Tahsin AKÇA/Ahmet KIVANÇ
Seçim beyannamesinde CHP, MHP ve HDP’nin 1400 lira ile 1800 lira arasında değişen asgari ücret vaatlerine AK Parti’nin de 1300 lira ile katılmasıyla ücretin yılbaşında en az 1300 lira olacağı kesinleşti. 1300 liralık artış yılbaşında yüzde 30’luk artış anlamına gelirken, asıl kazançlı çıkan ise Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) olacak. Net ücretlerde normalde yüzde 10 dolayında artış olabilecek iken yüzde 30 oranında artış olması, SGK’nın işçi statüsünde çalışanlardan kişi başına aylık en az 60 lira, Bağ-Kur’lulardan da 86 lira daha fazla prim almasını sağlayacak. Bu durumda, sigortalı çalışan sayısı bugünkü seviyenin altına düşmediği takdirde SGK gelecek yıl yaklaşık 13 milyar lira daha fazla prim geliri elde edecek.
Bu yıl içerisinde iki defa seçim yapılması, sayıları 14 milyona ulaşan çalışanlara yaradı. 7 Haziran seçimlerinde muhalefet partilerinin 1400-1800 lira arasında değişen asgari ücret vaatlerine 1 Kasım seçim beyannamesinde AK Parti de katıldı. AK Parti’nin 1300 liralık vaadiyle, gelecek yıl ocak ayından itibaren asgari ücretin en az bu seviyeye çıkacağı anlaşılıyor. Bekâr bir asgari ücretlinin eline halen 1000 lira 54 kuruş ücret geçiyor. Asgari ücretin artırılması işçi ücretlerinin yanı sıra daha birçok şeyi birden etkiliyor. Hepsinden çok da SGK’yı etkiliyor. SGK’ya işçiler ve Bağ-Kur’lular için ödenen primler asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. Prime esas kazançların tabanı brüt asgari ücret, tavanı ise bunun 6.5 katı olarak uygulanıyor.
GELECEK YILKİ ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ DE ARTAR
Bu nedenle, asgari ücretin artmasıyla birlikte SGK’nın prim gelirleri de yükselecek. Halen 1273.50 TL olan brüt asgari ücret 1655 liraya çıkacak. Normalde artış yüzde 10 düzeyinde kalsaydı, brüt olacaktı. Brüt ücrette yaşanacak 255 liralık ilave fark SGK’nın her bir sigortalı işçi için ayda 60 lira, her bir 4/b’li (Bağ-Kur’lu) için de 86 lira daha fazla prim alması anlamına geliyor.
Halen 13 milyon 900 bin işçi, 2 milyon 800 bin de 4/b’li bulunuyor. İşçilerin yarıdan fazlası, Bağ-Kur’luların da tamamına yakını primi asgari ücret üzerinden ödüyor. Kayıt dışılığın artmayıp sigortalı sayısının aynı kaldığı varsayımıyla asgari ücretin 1300 TL’ye çıkması SGK’nın aylık prim gelirlerini ilave 1.1 milyar lira artıracak. Yıllık bazda ilave gelir artışı ise 13 milyar liraya ulaşacak.
Net asgari ücretin 1300 liraya çıkartılması, Asgari Geçim İndirimi (AGİ) yoluyla asgari ücretlilerin yanı sıra işçi ve memur diğer çalışanlara da bir ölçüde yansıyacak. AGİ her yılın ilk yarısında uygulanan asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. AGİ, sigortalının kendisi için halen 90.11 lira olarak uygulanıyor. Net asgari ücret 1300 liraya çıktığında gelecek yıl uygulanacak AGİ de 124 liraya çıkacak. Dolayısıyla AGİ’deki artışla tüm çalışanlar gelecek yıl her ay 34 lira daha fazla para alacak. İşverenlerin aylık 124 lira olan AGİ’yi ücretten ayrı olarak ödemesi gerekiyor.
VERGİ DIŞI KALIRSA TÜM ÇALIŞANLAR YARARLANIR
Eğer seçim sonrası asgari ücret vergi dışı bırakılırsa tüm işçi ve memurlar bu haktan yararlanacak. Bu da eşi çalışan ve çocuğu bulunmayan bir kişinin mevcut asgari ücretle dahi aylık gelirinde ilave 72 lira artış demek.
İŞSİZLİK MAAŞI 660 TL OLACAK
Asgari ücretin değişmesi, işsizlik sigortasından ödenen maaşları da etkileyecek. İşsizlik maaşları asgari ücrete göre belirleniyor. En düşük işsizlik maaşı brüt asgari ücretin yüzde 40’ı, en yükseği de yüzde 80’i üzerinden hesaplanıyor. Halen işsizlik sigortasından ödenen en düşük aylık 509, en yüksek aylık da 1019 lira düzeyinde. Net asgari ücretin 1300 liraya çıkmasıyla brüt asgari ücret de yükseleceği için en düşük işsizlik maaşı 660 liraya çıkacak. En yüksek işsizlik maaşı da 1320 lira olacak.
PARA CEZALARI AĞIRLAŞACAK
Asgari ücretteki artış, SGK ile Çalışma Bakanlığı’nın bazı durumlarda uyguladığı idari para cezalarında da yüzde 30 artışa yol açacak. Gelecek yılın ilk yarısında sigortalı işe giriş bildirgesi ile Genel Sağlık Sigortası giriş bildirgesini zamanında SGK’ya vermeyenlerin her bir sigortalı için ödeyeceği ceza 1274 liradan 1656 liraya çıkacak. Sigortalı işe giriş bildirgesi verilmediğinin SGK tarafından yapılan denetimde tespit edilmesi halinde kişi başına ödenecek ceza da 2 bin 547 liradan 3 bin 311 liraya yükselecek.