Madde kullanım riski için en önemli dönemin ergenlik olduğunu kaydeden AMATEM Uzmanı Dr. Onur Noyan, çocukların arkadaş etkisi ya da merak ederek madde kullanımına başladıklarını, ilk adımın da sigara ile olduğunu belirtti.
SON KULLANIMLAR HİÇ BİTMEZ!
Hiç kimsenin bağımlı olacağını düşünerek bu davranışa girişmediğini vurgulayan Dr. Noyan, maddenin bağımlılığa dönüşmesinde izlenen yolu şöyle anlattı: "İnsanlar her zaman madde kullanımını kontrol edeceklerine inanırlar. Ara sıra'keyif' almak için kullanım hedeflenir. Ancak bir süre sonra kullanım sıklaşır ve maddenin 'keyif verici' etkileri deneyimlenir. Kısa dönemde bir zararı hissedilmez. Ancak kullanım giderek sıklaşır ve daha önce kullanılmış olan dozlar 'keyif' vermez hale gelir. Daha yüksek dozlara ihtiyaç duyulur. Doz arttıkça her şey kötüye gider. 'Bu son kullanımım' diyerek kullanımlar sıklaşır. 'Bir daha asla kullanmayacağım' şeklindeki söylemler hep 'son' kullanımı başlatır. Ama o son kullanımlar hiç gelmez. 'Ben bağımlı değilim, kendimi kontrol ediyorum dendiği anda, madde arayışları, daha yüksek dozda madde ihtiyacı ile artık 'bağımlılık' başlamış, iş işten geçmiştir. Uzun bir süre sonra kişi maddenin olumsuz etkilerini görmeye başlar."
BAŞLAMA YAŞI 14, AİLE 2 YIL SONRA FARK EDİYOR!
Araştırmalarda bağımlılık yapıcı maddeye başlama yaşının ortalama 14 olarak belirlendiğini kaydeden Dr. Noyan, ergenlik dönemindeki tehlikeye işaret etti. Ailelerin çocuklarındaki bağımlılığı ancak zararlarının büyük oranda başladığı 2 yıl sonra fark edebildiklerini söyleyen Noyan, ailelerden çocukları çok iyi gözlemlemelerini istedi ve şüphe anında yapılması gerekenler için önerilerde bulundu:
DEĞİŞEN DAVRANIŞLARA DİKKAT!
"Son günlerde çocuğunuzun değişen bir çok davranışı var. Madde kullandığından şüphelenmeye başladınız. Haksız yere suçlamamak, dikkatli davranmak gerekli. Bu dönemde en erken yapılması gereken davranış ergenle sağlıklı iletişim kurmaya çalışmak. Öğretmenlerine, arkadaşlarına yakın çevresindeki kişilere danışarak gözlemlerini sorabilirsiniz. Var olmayan bir şüpheniz olma ihtimaline karşı çok dikkatli olmalısınız. İletişimi arttırmak için girişimlerde bulunmak, madde ya da alkol kullanımıyla ilgili sağlıklı bilgiler edinmesini sağlamak, farkında olmadan yapılabilecek özendirici konuşmalardan kaçınmak, çocuğunuzun ilgi alanları hakkında bilgi sahibi olmak ve bu alanlarda kendisiyle ortak paylaşımlarda bulunmak fayda sağlayacaktır.
ONUNLA KONUŞMAKTAN KAÇINMAYIN!
Bu dönemde siz çocuğunuzla alkol/madde/sigara hakkında konuşmaktan kaçınırsanız, başkaları sizden önce konuşup yanlış bilgilendirebilir. Kısa ve basit mesajlar vermek her zaman etkilidir. Önemli olan yaşına ve beklentisine uygun bilgi vermektir. Meraklandıracak, ilgi çekecek şekilde anlatmaktan kaçınmalıdır. Çocuklarımıza küçük yaşlardan itibaren kendilerini, bedenlerini korumayı ve riskli durumlarda hayır demenin gerektiğini öğretmeliyiz"
MADDE KULLANAN ÇOCUK NASIL ANLAŞILIR?
1- Madde kullanmaya başlayan kişiler ilk olarak çevrelerindekileri değiştirirler. Eski arkadaşların yerini yeni arkadaşlar alır. Maddeye daha rahat ulaşım sağlayabilecek kişilerle yakınlaşır, eski arkadaşları ile görüşmez.
2- Duygu durumu çok çabuk değişiyorsa çok dikkatli olunmalı. Bu süre içerisinde bazen çok neşeli, bazen de çok öfkeli, huzursuz, keyifsiz olabilir.
3- Ders durumunda ani değişiklikler olur. Notları düşmeye başlar, okula devamsızlık görülür.
4- Evde tek başına kalmak istiyorsa ya da arkadaşları ile birlikte dışarıda nerede olduğunu söylemeden buluşmaya başladıysa dikkat.
5- Ailesi ile olan ilişkileri mümkün olduğunca mesafeli tutmaya başlar. Evde daha az zaman geçirmek ister ki ailesiyle çatışmasın.
6- Kılık-kıyafet ya da görünür bir şey almadığı halde, fazla para harcamaya başlar.
7- Kişisel bakımı azalmıştır. Giyimine dikkat etmez. Gözleri kızarır, şişer, vücudunda değişiklikler başlar.
8- Sinirlilik, gerginlik, kişilerarası ilişkilerde sorunlar yaşar, dalgınlık, dikkatsizlik başlar.
9- İçine kapanır. Uyku düzeni değişir.Ya çok uyur, ya da çok az uykuya ihtiyaç duyar.
10- Psikolojisinde karamsarlık, umutsuzluk ya da inançsızlık gibi duygu durumları olabilir.