Kaliteli bir uyku çocuklar için büyüme ve öğrenmenin altın anahtarı. Araştırmalar kaliteli bir gece uykusunun, çocuğun gün boyu öğrendiklerini düzenlemesini, enerji depolarını yenilemesini, zihinsel gelişimini hızlandırdığını ve bol bol büyüme hormonu salgılamasını sağladığını gösteriyor. Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Bölümü Uzmanı Op. Dr. Tevfik Sözen çocuklarda uyku bozukluğunu etkileyen en önemli faktörün geniz eti büyümesi olduğunu söylüyor ve aileleri uyarıyor: Geniz eti büyüyen çocuk ağızdan nefes aldığı için mikropları süzemiyor. Bu yüzden ihmal edilen geniz eti problemi enfeksiyon hastalıkları, sinüzit, ortodontik bozukluklar, büyüme geriliği, dikkat eksikliği ve ona bağlı okul başarısızlığı gibi pek çok sorunu beraberinde getiriyor."
Uykusuzluk zeka gelişimini etkiliyor
Kaliteli uyku, herkes için, özellikle de çocuklar için büyük önem taşıyor. Çocuklar gün içinde gördüklerini gece uykularında öğreniyorlar. Geniz eti büyüyen çocuk düzgün ve sağlıklı uyku uyuyamıyor. Bu çocuklar, horluyor, hatta uykuda nefesleri bir süreliğine durabiliyor. Ailesinin çocuğun nefes alıp almadığından şüphelendiği anlar bile oluyor. Sabaha kadar çocuğunun uykusunu gözlemleyen ebeveynler bile oluyor. Hangi nedenle olursa olsun ağzı açık uyumak zorunda olan çocuk solunum için burnunu kullanamıyorsa kalitesiz ve kötü bir uyku dönemi geçirir. Fizyolojik solunum burun solunumudur. Öğrenmenin uykuda olabilmesi için uyku hijyeninin hiçbir şekilde bozulmaması gerekiyor. Çevre şartlarında olduğu gibi kişinin kendine has şartlarının da sağlıklı olması gerekiyor. Bu şartların ilki fonksiyonel hava yoludur. Bunun da en başında düzgün nefes alıp verme gelir. Çocuklarda en sık karşılaşılan hava yolu tıkanıklığı sebebi geniz eti büyümesidir. Solunum sisteminin girişinde yer alan geniz eti dokusu, havadaki antijen ve mikroorganizmaların insan vücudunun bağışıklık sistemi ile ilk temas noktasını oluşturuyor. Geniz eti dokusu esas olarak antijen taşıma ve antikor üretiminde rol alıyor, antikor üretimine yol açıyor. Geniz eti 4-10 y aşları arasında immünolojik olarak en aktif döneme geçiyor. Ergenlik çağı ile gerileme başlıyor.
Gece öksürüyorsa ve horluyorsa geniz eti olabilir
Geniz etin lenf hücresi yapımında rolü vardır. Yenidoğan döneminde küçüktür. 4-5 yaşlarda daha sık olmak üzere enfeksiyonlara bağlı olarak büyür. İleri yaşlarda küçülme eğilimi gösterir. Geniz etinin büyük olması burundan solunuma engel oluşturur ve burun tıkanıklığına yol açar. Burundan nefes alamayan çocuk, ağız solunumu yapar; ağızdan giren hava filtre edilemediği için dışarının kirli ve mikroplu havası boğaza ulaşmış olur ve çocuk çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirir. Ayrıca kulak ve sinüslerin boşalımını bozarak değişik boyutta problemlere yol açar. Bu çocuklarda işitme kayıpları, horlama, ağızdan soluma, gece öksürükleri, burun ve geniz akıntıları gözlenir. Kronik geniz eti iltihapları veya büyümeleri ortodontik bozukluklara yüz gelişiminde bozukluklara ve konuşma bozukluğuna yol açabilir. Geniz eti büyümesi üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne dediğimiz uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunları başlatır.
Geniz eti ameliyatı ne zaman yapılmalı?
Burun ve boğazın normal fonksiyonlarını geri getirmeye yönelik endikasyonlar, geniz eti sorunları için en doğru endikasyonlardır. Geceleri ağzı açık uyuyan, horlayan çocuklarda geniz eti varlığı hemen akla gelmelidir. Kronik geniz eti iltihabına bağlı enfeksiyon odağı olan geniz eti, sinüzit veya orta kulak iltihabı varlığında cerrahi olarak alınmalıdır. İlaç tedavisine cevap vermeyen çocukluk çağı sinüzitlerinde geniz eti düşünülmelidir. Sinüzite bağlı göz komplikasyonlarda (göz çevresinde selülit, abse) da geniz eti akla gelmelidir. İlaç tedavisinden fayda görülmediğinde cerrahi olarak bunların çıkartılmasına başvurulur.
Ameliyatı gerektiren durumlar
· Üst solunum yolunun geniz eti büyüklüğüne bağlı olarak tıkanması
· Kötü huylu tümör şüphesi
· Çene yapısını bozan geniz eti büyümeleri
· Sık tekrar eden geniz eti enfeksiyonları
· Geniz eti iltihaplanmasına bağlı olarak sık orta kulak iltihabı geçirilmesi.
· Düzelmeyen sinüzit
· Düzelmeyen orta kulak iltihabı
· Kronik geniz eti iltihabı
· Ağız kokusu
Kanın pıhtılaşma özelliğinin bozuk oluğu hastalarda geniz eti ameliyatı yapılmamalıdır. Yarık damak durumunda, geniz eti dokusu, normal konuşma ve yumuşak damağın boğazı kapatması için gerekli olduğundan, geniz eti ameliyatından kaçınılması gereken diğer bir durumdur.
Çocuk psikolojik olarak da ameliyata hazırlanmalı
Ameliyat olacak çocuğun, ruhsal olarak da ameliyata iyi hazırlanması gerekir. Aksi halde, özellikle çocuklarda, kabus, idrar kaçırma, anksiyete gibi ruhsal sorunlar görülebilir. Günümüzde hastalar daha ailelerinin yanından ayrılmadan verilen ilaçlar ile rahatlatılmakta ve ağlamadan ameliyathaneye alınmaktadır. Rahat ve huzurlu şekilde anesteziye başlandığı zaman da ameliyat bittiğinde yine ailelerinin yanında uyanıp çoğu zaman onların yanından ayrıldıklarını bile anlamamaktadırlar.