Her ebeveyn tartışır… Her ailede tartışma olur... Tartışma sağlıklı bir gelişim yoludur. Hiç tartışma yaşanmayan bir ailede çocuklar, tartışmanın ne olduğundan haberdar olamazlar. Bunun sonucunda da kendilerini korumak konusunda zorluk yaşarlar. “Dolayısıyla önemli olan tartışmanın kendisi değil, niteliğidir.” diyen Acıbadem Fulya ve Maslak Hastaneleri Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel’ e hemen herkesin merak ettiği “anne ve babalar çocuklarının önünde tartışmalı mı?" sorusunu yönelttik. İşte, yanıtı…
Tartışmak bir ihtiyaç, ancak…
Huzurlu aile, tartışmaların yaşandığı ama bunun bir sona ulaştığı ve yaşam biçimi haline gelmediği ortamları oluşturuyor. Duygusal boşalımların aile ve onu oluşturan bireyler için bir ihtiyaç olduğunu belirten Acıbadem Fulya ve Maslak Hastaneleri Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel, “Aşağılamalar, ağır eleştiriler, kişilik haklarına yönelik saldırılar ve çocuğu tartışmanın içine katmak, tartışmanın sağlıksız olduğuna işaret ediyor” diyor. Örneğin “A” konusunda başlayıp “B” nin tartışıldığı ortamlar, “neden - sonuç” ilişkisini zaten zor kuran çocuklar için büyük bir kargaşa yaratıyor. Odaklanmamış, dağınık, sadece üstünlük sağlamaya yönelik tartışmalar, çocuğun olanı biteni anlamasını zorlaştırıyor. Çocuklar somut düşünceye sahiplerdir. Dolayısıyla tartışmalarda kullanılan soyut kavramları olduğu gibi kabul edebiliyorlar. Soyutlama yetenekleri daha gelişmediği için de her şeyi yalın haliyle anlamaya eğilimli oluyorlar. Örneğin “öldürdün beni” dediğinizde gerçekten eşinizin sizi öldürdüğünü zannedebiliyor. “Gideceğim, o zaman değerimi anlayacaksın!” şeklinde yakındığınızda gerçekten gideceğinize inanıyor.
İletişim biçimi haline geliyor...
“Tartışmanın yaşam veya iletişim biçimi olduğu ailelerde, çocuklar da yaşamları boyunca diğer kişilerle iletişimlerini bu biçimde kuruyorlar” uyarısında bulunan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel sözlerine şöyle devam ediyor: “Onlar için artık ilişki kurmak, tartışmadan ibaret oluyor ve sorun çözme yöntemleri de sadece bu yoldan geçiyor. Şiddetli tartışmaların olduğu ortamlar, çocukların kendilerine ve yaşama karşı duydukları güven ve emniyette olma hislerini yaralıyor. Bunun sonucunda da yaşamlarında “kötü bir şey olacak” hissi hâkim olmaya başlıyor. Dolayısıyla, her sorunla karşılaştıklarında “kötü bir şeyler olacağı” kaygısına kapılıyorlar. Bir kısmı da anne babasının tartışmalarından dolayı kendilerini sorumlu hissediyor ve suçluluk duyuyorlar. Bu nedenle hep dikkatli veya sessiz olmaya özen gösteriyor ve yaşamları boyunca da hep kendilerini ortaya koymaktan kaçıyorlar. Çünkü eğer kendilerini ortaya koyarlarsa, şiddetli bir tartışma yaşanacağı korkusunu duyuyorlar.”
Her yaşın kaygısı başka
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel “Anne ve babanın kavgası, çocuklarda her yaş için başka kaygılara yol açıyor.” uyarısında bulunarak şunları söylüyor: “Örneğin küçük yaşlarda kendilerine bir şey olacağından korkuyorlar. İlkokul çağlarında ise kendilerini suçlamaya başlıyor veya anne ve babalarının ayrılacağından korkmaya başlıyorlar. Ne de olsa bu yaşlar her şeyden korktukları bir dönemi oluşturuyor. Ergenlik döneminde ise taraf olma zorunluluğu duyuyor veya ebeveynlerine karşı bir tavır geliştirmeye ve onlardan kendilerini izole etmeye başlıyorlar. İleri yaşlarda da, yetişkin olan çocuklar artık anne veya babalarına bir şey olacağı kaygısına kapılıyorlar. Tartışmanın sık yaşandığı evlerde, çocukların ebeveynlerinden kaçmaya eğilim gösterdiklerine dikkat çeken Prof. Dr. Kültegin Ögel, “Sonra da ebeveynler ‘ya bu çocuk bizimle olmayı hiç istemiyor’ veya ‘tatile neden bizimle gelmiyor’ ya da ‘hiç bizi ziyaret etmiyor’ diye yakınmaya başlıyorlar." diyor.
Hakemlik yapmasını istemeyin
“Çocuklar, muhakeme yetenekleri gelişmemiş insancıklardır.” diyen Prof. Dr. Kültegin Ögel, muhakeme yeteneği olmayanlardan hakemlik yapmalarını beklememek gerektiği uyarısında bulunarak, sözlerine şöyle devam ediyor: “Çocuğumuza sokağa tek başına çıkmasına izin vermediğimiz zaman korkumuz nedir? Doğruları ve yanlışları ayırt edemeyeceğinden korkarız. Ama aynı çocuğa, tartışmamız sırasında hakemlik görevini vermek de aynı derecede saçma bir davranıştır. Ayrıca nasıl ki ebeveynler tartıştıktan sonra çalıştıkları işte kendilerini mutlu hissetmiyorlarsa, çocuklarda okulda rahat edemiyor ve derslerine konsantre olamıyorlar. Çünkü o anda, evde neler olup bitiğini ve başka neler olup biteceğini de merak ediyorlar” diyor.
Adabıyla tartışın
Çocukların kişiliklerini ve okul hayatını olumsuz yönde etkileyeceği için yanında tartışmaktan kaçınılmasında fayda olduğuna dikkat çeken Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel, “Ancak bazen bu gerçekleşmeyebiliyor. Bu durumda, adabıyla tartışmaya özen gösterilmeli ve çocuk tartışmanın içine çekilmemelidir. Zaten çocuğun olduğu ortamda tartışmak, bazen tartışmayı uzatan bir etken olabiliyor. Kendi başlarına kalan anne ve baba daha rahat tartışabiliyor. Ayrıca kendilerini seyreden çocuk, bir anda tartışmanın nesnesi haline gelebiliyor” diyor.Tartışma konusunda bilgilendirin. Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel, tartışma sonrasında çocuğunuza hiçbir şey olmamış gibi davranmanın da doğru olmadığı uyarısında bulunarak, “Çünkü onu bilinmezlerle bırakmak da kaygılarını arttırıyor. Bu nedenle tartışma sonrası çocuğunuzu tartışma konusunda bilgilendirin. Tabi ‘anan böyle dedi’ veya ‘baban böyle yaptı’ biçiminde değil. Bilgilendirme, ‘Annenle şu konularda anlaşamamıştık, şimdi konuştuk anlaştık’ biçiminde olmalı” diyor.