6-9 Temmuz tarihlerinde Portekiz Lizbon’da düzenlenen Uluslararası Çocuk Obezitesi Kongresi dünyanın dört bir yanından bilim adamları, Dünya Sağlık Örgütü yetkilileri, profesör, diyetisyen ve çocuk doktorlarının katılımıyla gerçekleşti. Kongreye katılan Dr. Yasemin Bradley, çocuk obezitesiyle ilgili son gelişmeleri sizler için yazdı.
Etrafımda gittikçe daha fazla şişman çocuk görmeye başladım. Benim ilkokulda olduğum 70’li yıllarda sadece 1 gofret, iki bisküvi çeşidi hatırlıyorum. Bir de gazozlar vardı. Bugünün çocuklarının işi gerçekten zor! Televizyonlardan üzerlerine bangır bangır şeker, gofret, bisküvi, cips, gazoz, dondurma reklamı yağıyor. Bu sağanak altında aklınızda yoksa bile bu yiyecekleri istemeye, yemeye başlıyorsunuz. Biz büyükler bile karşı koymakta zorlanırken, küçükler ne yapsın?
40 yıl öncesine göre bugün çocuklar çok daha fazla yağ, şeker ve tuz içeren yiyeceklerle besleniyor. Evde yemek pişirme azaldı, fast-food tüketiminde büyük artış var. Üstelik TV ve bilgisayar önünde geçirilen saatler çok uzadığı için çocukların hareketsiz kaldıkları zaman dilimi de genişledi. Sonuç=şişman çocuklar!
Ne dersiniz, acaba çocuklarınız sizden daha uzun yaşayabilecekler mi? Evet tıp çok ilerledi, böylece birçok hastalığa da çare bulundu ve bulunacak, insan ömrü uzadı ama... Aması var!
Obez sayısı 1 milyarı aştı
Eğer dünya bu hızla şişmanlamaya devam ederse, şişmanlık çok yakında en büyük erken ölüm nedeni olan sigarayı geçecek. Dünyada yeterli beslenemeyen insan sayısı 800 milyonken, fazla kilolu insan sayısı 1 milyarı aşmış durumda! Türkiye’de ise yapılan son araştırmalara göre nüfusun yüzde 66’sı obezite sınırlarında.
Çocukluktaki şişmanlık ayrıca alay konusu olma, kendine güvenin azalması, sosyal dışlanma ve depresyona yol açıyor. Bunlar da şişman çocuğu daha hareketsiz olmaya ve yemeye itiyor. Böylece sorun daha da büyüyor. Şişman çocukların çoğu geleceğin şişman erişkinleri haline geliyor. İşte bu yüzden çocuklarda şişmanlığın önlenmesi çok, ama çok önemli.
Hareketsizlik+Çok yemek=Şişman çocuk
ŞİŞMAN ÇOCUK KİMDİR?
Bir çocuğun vücudunda yağ çoksa, ağırlığı kendi yaş grubunda olması gerekenden daha fazlaysa ona şişman çocuk denir.
ÇOCUKLARDA ŞİŞMANLIK YAYGIN MI?
Ne yazık ki evet! Dünyada okul çağında (5-17 yaş arası) fazla kilolu veya şişman çocuk sayısı 155 milyon. Yani her 10 çocuktan birinin kilo sorunu var! Bunlardan yaklaşık 45 milyonu şişman grupta.
Çocuklar neden şişmanlıyor?
1 Çok yemek yemek
2 Az hareket etmek
Şişmanlığa yol açan diğer etkenler de şöyle:
Hormonal nedenler: Vücut fonksiyonlarımızı kontrol eden kimyasal bileşiklere hormon denir. Örneğin; büyüme hormonu boy uzamasını sağlar. Bazen bir hormonun yetersiz salgılanması kiloya yol açabilir.
Genetik nedenler: Ailelerimizden bize geçebilen bazı hastalıklar vardır. Örneğin; şeker hastalığı. Şişmanlıkta da genetik önemlidir. Şişman bir anne babanın çocuğu genelde şişman olmaya eğilimlidir veya şişmandır.
Şişmanlık nelere yol açar?
Şişman çocukların küçükken sağlık sorunu olmayabilir. Ama büyüdükleri zaman birçok sağlık sorunuyla karşı karşıya kalabilirler. Bunlar;
- Kalp krizi: Kalbe kan taşıyan damarlar aşırı yağdan tıkanırsa kalbimiz çalışamaz.
- Yüksek tansiyon: Damarlarımızda dolaşan kanın tıkanan damarlar nedeniyle aşırı basınç yapması.
- Bel ağrısı: Aşırı kilo belkemiğimize yük bindiriyor. Buralardan çıkan sinirlere baskı olunca ağrı gelişiyor.
- Eklem ağrıları: Kemiklerimizin birbirlerine değdiği yerler zorlanıyor ve ağrı oluyor.
- Baş ağrıları: Yanlış beslenme baş ağrısı yapıyor.
- Uyku sorunları
- Karaciğerde yağlanma: Karaciğer vücudumuzun çamaşır makinesi. Aşırı yük nedeniyle görevini yerine getiremiyor ve bozulmaya başlıyor.
- Şeker Hastalığı: Vücutta şekerin yüksek düzeyde olması. Yediğimiz yiyecekler vücutta şekere çevriliyor. Çok yediğimizde vücutta şeker aşırı yükselir ve kanımızı taşıyan damarlara zarar vermeye başlar.
- Horlama: Aşırı kilodan solunum yolları tıkanabilir. Nefes almada zorlanınca horlama başlar.
- Kanser riski: Vücut hücre yapılarının değişmesine ve anormal büyümelerine kanser denir.
- Kendine güvenin azalması
- Depresyon, içine kapanma
- Felç: Beyne kan taşıyan damarlar aşırı yağdan tıkanabilir.
Günde 4 saatten fazla TV ve bilgisayar şişmanlatıyor
Bilim adamları günde 4 saatten fazla TV ve bilgisayar başında vakit geçiren çocuklar şişmanladığını saptadılar.
Televizyon ve bilgisayar oyunlarına günde en fazla 2 saat izin verin.
Çoğu çocuğun fazla kilosunun nedeni TV seyrederken veya bilgisayar başında yenilen gofretler, şekerler, krakerler, cipsler, bisküviler...
Ne kadar enerjiye ihtiyacı var?
Çocuklar büyüme çağındayken daha çok enerjiye ihtiyaç duyarlar. Aşağıdaki farklı yaşlardaki çocukların ne kadar enerjiye ihtiyacı olduğunu bulabilirsiniz.
4-6 yaş
Kız: 1545 cal
Erkek: 1715 cal.
7-10 yaş
Kız: 1740 cal.
Erkek: 1970 cal.
11-14 yaş
Kız:1845 cal.
Erkek: 2220 cal
Kahvaltı: Günün altın öğünü
Günün en önemli öğünü kahvaltıdır. Kahvaltı ‘altın öğün’dür. Çocuk kahvaltı yaptığında güne başlamak için yetecek enerjiyi sağlamış oluyor... Okula giderken kahvaltı daha önemli. Kahvaltı yaptığı zaman derslere daha iyi konsantre olur, okulda daha başarılı olur. Unutmayın, sadece şişmanlar kahvaltıyı atlar!
SAĞLIKLI ATIŞTIRMALIKLAR
- Taze meyve n Kuru kayısı-kuru incir-kuru üzüm
- Ceviz-fındık-badem gibi kabuklu yemişler
- Havuç-salatalık n Kepekli grissini
- Kepekli bisküvi n Müsli bar
SAĞLIKLI İÇECEKLER
- Su: Çocuklar için en sağlıklı içecek sudur. Günde 6-8 bardak arası doğal mineralden zengin su içmesine özen gösterin. n Süt: Her gün 1-2 bardak süt içirmeyi de unutmayın ki boyu daha çok uzasın.
İşte örnek kahvaltı
2 dilim ekmek
1 dilim az yağlı peynir
Domates
1 bardak süt
Dr. Yasemin Bradley