Yaşam kalitesini düşüren Irritable bağırsak sendromu evliliğe, eğitim hayatına, hatta kariyere bile darbe vurabiliyor. Dr. Hakan Güveli "Rahatsızlığınızdan utanıyorsanız doktorun odasına yalnız girin" diyor
Irritable bağırsak sendromu (İBS), çoğu insan tarafından hastalık olarak görülmüyor. Bu da pek çok hayatın zehir olmasına neden olabiliyor. Oysa, halk arasında 'gaz sancısı' olarak bilinen IBS tedavi edilebiliyor. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Gastroentroloji Uzmanı Dr. Hakan Güveli; kronik bir hastalık olan IBS, sinirsel kolit ve spastik kolitle ilgili sorularımızı yanıtladı...
Irritable bağırsak sendromu nedir?
IBS'yi; bağırsak alışkanlığınızda, altta bir hastalık olmadan meydana gelen değişiklikler olarak tanımlayabiliriz. Siz çoğunun farkında olmasanız da, sindirim sisteminizde, her gün yüzlerce olay oluyor. Sonuçta da her gün ya da sıklıkla değişken şekillerde birçok şikayetiniz olabiliyor. IBS'nin birden fazla tanımı vardır. Spastik kolit en sık bilinen adı olmakla beraber, spastik kolon, irritable bağırsak sendromu ve huzursuz (hassas) bağırsak sendromu olarak da adlandırılır. Halk arasında ise 'sinirsel kolit' olarak bilinir.
ŞİŞKİNLİK YAPAR
IBS'de ne tür şikayetler olur?
IBS; bazen ishal, bazen kabızlık, bazen gaz şikayetleriyle kendini gösterebilir ya da birkaç şikayet aynı anda olabilir. Hipokrat bu hastalığı üç bulgu ile tanımlamış:
1- Karında rahatsızlık hissi.
2- Düzensiz bağırsak hareketleri.
3- Değişken derecede şişkinlik, şişlik ve acil tuvalet ihtiyacı.
Başka hastalıklarla karıştırılıyor mu?
IBS'nin kötü bir tarafı da iç içe geçen şikayetlerin bütünü olması. Yani "Gazdan şişiyorum" diyen bir hastada; alışkanlığını sorduğunuzda, ona göre normal olan ama aslında aralıklarla yakındığı birçok bulgu ortaya çıkabiliyor. Biz kendimize göre anormal olan şeyleri ancak önemli bir bulgu eşlik ettiğinde dile getiriyoruz. Kanser olduğunu zannederek bize başvuran hastalarımız da oluyor.
Tanı nasıl konuyor?
IBS kesinlikle, hastayı iyi dinleyerek tanısı konulabilen bir hastalıktır. Doktor; şikayete göre IBS hastalığından şüphelenir ve sohbet sırasında IBS tanı kriterlerini sorgular. Böylelikle tetkikler için yapılacak adımlar da belirlenir. Endoskopik işlemler diğer hastalıkların ayırıcı tanısı için yapılır. Bir gün içerisinde temizliği yapılarak ve hastanın işlemi bile hatırlayamayacağı şekilde anestezi verilerek ağrısız kolonoskopi işlemi yapılır. Tetkikler sonucunda karın bölgesinde rahatsızlık veya ağrı varsa ve şu üç bulgunun ikisi de varsa tanı konur: 1- Dışkılama ile rahatlama varsa. 2- Dışkılama sıklığında bir değişkenlik başlamışsa. 3- Dışkının şeklinde bir değişkenlik olmuşsa.
Hastalığın toplumdaki yaygınlığı nedir, daha çok kimlerde görülür?
IBS'nin klasik kitaplarda yer alan görülme sıklığı, toplumda yüzde 15-30 civarındadır. Hastalık her yaştaki insanda görülebilir.
DOKTOR HASTAYI ÇOK SIKMAMALI
Hastalar şikayetlerini tam aktarabiliyor mu?
Hastaların birçoğu muayene sırasında şikayetinin sadece bir bölümünü aktarıyor ya da hastaya detaylı sorgulama yapılmıyor. Bir hasta geliyor ve "Son günlerde karnımda bir gariplik var, sanki şiştim, guruldamaya başladım" diyor. Bu durumda doktor olarak hastayı sıkmadan ve ona ait kelimelerle doğru yönlendirerek rahatsızlığı ortaya çıkarmak gerekiyor.
ALARM BULGULARINA DİKKAT!
Kilo kaybı
Ateş
Dışkıda aşikar ya da gizli kan
Gece sık sık yaşanan değişkenlikler
Laboratuvar testlerinde görülen anormallik
Ailede iltihabi hastalık olması
Ailede kolon kanseri olması
50 yaştan sonra bulguların çıkması
30 YIL DOKTORA GİTMEYENLER VAR
TEŞHİSTE GECİKME CAN YAKAR
Konu sindirim sistemi problemleri olduğunda, ne yazık ki çoğunlukla doktora geç gidiyoruz. 60 yaşa gelip 30 yıl gaz, kabızlık ya da aralıklı ishali olan ama bekleyenler var. Aralıklarla dışkı ile kanaması olan ve yine 30 yıl doktora gitmeyen, eş dost ilaçları ile uzunca yıllar karın ağrısı ile savaşan ama yine idare eden çok hastam oldu. Bu nedenle boş yere teşhiste gecikme yaşıyoruz. Hatta doktordan utanıp derdini anlatmaktan çekinen hastalar var.
DOKTORA HER DETAYI ANLATIN
Hasta, doktora gitmeye karar verdiğinde, hastaneye kiminle birlikte gideceğini seçmeli ya da utanıyorsa doktorun odasına yalnız girmeli. Zira anlatmaktan çekindiği her bir detay, hastalığında gecikme ve daha kötüsü yanlış tanıya yol açabilir. Lütfen her türlü detayı doktorunuzla paylaşmaktan çekinmeyin ve utanmayın.
DUYARLI İNSANLAR DAHA ÇOK YAKALANIR
IBS'nin birçok nedeni vardır. En önemli nedenler; bireysel aşırı duyarlılık, sinirsel ve hormonal bozukluk, psikolojik faktörler, stres, enfeksiyonlar, gıda alerjileridir... İBS aynı zamanda psikolojik, sinirsel, bağışıklıkla ilgili ve hormonal içerikli bir hastalıktır.
İÇİMDE SANKİ LPG TANKI VAR, PATLAYACAK GİBİYİM!
IBS, kişinin yaşam kalitesini nasıl etkiliyor?
Çok ciddi şekilde etkiliyor, yaşam kalitesini düşürüyor. Grip yılda bir-iki kez oluyor ama kolit sizinle birlikte yaşıyor. Hastalarım yaşadıklarını şöyle tarif ediyorlar: "Davul gibiyim, içimde sanki tanker ya da LPG tankı var, patlayacak gibiyim. Bir günde iki beden atıyorum, sabah başka akşam başkayım. İş yerinde pantolon gevşetiyorum. İç çamaşırımda kirlenme var. Altımda sanki ıslaklık hissediyorum..." Ama en ilginci; bu sorun evliliğe, eğitim hayatına, hatta kariyere bile darbe vurabiliyor.
Evliliği ya da kariyeri nasıl etkiliyor?
Sürekli gaz kaçırdığı için okuluna ara veren hastamı biliyorum. Sürekli tuvalete gittiği için işinde sıkıntı yaşayanlar var. Bu hastalık yüzünden doktor doktor gezenler var. "Beni psikiyatriste gönderdiler ve onun ilaçlarını da kullandım" diyen de var, "Eşimle ilişkim bozuldu" diyen de... Bir hastam vardı, sırf bu gaz problemi yüzünden nikahını erteliyordu!
GÜNLÜK HAYATI TEHDİT EDİYOR
Irritable bağırsak sendromunun yol açtığı sorunlar yüzünden hastanın günlük hayatı ve ilişkileri zarar görüyor. Özellikle gaz kaçıran, sürekli tuvalete giden, ishal ya da kabızlık yaşayanlar günlük hayatlarında çok zorlanıyorlar.
ESRA TÜZÜN