Çalışma Bakanlığı verilerine göre kamuda taşeron olarak çalışan yaklaşık 740 bin kişinin 200 bini 'asıl iş' niteliğindeki işlerde görev yapıyor. Yani yarın Meclis'e gelmesi beklenen düzenleme sonrası bu kişiler kamuda uzun süredir bekledikleri kadro imkanına kavuşabilir.
Taşeron kullanımı İş Kanunu hükümleri doğrultusunda belirlenir. Bu çerçevede yalnızca 'yardımcı iş'lerin ve 'teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler'in taşerona verilmesi mümkündür. Bunun dışında bir işveren asıl işin bir bölümünü veya tamamını taşerona veremez. İş Kanunutaşerona verilmemesi gereken bir işin taşerona verilmesini 'muvazaa' olarak adlandırır ve 'muvazaa'lı kurulmuş bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinin sonucu olarak taşeron işçinin en başından beri asıl işverenin işçisi olduğu sonucuna varır.
YA MUVAZAA OLURSA...
Özel sektörde bir işi taşerona veren işveren bu ilişkide muvazaa söz konusuysa işçiye en başından itibaren kendi işçisi gibi muamele yaparak ücret, sosyal yardım, izin gibi konularda kendi işçilerine hangi hakları uyguluyorsa taşeron işçisine de aynı hakları uygulamak zorunda kalır. Kamuda 'muvazaa'lı kurulmuş bir alt işveren ilişkisinin söz konusu olması halinde de aynı yaptırım geçerli olduğu için kamuda taşerona verilemeyecek bir işte çalıştırılantaşeron işçilerinin baştan itibaren kamunun işçisi olması gerekir.
HAKLARINI ALDILAR
Taşeron işçilerin kadroya geçirilmesi konusundaki mücadele Karayolları'nda taşeron işçi olarak çalışan işçiler adına Yol-İş Sendikası tarafından açılan davayla başladı. 2011 yılında 6 bin 417 işçi adına açılan davada, asfalt dökme işinde çalışan taşeron işçilerin asıl işi yaptıklarına karar verildi. Davalar kazanılınca bu kişilerin kadroya alınmaları için gerekli işlemler tamamlandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın verilerine göre bugün itibarıyla yaklaşık 650 bintaşeron işçisi kamu kurumlarında görev yapıyor. Fakat bunun dışında da SGK'ya alt işveren koduyla kaydolmayan 90 bin kişinin varlığı biliniyor. Bu işçilerin yine yaklaşık 200 bininin 'asıl iş' niteliğindeki işlerde görev yaptığı tahmin ediliyor. Dolayısıyla Bakanlar Kurulu'nun belirleyeceği ve yarın Genel Kurul'a gelmesi beklenen liste sonrasında 200 bin kişiye kadro yolu gözükebilir.
Kamunun tavrı önemli
Bakanlar Kurulu'nun hazırlayacağı liste sonrası özel sektörde taşeron işçi çalıştırma konusunda atılacak olumlu adımlar hızlanacaktır. Taşeron işçiliğin amacı dışına çıkması ve taşeron işçilerin haklarının kısıtlanması sonucunu doğurması ne yazık ki özellikle iş kazaları sonrası çok canlar yaktı. Taşeron sorununun çözümü bu anlamda sadece çalışma hayatında değil, toplumsal yaşamda da yankı uyandıracaktır.
Kıdem şartı gelebilir
Hazırlanacak kanun tasarısında kadroya geçirilecek taşeron işçiler için kıdem şartı öngörülebilir. Örneğin iki yıldır aynı kamu kurumunda taşeron işçisi olarak çalışıyor olma şartı getirilebilir. 6552 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 11.09.2014 tarihi itibarıyla kamuda bu listedeki işler dışındaki işlerde çalışmakta olan ve belirli bir süre kıdemi olan işçilere kadro verilmesi gerçekleştirilebilir.
Özel sektördekiler dava açabilirler
21 Mart'ta Meclis'e gelecek liste yalnızca kamuyu bağlayıcı nitelikte. Diğer yandan alt işveren ilişkisinin kurulabilmesiyle ilgili şartlar asıl işverenin niteliklerine bağlı olduğu için bu listenin özel sektör için yalnızca yol gösterici nitelikte olacağını söylemek mümkün. Taşeron işçiler eğer taşerona verilemeyecek bir işte çalıştırılıyorlarsa, doğrudan asıl işverene dava açarak muvazaa tespiti yaptırabilirler. Bu sayede aynı işyerinde çalıştıkları işçilerin aldığı bütün sosyal ve maddi haklara kavuşabilirler.
Okan Güray Bülbül