Yüzyılın salgını olarak nitelendirilen ve 365'ten fazla hastalığı taklit etmesi nedeniyle tıp çevrelerinde tedirginlik yaratan Lyme hastalığı, 'sessiz katil' olarak anılıyor. Dokuz Eylül Üniversitesi biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barbaros Çetin, Lyme hastalığını, dünyanın karşı karşıya kaldığı yeni bir salgın olarak nitelendirdi. Çetin, başta kene olmak üzere sivrisinek ve bit gibi kan emen canlılar ile kan ve organ nakliyle, cinsel ilişki yoluyla bulaşan hastalığın 25 milyon insanda hastalığa yol açtığını, Lyme'ın dünyayı ve insanlığı tehdit ettiğini dile getirdi. Çetin'in hastalıkla ilgili sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:
Henüz aşısı yok
Lyme, en çok hangi hastalıklara sebep oluyor?
Kalp krizi, şizofreni, bipolar bozukluk, beyin tümörü, bazı kanser türleri, otizm, epilepsi, huzursuz bacak sendromu, ürtiker, haşimato tiroidi, Alzheimer, parkinson, MS, ALS gibi kas hastalıkları, çölyak gibi pek çok hastalığı taklit ediyor. Wester blot testiyle tespit ediliyor. Türkiye'de bu test, İstanbul, Ankara ve İzmir'de özel laboratuvarlarla yapılabiliyor.
Uluslararası platformda lyme hastalığı ne derece ciddiye alınıyor?
Lyme konusunda dünyanın en büyük sivil organizasyon, (ILADS) Uluslararası Lyme ve İlişkili Hastalıklar Topluluğu'dur. ILADS tarafından, özel komiteye seçilen tek Türk bilim adamıyım. Tüm dünya, lyme hastalığına karşı ayakta. Dünya sağlık Örgütü'ne, ICD11 Borreliyoz kodu sunulacak. Kabul edilirse, BM ülkeleri, bu koddaki hükümleri yerine getirecek. Ne yazık ki ülkemizin bu konuda henüz gerçek anlamda bir hazırlığı yok. TBMM SağlıkKomisyonu acilen Lyme ile ilgili eylem planı hazırlanmalı.
Komitenin vermek istediği öncelikli hizmet nedir?
'Lyme Hastalığı ve onun Ko-Enfeksiyonları' konulu 7. Avrupa Konferansı'nda, Lyme ile ilgili hastalıklar konusunda lider konumunda 1000 kişiden oluşan bir komite kuruldu. O komitede ben de varım. Kasım da ABD'de ilk büyük toplantımızı yapacağız. Salgın hale gelen hastalığın, ülke politikaları tarafından ciddiye alınması, hastalara tanı konması ve tedaviye ulaşabilmeleri birinci hedefimiz.
'Bir tane klinik yok'
Türkiye, Lyme hastalığıyla ne kadar ilgili?
Lyme Borreliyoz hastalığını dünya çapında artık bir salgın olarak görülmesi nedeniyle başta ABD olmak üzere, Nijerya, İngiltere, Belçika, Fransa, Avustralya ve Kanada gibi 38 ülke parlamentosunda acilen görüşmeler başladı. Lyme, tıp fakültelerinde ders olarak okutulmalı. Lyme merkezleri kurulmalı, hükümet tarafından acil eylem planı hazırlanmalı.
Dünya genelinde Lyme hastalığının görülme sıklığı nedir? Rakamlarla açıklar mısınız?
ABD'de Lyme hastası sayısı, AID hastası sayısını 12'ye katlamış durumda. Hollanda'da çocukların yüzde 30'dan fazlası Lyme hastası. Kedi köpek besleyen herkes, risk altında. Kedinin tırmalayıp sebep olduğu yara, lyme için başlangıç olabilir. Avrupa'da 25 yıldır hizmet veren Lyme klinikleri var. Fakat bizde bir tane bile yok.
Belirtileri nelerdir?
Yazın bile grip oluyorsanız, Lyme hastalığından şüphelenin.
Vücudunuzda sürekli gezen ağrılar varsa, bu bir işaret olabilir.
Geçici sağırlık, geçici görme bozuklukları, uyku düzensizliği, Lyme belirtileri arasında.
Sürekli kulak çınlaması, migren hali varsa, Lyme olabilirsiniz.
Doktor doktor gezdiğiniz halde derdinize teşhis konulamıyorsa, Lyme'dan şüphe
etmelisiniz.
'MS dediler, Lyme çıktı'
Dokuz Eylül Üniversitesi öğrencisi Gizem Köslü, iki yıl önce okulda aniden sol kolunda bir uyuşma hissedince, kalp krizi geçirdiği zannedildi ancak hekimler MS teşhisi koydu. Prof. Dr. Barbaros Çetin'in yardımlarıyla test yaptıran genç kızın, Lyme hastası olduğu orta çıktı. Gizem, Lyme hastası olduğu öğrendiğinde şok geçirdiğini belirterek, "Tedavi olmak istiyorum. Sağlık Bakanlığı'na sesleniyorum. Lütfen, Lyme klinikleri açılsın. Bile bile ölmek istemiyorum" dedi.