Ayşegül Kahvecioğlu - Dubai
Yerli ilaç üreticisi TR-PHARM, Türkiye'de biyolojik bir ilaç ile ilk kez yapılacak olan klinik çalışma sayesinde adını bir Türk'ten alan Behçet Hastalığı ile Ailevi Akdeniz Ateşi tedavisinde kullanılmak üzere yeni bir aday molekül geliştirmek için kolları sıvadı. sağlık Bakanlığı'nın yerli üreticilere sağladığı teşviklerin ardından yerli ilaç üretimi ve ihracatı için kolları sıvayan TR-Pharm, yurt dışından uluslararası ölçekli firmalarla işbirliği için harekete geçti. Yerli sanayi, Türkiye'nin sağlık hizmet sunumunda bölgesinde referans olma hedefi sonrasında, yakın coğrafyanın da ilaç ve biyobenzer ürün alanında talebini karşılamak için Dubai'daki yabancı firmalarla yüksek teknolojik ilaçların üretimi için anlaştı.
'Bölgeye ihraç etmek'
TR-PHARM Başkanı Tuygan Göker, ilaçla ilgili uluslararası araştırma merkezi verilerine göre 2015'te yaklaşık 4 milyar dolarlık ilaç ithalatı gerçekleştirildiğini belirterek, yerli ilaç sanayinin de sektörün cari açığa etkisini tersine çevirebilmek için bölge pazarlarda girişimlerde bulunduğunu söyledi. Dubai ofisinin bölgedeki 10 ülkenin yönetim üssü olarak kurulduğunu belirten Göker, "Bölge ülkelere öncelikli olarak Türkiye'ye üretim yatırımı tamamlanmış olan yüksek katma değere sahip romatoloji ilaçları ile onkoloji alanındaki biyobenzer ilaçların ihraç etmeyi hedefliyoruz. Suudi arabistan, Lübnan, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki önde gelen ilaç firmaları ile dağıtım anlaşmaları için görüşmeler yaptık. Türkiye referansı ile 2017'den itibaren ihracat faaliyetlerine başlayacak. Yalnızca geçen 4 ayda romatoloji, onkoloji ve nadir hastalıklar alanlarında ruhsatlanmaya hazır 5 farklı tedavi için çok uluslu firmalarla işbirliğine gittik. Planımız bunları ülkeye ithal etmek yerine; kademeli olarak Türkiye'de üretip ardından bölge ülkelere ihraç etmek" dedi.
İlk kez yapılacak
Göker, "Ege Üniversitesi İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma-Uygulama Merkezi (ARGEFAR) ile TR-PHARM İlaç firması işbirliğinde, ilk kez Türkiye'de geliştirilmeye başlanan biyolojik ilaç, hayvanlar üzerinde yapılan denemelerin ardından sağlıklı insanlar üzerinde deneme aşamasına getirildi. Başarıyla geçip 2020'de piyasaya sunulduğunda molekülün her bir endikasyonda dünya satış potansiyeli yaklaşık 250 milyon dolar olacak."
'Hasta nüfusunun yaklaşık yüzde 30'u Türkiye'de'
Türkiye bazlı global bir ilaç şirketi olmayı hedeflediklerini anlatan Mehmet Göker, "Hem üretim hem Ar-Ge yapabilmemiz lazım. Bu çalışmalar finansman gerektiriyor. Ama buna karamsar bakmak istemiyoruz. Türkiye'ye Ar-Ge'yi getirebilmek, teknoloji transferi yapabilmek için bu işin hangi ucundan tutabiliriz gözüyle baktık. Türkiye, 5 sene sonra burada bir noktaya gelmiş olsun istedik" dedi. Göker, neden Behçet hastalığı üzerinde çalıştıklarını ise şöyle anlattı: "Açıkçası elimizde büyük yatırımcımız olan bir şirketin molekülü vardı. Bu molekülü Gut hastalığında kullanmak istiyorlardı. Gut hastalığı yerine aynı molekülü Behçet hastalığında kullanmak oldu. Çünkü birincisi bu, tedavisi sınırlı bir hastalık ve hasta nüfusunun yaklaşık yüzde 30'u Türkiye'de yaşıyor. Bunu Türkiye'de başlatıp global seviyeye taşımak istediğimizde de uygulamasını oraya taşırız diye düşündük. Bizim bugün bu ilacı Türkiye için geliştirmemiz takriben 10-15 milyon dolara mal olacak."
'7-10 yıl içinde ilaca dönüşebilir'
TR-PHARM Genel Müdürü Mehmet Göker, Ege Üniversitesi ile birlikte bir molekül üzerinden Faz 1 çalışması yürüttüklerini söyleyerek, "Hedefimiz Behçet hastalığı ama Önce Ailevi Akdeniz Ateşi ile başladık. Sonra Behçet endikasyonuna doğru ilerleyeceğiz" dedi. Bazı durumlarda bir aynı molekülün değişik hastalıkların tedavisine imkan verdiğine işaret eden Göker, şunları söyledi: "Faz 1 dediğimiz aşama, molekülün sağlıklı insanlar üzerinde denenip herhangi bir yan etkisi bulunup bulunmadığına bakıldığı aşama. Geçilebilirse, sonraki aşamada hastalarda değişik dozlarda denemeler yapacağız. Her şey yolunda giderse 7-10 yıl içinde molekülün ilaca dönüşmesini bekleyebiliriz."
Hulusi Behçet tarafından tanımlandı
'Behçet Hastalığı', 1937'de dermatolog Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlandı. Sonraki çalışmalarda birçok sistemi etkileyen bir hastalık olduğu gösterildi. Behçet Hastalığı, Akdeniz'den Uzakdoğu'ya dek uzanan coğrafyada sık olarak görülüyor. Kalıtsal ve bulaşıcı olmayan hastalığın belirtileri genelde ağız içinde ve cinsel bölgede tekrarlayan ülser ve sinir tutulumudur.