Bunama gibi sinsi bir şekilde ilerleyen beyin hastalıklarında erken teşhisin önemine işaret eden uzmanlar, herhangi bir şikayeti olmasa dahi 60 yaş üzerindeki bireylere 5 yılda bir beyin check up yaptırmalarını tavsiye ediyor. Beyin check up’ı beyin sağlığını ölçmek için kullanılıyor. MR, nöropsikolojik testler gibi bir dizi tetkikten oluşan beyin check up sayesinde kişinin unutkanlık ya da bilişsel işlev kaybının hangi aşamada olduğu ve ilerleme riskinin olup olmadığı anlaşılabiliyor.
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi, NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin, beyin hastalıklarının erken teşhisinde kullanılan beyin check up’ına ilişkin bilgi verdi.
Ailemde bunama var, acaba ben de bunar mıyım?
Beyin check up’ın hastaların kendi talepleri üzerine olduğu gibi uzman doktorun önerisi üzerine de gerçekleştirildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, “Hastalarımızdan sıklıkla ‘Benim beynimde bir sorun var mı? Beyin fonksiyonlarımı bir gözden geçirmek istiyorum’, ‘Ailemde bir bunama var, acaba ben de bunar mıyım?’, ‘Çok unutkanım. Acaba bunun altında başka bir hastalık mı yatıyor?’ gibi şüphe ve şikâyetlerle bizden çeşitli beyin fonksiyonlarını ölçmemiz isteniyor. Buna halk arasında beyin check up’ı deniyor.” dedi.
Beyin sağlığını ölçmek için; beyin check up
Beyin check up’ının bir dizi tetkikten oluştuğunu kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, “Beyin check up’ı hastaların beyin sağlığını ölçmek için kullanılıyor. Aslında şu anda herhangi bir problemi olmayan ama hastanın ilerde önemli bir hastalığa yakalanma risk olabilir mi diye görmek için yaptığımız bazı tetkiklerden oluyor.” diye konuştu.
Bunama riski MR ile görüntülenebiliyor
Beyin check up’ta MR, elektroensografi, nöropsikolojik testler gibi bir dizi tetkik uygulandığını kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, “Beyin görüntüleme yöntemlerinden MR yapılabiliyor. MR bize ne veriyor? Örneğin bunaması olduğundan şüphelendiğimiz bir hastamız var. Ailesinde de bunama var. Kendisi de biraz unutkan olduğunu söylüyor. Bu hastamızın beyin MR’ını yaptığımız zaman eğer beyinde çok da ciddi olmayan ama erken dönemde küçülme, bazı bölgelerde hacim kaybı söz konusuysa ki biz bu MR’a baktığımız zaman bunu görebiliyoruz. Böyle bir durum varsa erken dönemde daha hastada bunama olmadan önlem alabiliyoruz.” dedi.
Beyin haritalaması ile unutkanlığın nedeni anlaşılabiliyor
Unutkanlığı olan kişilere bazı testler uygulayarak bunun nedenlerinin ortaya çıkarılabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, “Unutkanlığın bir dikkat bozukluğuna mı bağlı olduğu, yoksa bir Alzheimer hastalığına bağlı bellek bozukluğuna mı bağlı olduğu beyin haritalaması yardımıyla birçok vakada çoğu zaman gösterilebiliyor.” diye konuştu. Prof. Dr. Barış Metin, ayrıca nöropsikolojik testler unutkanlığın ya da bilişsel işlev kaybının hangi aşamada olduğunun ve ilerleme riskinin olup olmadığının anlaşılabildiğini kaydetti.
Beyin check up’ı kimler yaptırmalı ?
Özellikle belli bir yaşın üzerindeki kişilerin, özellikle 60 yaş üzerindeki bireylerin herhangi bir yakınması olmasa bile bu tip check up’ları 5 yılda bir yaptırmalarını öneren Prof. Dr. Barış Metin, “Çünkü bunama, beyinde çok sinsi ilerleyen bir hastalık. Hasta bunu fark etmeden önce bunamalar ciddi bir biçimde beyinde harabiyete neden olabiliyor. Bunları erkenden tespit edebilmek için 5 yılda bir beyin check up yaptırmak gerekiyor.” diye konuştu.
Erken dönem bunama bulgusu, tedavilerden fayda görebilir
İleri yaşın yanı sıra beyin check up’ı daha sık ve daha erken yaptırması gereken hastaların da olabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, “Örneğin 55 yaşında bir hastamız var. Kendisinin hafif unutkanlığı var. Ailesinde annesi ve babasında bunama görülmüş. Bu hastamıza böyle bir tetkik dizisini MR, nöropsikolojik testlerden oluşan testler yaptırmasını öneririm çünkü bu tetkiklerde erken dönem bunama bulgusu varsa bu hastamız erken dönem birtakım girişimlerden, yaşam tarzı değişikliklerinden, çeşitli nörolojik ve psikiyatrik ilaç tedavilerinden fayda görebilir.
Ailevi bunama yapan mutasyonlar olabilir
Ailesinde birden fazla bunama hastası olan, birinci derece ve ikinci derece yakınlarında varsa ailevi bunama yapan mutasyonlar olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Barış Metin, bunları tespit etmek için genetik testler de istenebileceğini söyledi.
Beyin check up’ı beyindeki stres düzeyini de gösterebilir
Sadece yaşlı hastaların değil kimi zaman genç hastalarında da beyin sağlıklarıyla ilgili ciddi kaygılar olabildiğini, bu kişilerin de çeşitli beyin tetkikleri dizisinden yararlanabildiğini kaydeden Prof. Dr. Barış Metin, şunları söyledi:
“Örneğin kişi çok ciddi stres altındadır. Buna bağlı ciddi bir yıpranmışlık durumu vardır. Ama bu durum çeşitli müphem şikâyetlerle kendini gösterebilir. Ne kadar stres altında olduğunu çok fark etmeyebilir. Bu beyin check up’ını yaptığımızda kişinin ne kadar ciddi bir yük altında olduğunu, ne kadar yıprandığını görebiliyoruz. Bu yüzden genç hastalar performansını yeteri kadar kullanamadığını düşündüğünde, bir miktar unutkanlığı olduğunu düşünen genç hastalarımızda maruz kaldığı stres düzeyinin ona etkisini görmek için ya da başka bir beyin hastalığı olup olmadığını anlamak için beyin check up’ı yaptırılabilir. Genç hastaların bunu yaşlılar gibi rutin değil de çeşitli kaygılar ve performans düşüklüğü ortaya çıktığında yapılması gerektiğini söyleyebiliriz. Yaşlı hastalarda daha düzenli aralıklarla hiçbir şikayeti olmadığında dahi 5 yılda bir bu tetkikleri yaptırmasını öneririm.”
Beyin check up’ı nasıl uygulanıyor?
Beyin check up’ı bilimsel ve farklı branşlardaki uzman bir kadro ile uygulanıyor. Test sonuçları çok boyutlu olarak değerlendiriliyor ve sonrasında da kişiye özel bir tedavi programı ile sorunlara çözümler üretiliyor. Beyin check up’ında beynin zihinsel faaliyetleri ve performansı değerlendiriliyor. Bilgisayarlı EEG cihazlarıyla beynin sağlıklı çalışıp çalışmadığı kontrol ediliyor. Hafıza ve dikkat ölçmeye yarayan testlerle fonksiyon bozuklukları ortaya çıkarılıyor. Beyin check up’ında bilgisayarlı EEG (CEEG) cihazıyla beyin fonksiyonları izleniyor ve beyin haritası çıkarılıyor. Ayrıca yine bilgisayar yardımıyla hafıza ve dikkat ölçmeye yönelik kognitif testler uygulanıyor.