşitli formüller üzerinde çalışıyor. Bunların başında şiddete başvuranlar için hâkimlere tutuklama yetkisinin verilmesi geliyor. Geçtiğimiz günlerde gazetecilere konu hakkında bilgi veren Bakan Mehmet Müezzinoğlu, Meclis açılır açılmaz konunun yasalaşacağını ve caydırıcı bir yöntem olacağını aktardı. Hastanelerdeki güvenlik personeli ve güvenlik kamerası sayısının artırılması da devam eden tedbirlerden. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün verilerine göre Bulgaristan’da sağlık personelinin yüzde 75’i, Avustralya’da yüzde 67’si ve Portekiz’de yüzde 60’ı her yıl en az bir kere fiziksel ya da psikolojik şiddete maruz kalıyor. İşte ülke ülke sağlık çalışanlarının maruz kaldığı şiddetin boyutları ve alınan tedbirler:
Almanya’da hekimler, sigortalı hastalara sağlık hizmeti sunmakla yükümlü. Acil durumlar dışında, şiddete maruz kaldıklarında hizmetten çekilebiliyorlar. Bu durumda doktorlar, sigorta şirketleriyle konuşup çekilme nedenini açıklıyor.
Kanada’da doktorlar, şiddete maruz kaldıklarında tedaviye devam etmeme hakkına sahip. Ancak diğer çalışanlar o kadar özgür değil. İşverenleri ve denetçileri tarafından belirlenen kurallara uymak zorundalar.
Belçika, Danimarka ve Fransa’da sağlık kurum ve kuruluşlarında özel güvenlik şirketlerinden hizmet satın alarak koruma sağlanıyor. Fransa’da sağlık çalışanları şiddete maruz kaldığı anda hizmetten çekilebiliyor ve iş bırakabiliyor.
Kuzey İrlanda’da birçok klinikte panik butonu sistemi bulunuyor.
Estonya’da doktorlar, can güvenliklerini tehdit eden bazı durumlarda polis gözetiminde hastaya müdahale edebiliyor. Ayrıca acil olsa bile eğer sağlığı tehlikeye atan bir durum söz konusu ise doktor hizmet vermeyi reddedebiliyor.
Finlandiya’da sağlık çalışanları kendi arzusuyla hizmetten çekilebiliyor. Şiddet durumunda başka bir sağlık çalışanı hizmeti devam ettiriyor ya da koruma altına alınarak tedavi sürdürülüyor.
Hırvatistan’da şiddet sonucu yaralanan ya da zarar gören doktorlar, iş kazasına uğramış sayılıyor. Son üç aylık maaşının ortalaması baz alınarak ücretli hastalık iznine ayrılabiliyor.
İsrail’de sağlık çalışanları hizmetten çekilme hakkına sahip değil. Ancak şiddet olayının yaşanması durumunda şiddeti uygulayan kişi önce yazılı olarak uyarılıyor. Eğer 12 ay içerisinde aynı kişi tekrar şiddet olayına karışırsa, hastane yöneticileri bu kişinin acil durumlar haricinde sağlık hizmeti almasını engelleyebiliyor.
Türkiye’de sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti azaltmak için hastane acillerindeki güvenlik önlemleri ve güvenlik personeli sayısı artırıldı. Acillere güvenlik kameraları yerleştirildi. Sağlık çalışanlarının şiddete uğradığını merkeze bildirmelerini sağlayan Beyaz Kod sistemi kuruldu. Şiddet olaylarının çok yaşandığı bazı hastanelerde metal detektörü ile arama imkânı getirildi. Sağlık çalışanlarına şiddeti önlemeye yönelik yasal düzenlemenin ise önümüzdeki günlerde geçilmesi getirilmesi planlanıyor.
İlyas Koç / Zaman