Tıbbın temel branşlarından olan cerrahinin son yıllarda tıp fakültesinde en son tercih edilen branşlardan biri haline gelmesi, yakın bir gelecekte ameliyatlarla ilgili sıkıntılar yaşanacağının sinyalini veriyor. Son TUS tercihlerinde tıp fakültesi mezunlarının birinci sıradaki tercihi dermatoloji, olurken, kalp damar cerrahisi 25, kadın hastalıkları ve doğum 26, genel cerrahi 29, beyin cerrahisi 30, çocuk cerrahisi 31, göğüs cerrahisi ise 33. sırada tercih edildi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın da önceki gün yaptığı "Özellikle riski düşük olan, hastayla fazla meşgul olunmayan; cildiye, fizik tedavi ve radyoloji gibi branşların daha çok tercih edildiği, ama beyin cerrahisi, kalp damar cerrahisi gibi kadın doğum gibi meşakkatli, adli sorunları da beraberinde olan branşların tercihinin daha aşağılarda olduğunu görüyoruz. Bunun ülke için hayra alamet olmadığını hepimiz söyleyebiliriz " şeklindeki tespiti, problemin önemine bir defa daha dikkat çekti. Cerrahi branşların tıp öğrencileri tarafından hangi sebeple tercih edilmediğini Türk Cerrahi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Seher Demirer ve Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Başkanı Prof. Dr. Ömer Kurtipek'e sorduk. Çözüm önerilerini dernek başkanlarından dinledik.
AĞIR ŞARTLARDA ÇALIŞIYORUZ
Özellikle genel cerrahi branşının çalışma şartlarının son derece ağır olduğunu söyleyen Prof. Dr. Seher Demirer, yaşanan problemleri şöyle dile getirdi:
Çok fazla nöbet tutuluyor. Nöbetler yoğun geçiyor. Dahili branşlarda da nöbetler var ama cerrahi kadar yoğun değil. Ancak her ikisi de nöbetten eşit ücret alıyor. Bazı kurumlarda hekim yetersizliğinden dolayı nöbet ertesi izin olmayabiliyor. Cerrah, nöbet tutuyor ertesi gün yine mesaiye gelip ameliyatlara devam edebiliyor. Bir genel cerrahi asistanı, mesaisi 08.30'da başlıyorsa, işe 05.30-06.00 arası geliyor. Çünkü önce 40-50 hastayı dolaşıyor pansumanlarını yapıyor; yarasını açıyor; tedavilerini kontrol ediyor. Ondan sonra ameliyatlar başlıyor. Mesainin 17.00'de bitmesinin ehemmiyeti yok. Ameliyat 20.00'de bitse ameliyathaneden o saatte çıkabilirsiniz. Daha sonra nöbetçi olun ya da olmayın ameliyattan çıkan hastaya vizit yapacak tedavi düzenleyeceksiniz. Yani evinize gidebileceğiniz saatin sınırı yok.
AYRICALIĞI YOK SORUMLULUK ÇOK
Ücret ve özlük hakları açısından cerrahi branşlarda görev yapan hekimin, daha düşük eforla çalışan diğer meslektaşlarından farkı olmadığına işaret eden Prof. Dr. Demirer "Cerrahi insanın vücut bütünlüğüne müdahale edilen bir alan. Göğüs kafesini açıyor organını çıkarıyoruz. Bazen kaçınılmaz olarak sizin öngördüğünüz ancak engelleyemediğiniz olumsuz sonuçlar meydana geliyor. Olay yargıya intikal ettiğinde yüklü tazminat davaları açılabiliyor. Cerrah bunu da göğüslemek zorunda. Ya da hasta yakını ile karşı karşıya kalıyor ve şiddet görüyor" şeklindeki sözleriyle içinde yaşadıkları olumsuzlukları aktarıyor.
CERRAH YILGIN, ÖĞRENCİ TERCİH ETMİYOR
Cerrahi branşlarda faaliyet gösteren hekimlerde yılgınlık yaşandığını belirten Demirer, "Bu durumu gören genç hekim adayları da 'Niye ben böyle bir meşakkati çekeyim? Başka bir branş tercih ettiğimde daha az nöbet tutacağım, evime düzenli saatlerde gidebileceğim, yaptığım iş yüzünden davalık olup ağır tazminatlar ödemeyeceğim. Üstelik onlarla aynı parayı alacağım' diyerek cerrahiyi tercih etmiyor. Onları suçlayamayız" dedi.
CERRAHLAR NE İSTİYOR
Prof. Dr. Seher Demirer, cerrahi branşların yeniden tercih edilebilir olması için göz önüne alınması gereken noktaları şöyle sıraladı:
- Cerrahi ihtisas veren uzmanlık eğitiminin yapıldığı kurumlardaki çalışma şartları, görev yapılan ortamlar düzeltilmelidir. Mesailer ve nöbetler daha özendirici olarak düzenlenmelidir.
- Performanstaki adil olmayan durum düzeltilmelidir. Ağır iş yükü olan ve risk alan cerrahi alana daha tatmin edici ücretler verilmelidir.
- Adli ve idari davalara işin ehli hukukçular bakmalıdır. Bu konulardaki davalar özelleşmiş hakimler ve avukatlar tarafından takip edilmelidir.
PERFORMANS SİSTEMİ ADİL DEĞİL
Uygulanmakta olan performans sisteminin de adil olmadığını belirten Prof. Dr. Demirer "Sizin yaptığınız ameliyata derecesi, zorluğu, zamanı, komplikasyon düzeyi ile hiç eşit olmayan küçük cerrahi branştan başka bir ameliyatla aynı puan veriliyor. Ya da dahili branşın yaptığı bir tedaviyle aynı puanı veriliyor. Bir mide çıkarma ile çok sorunsuz basit bir cerrahi aynı puanda tutuluyor. Doktor niye genel cerrahi istesin? Genel cerrahinin ürettiği işlerin puanları performans sisteminde çok düşük. Türk Cerrahi Derneği olarak bu işin üzerinde duruyor ve SGK ile bir araya gelmeye çalışıyoruz. Maalesef henüz sonuç alamadık. Bu durum genç hekimlerin beyin cerrahisi yerine daha risksiz cerrahileri tercih etmesine sebep oluyor" dedi.
DEFANSİF TIP GELİŞTİ
Olumsuz şartlar ve bir problem yaşanması durumunda karşılaşılan ağır yargılama sürecinin küçük ölçekli hastanelerde görev yapan cerrahların, yapabilecekleri ameliyatları daha büyük merkezlere yönlendirmesine sebep olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Seher Demirer "Büyük merkezlerde hasta yoğunluğunun ve hasta memnuniyetsizliğinin artmasına sebep oluyor, çünkü hizmet aksıyor" dedi.
SAĞLIĞI BEKLEYEN TEHLİKE
Büyük ameliyatları düşük puan alan öğrenciler yapacak
Cerrahlarla birlikte ameliyathaneye giren anestezi uzmanlarının da benzer problemler yaşadığını anlatan Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Başkanı Prof. Dr. Ömer Türkipek "Anestezinin de ciddi problemleri var. Bizler sabah 08.00 akşam 20.00 günde 12 saat çalışarak haftada en az beş gün görev yapıyoruz. Buna karşılık geçen Temmuz ayında SUT'da anestezi ücretleri yüzde 25 düşürüldü. Yaptığımız işin karşılığını alamadığımız gibi vatandaşın açtığı davalarla karşı karşıya kalıyoruz. Tazminat sarmalına giriyoruz" dedi.
TUS'ta ilk 100'e giren daha çalışkan öğrencilerin hastayla daha az karşı karşıya kalacağı, daha risksiz alanları tercih ettiğini hatırlatan Prof. Dr. Türkipek beyin cerrahisi, kadın doğum, genel cerrahi gibi alanlara ise bunları 10. ya da 15. tercihine yazan daha az başarılı, daha düşük puanlı öğrencilerin gireceğini belirterek "Gelecekte ameliyat olmak için iyi bir ekip bulamayabiliriz" dedi.
Mesleki uygulamalar karşısında tazminat ödeyen tek kamu çalışanı grubun hekimler olduğunu söyleyen Prof. Dr. Türkipek "Hakimler, savcılar ya da başka bir kamu çalışanı meydana gelen bir olumsuzluktan dolayı tazminat ödemiyor. Herhangi bir olumsuzlukta mesleki sorumluluk sigortası 800 bin TL'yi karşılıyor. Oysa milyarlık davalar açılıyor. Bunu hekim ödemek zorunda kalıyor. Ayrıca kamuda sigorta primlerimizin yarısını biz ödüyoruz yarısını devlet. Özel sektörde tamamını hekim ödemek zorunda kalıyor" diye konuştu. Prof. Dr. Türkipek çözüm önerilerini şöyle sıraladı:
SİGORTA LİMİTLERİ ARTMALI
- Mesleki sorumluluk sigorta limitlerinin artırılması, primleri kamu kuruluşlarında devletin özelde ise sağlık kuruluşlarının ödemesi gerekir.
- SUT'ta göre belirlenen fiyatların artırılması lazım.
- Performans sisteminin yeniden düzenlenmesi gerekir. Sağlık Bakanlığı bununla ilgili çalışmalar yapıyor. Kısa sürede sonuçlanmasını bekliyoruz.
SAĞLIK BAKANI FAHRETTİN KOCA:
Performans sistemi üzerinde çalışıyoruz
TUS'ta cerrahinin daha tercih edilebilir hale gelmesi için çalışmaların sürdürüldüğünü söyleyen Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, performans sisteminin bu şekilde uygulanmasını doğru bulmadıklarını belirterek "Performans düzenlemesi üzerine de çalışıyoruz. Onu da birkaç ay sonra açıklamış oluruz. Performansta biraz daha farklı kriterler devrede oluyor olacak. Yani özellikli, nitelikli, meşakkatli, beceri gerektiren işlerle, müdahalelerle ilgili performansın farklı şekilde devrede olması gerekiyor. Riski düşük olan ve bulunduğu yerden puan toplayarak elde edilen performansın hakkaniyetli olduğuna inanmıyorum. Bunun sebeplerinden bir tanesinin bu olduğuna inanıyorum. Bunun dışında özellikle adli olaylar son dönem ciddi bir sıkıntı haline gelmeye başladı. Birçok avukatın hastadan ücret talep etmeden harekete geçtiğini, bu noktada müdahale yapan hekim ile ilgili bunu iş edinen avukatların olduğunu da biliyoruz. Dolayısıyla bu istismarı da önleyen bir düzenleme yapılması gerektiğine inanıyorum. Düzenlemeler yapıldığında beyin cerrahisi de tercih edilebilir olur, kadın doğum, onkolojik ve cerrahi branşlar da tercih edilir" dedi.
ZİYNETİ KOCABIYIK