Son yılların en sık görülen hastalıklarından olan kanser konusunda; 'Bir koruma bin tedaviye bedeldir' sözü büyük önem taşıyor. Çünkü "Kanser gerçekten önlenebilinir mi?" sorusunun cevabı ne mutlu ki birçok olguda "Evet"tir. Ailenizde kansere yakalanmış kişiler olsa bile bu durum geçerlidir. Olabildiğince fazla risk faktörünü azaltarak ya da ortadan kaldırarak bu hastalığın oluşumunu önemli ölçüde azaltabiliriz. Üstelik bu durum yalnızca uzun yaşamanızı değil, çok daha iyi bir yaşam sürmenizi de sağlar. Ancak kanserden korunma mücadelesi ömür boyu sürer.
KALITIMSAL VE ÇEVRESEL
Kanserden korunma yönteminin başında risk faktörlerinin belirlenmesi gelir. Çünkü risk faktörlerinin sayısı ne kadar çoksa kanserin oluşma olasılığı da o kadar yüksektir.
Kanser risk faktörleri iki kategoriye ayrılır: Kalıtımsal ve çevresel. Kalıtımsal olan risk faktörlerinin ortadan kaldırılması konusunda yapılabilecek fazla bir şey yoktur. Çünkü nesilden nesile geçer ve doğumdan itibaren mevcuttur. Fakat genetik bozukluklar tüm kanserin yalnızca yüzde 7 ila 10'undan sorumludur.
Tüm kanserlerin yaklaşık olarak yüzde 90'ı diyet, yaşam biçimi ve zararlı maddelere maruz kalma gibi çevresel risk faktörlerine bağlıdır.
RİSKİ ARTIRAN FAKTÖRLER
SİGARA İÇMEK
Tüm kanser ölümlerinin yüzde 30'undan fazlası sigaraya bağlanabilir. Sigarayı bırakmak riski büyük ölçüde azaltır. Meme kanseri açısından; hayatlarının bir döneminde sigara içmiş olan kişilerde, hiç sigara içmemiş ve hiç sigara dumanına maruz kalmamış kişilere kıyasla kansere yakalanma riski iki kat artar. 12 yaşından önce sigara dumanına maruz kalıp pasif içici olan kişilerde meme kanseri için olasılık oranı yüzde 4.5'dir.
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
Günde 1 porsiyon veya daha fazla süt ürünü tüketen kadınların invaziv over kanserinin türlerine yakalanma riski; ayda 3 porsiyon veya daha az tüketen kadınlara kıyasla yüzde 44 daha fazladır. Günde 2.5 porsiyon süt ürünü tüketen erkeklerde prostat kanseri riski yüzde 50 artmıştır.
AZ MEYVE VE SEBZE
Günde 1.5 porsiyondan az meyve ve sebze tüketen bireylerde kolorektal kanser riski, tüketenlere oranla daha fazladır.
BALIK YEMEMEK
30 yıl süren bir takip sonucunda; balık yemeyen erkeklerde prostat kanseri sıklığı, orta veya yüksek miktarda balık tüketenlere göre iki ila üç kat daha yüksektir.
BALIK YEMEM TÜKETİMİ
Ulusal Kanser Enstitüsü araştırmacıları, eti orta-iyi ya da iyi pişmiş yiyenlerdeki mide kanseri riskinin, eti az veya orta-az pişmiş yiyenlere kıyasla 3 kat arttığını görmüştür. Ayrıca haftada dört kez veya daha sık et yiyenlerde mide kanseri riskinin, daha seyret et yiyenlere kıyasla iki kat fazla olduğunu görmüşlerdir.
ALKOL
Amerika'daki çalışmalarda 67 bin olguda; günde 2-3 kadeh alkol tüketenlerde yüzde 30 meme kanseri vakasına rastlanabilir. Avrupa Birliği çalışmasında ise günde 1 kadeh alkol tüketenlerde yüzde 10 oranında kansere yakalanma riski görülmüştür.
RADYASYON
Yapılan bir çalışmada; yüksek elektromanyetik alana (Telefon döşeyicileri, montaj hattı işçileri vb.) maruz kalan mesleklere sahip menopoz öncesi kadınlarda kansere yakalanma göreceli riski 1.98; bir başka çalışmada telefon döşeyicisi, tamircisi ve montaj hattı işçisi tüm kadınlarda 2.17; sistem analistleri/programcılarında 1.65; radyo operatörlerinde 1.40'dır.
Prof. Dr. ERKAN TOPUZ
Manşetler
DUYURU-4