Kasım 2016'da tam olarak devreye alınan analık izni ve yarı zamanlı çalışma sonrasında, çocuğun mecburi ilköğretim çağına gelmesine kadar ebeveynlere kısmi süreli çalışma hakkı, kadın istihdamına olumsuz olarak yansıdı. Yeni kararla birlikte doğum yapan anneye 4 ay ücretli izin verilirken, anne isterse bu iznini ücretsiz olarak 6 ay daha ekleme şansına da sahip.
Sonrasında ise çocuk 1 yaşına gelene kadar anne iş yerinden günde 1,5 saat erken çıkarak süt iznini de kullanabiliyor. 1 yaşından sonra ise annenin yarı zamanlı ve kısmi çalışma hakkı ortaya çıkıyor. Anne yarı zamanlıda 2 ay boyunca günlük iş saatinin yarısı kadar çalışıyor ve maaşının yarısını iş veren yarısını da devlet karşılıyor. Bu arada sigorta primi de tam zamanlıymış gibi ödeniyor. Kısmi çalışmada ise anne haftalık 30 saatten fazla çalışamıyor. Burada da iş veren annenin maaşını 20 gün üzerinden ödüyor. Yani haftalık 30 saat çalışılarak maaşın 3'te 2'si yatıyor.
TÜİK verileri ise bütün bu haklar nedeniyle iş verenlerin özellikle üniversite mezunu kadınları tercih etmediklerini gösterdi. Genel duruma bakacak olursak, geçen yıl 902 bin kişi işgücüne katılırken bunların 795 bini iş buldu.
Eğitim seviyesinin yüksekliği de bu rakamlarda öne çıktı. Yüksek öğretim mezunu kişiler geçen yıl yüzde 89,8 oranında iş bulurken, bu yıl bu oran yüzde 68,7'ye geriledi. 2016'da erkeklerde iş bulma oranı yüzde 82,8 iken kadınlarda bu oran yüzde 93,3 ile daha yüksekti. Yani geçen yıl kadınlar daha yüksek iş bulma oranına sahipti. 2016'da üniversite mezunu 276 bin kadın iş aramak için piyasaya başvururken 286 bin kadın iş buldu. Bu yıla geldiğimizde tablo değişti. Üniversite mezunu 260 bin kadından sadece 117 bini bir işe sahip oldu. Görüldüğü üzere son bir yılda üniversite mezunu kadınların iş bulma oranı yüzde 103,3'ten yüzde 45,0'e kadar geriledi. Kadınlardan boşalan iş yerlerini ise erkekler kapattı. Geçen yıl üniversite mezunu erkekler yüzde 79,9 oranında iş bulurken, bu yıl yüzde 96'yı aştı.
2013'TE ASO BAŞKANI UYARDI
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir kadın çalışanlara yönelik bu tasarıyı 2013 Eylül ayında değerlendirmişti. Özdebir o dönem şu açıklamayı yapmıştı: "Şu anda daha tasarı halinde olan kadın istihdamı ile ilgili alınan tedbirlerde uzun vadede kadınların zararına olacağına inanıyorum, işaretler onu gösteriyor. Herhangi bir kanun çıkmamasına rağmen herhangi bir düzenleme yapılmamasına rağmen iş verenlerden kadın istihdamını engelleyici kararlar çıkıyor. Geçenlerde yüz kırk erkek, altmış kadın personel çalıştıran bir iş veren insan kaynaklarına 'artık kadın çalışan almayın' diye talimat verdiğini söyledi bana" diye konuştu. 'Kadının en önemli görevi neslin devamı' diyen ASO Başkanı Özdebir şöyle devam etti: "Avrupa'nın en genç nüfusuna sahibiz. Bunu devam ettirmemiz lazım ama diğer taraf tanda kadının sosyal haklarını arttırmalıyız."
SANAYİ YERİNDE SAYIYOR
Son bir yılda iş bulan 621 bin kişinin 37 bini tarımda fazladan işe başlayanlardan oluştu. Geçen yıl 5 milyon 540 bin kişi tarımda çalışırken, bu yıl bu sayı 5 milyon 577 bin kişiye yükseldi. Son bir yılda sanayide çalışan sayısı aynı kaldı. Geçen yıl 5 milyon 386 bin olan sanayi sektörü çalışanları bu yılda aynı seviyede kalarak hiç artış göstermedi. Sanayinde işe başlayanlar ise aynı kalırken, inşaat sektöründe çalışanlar geçen yıla göre 14 bin kişi arttı. TÜİK'e göre, son bir yılda eğitim sektöründe 109 bin kişinin işini kaybetti. İşini kaybedenler arasında 28 bin kişi ile finans/sigorta sektörü de dikkat çekmektedir. Bu yıl turizmin canlı olmasına karşılık konaklama/yiyecek sektöründe geçen yıla göre çalışan sayısı sadece 43 bin kişi artmış oldu.
ÇİFTÇİ TARLAYA ÇIKTI
Son bir aylık gelişmelere bakıldığında ise istihdamın Nisan ayından-Mayıs ayına 331 bin kişi arttığı görülüyor. Bu artış ise nerede ise tamamen tarımdan geliyor. Son bir ayda tarımda çalışan sayısı 257 bin kişi artış göstererek aylık bazda işsizliğin düşmesinde etkili oldu. Son bir ayda hizmetler sektöründe de 103 bin kişi yeni iş buldu. Yine sanayi sektöründe de son bir ayda 14 bin kişi yeni işe başlamış oldu. Yaz aylarında artış göstermesi beklenen inşaat sektöründe ise son bir ayda 41 bin kişilik istihdam azalışı olduğu görülüyor. Yıllar sonra ilk kez inşaat sektörü yaz aylarında istihdam kaybı yaşamış oldu.
KADININ YERİNİ ERKEKLER ALDI
Üniversite mezunlarının ise 331 bini iş bularak en yüksek sayıya ulaştığı görüldü ama iş bulma oranları yüzde 68,7 ila düz liselilerin gerisinde kaldı. İşgücü piyasasına katılan 482 bin yüksek öğretimli kesimin 222 bini erkeklerden 260 bini ise kadınlardan oluştu. Yüksek öğretimli erkeklerin yüzde 96,4'ü iş bulurken kadınlarda bu oran sadece yüzde 45,0'de kaldı. Yani son bir yılda işgücü piyasasına katılan 260 bin yüksek öğretimli kadının sadece 117 bini iş buldu. Oysa lise mezunu kadınlardan 130 bin kişi iş piyasasına katıldı ve bunların yüzde 75,4'ü olan 98 bini bir işe başladı. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı; tarımda 17 bin, sanayide 14 bin, hizmet sektöründe 70 bin kişi artarken, inşaat sektöründe 58 bin kişi azaldı.
İŞSİZLİK AYLIK BAZDA GERİLEDİ
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı, mayısta geçen yılın aynı dönemine göre 330 bin kişi artarak, 3 milyon 225 bin kişiye ulaştı. Aynı dönemde işsizlik oranı 0,8 puan yükselerek yüzde 10,2 oldu. İşsizlik oranı, mayısta bir önceki aya göre ise 0,3 puan geriledi. Söz konusu oran, nisanda yüzde 10,5 seviyesinde bulunuyordu. Mayısta tarım dışı işsizlik, 0,9 puanlık artışla yüzde 12,2 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 2,4 puanlık artışla yüzde 19,8'e ulaştı. İşsizlik, 15-64 yaş grubunda ise 0,8 puanlık artışla yüzde 10,4 olarak gerçekleşti. Buna göre, istihdam edilenlerin sayısı, mayısta geçen yılın aynı dönemine göre 621 bin kişi artarak 28 milyon 488 bin kişi oldu, istihdam oranı 0,2 puanlık artışla yüzde 47,7'ye yükseldi. İstihdam edilenlerin yüzde 19,6'sı tarım, yüzde 18,9'u sanayi, yüzde 7,5'i inşaat, yüzde 54'ü ise hizmetler sektöründe yer aldı.
İSTİHDAM YÜKÜNÜ HİZMET SEKTÖRÜ SIRTLADI
İstihdamın büyük yükünü ise son bir yılda yine hizmetler sektörü üstlenmiş oldu. Geçen yıl hizmetler sektöründe çalışan sayısı 14 milyon 809 bin kişi iken bu sayı son bir yılda 571 bin kişi arttı ve 15 milyon 380 bin kişiye ulaştı. Hizmetler sektöründe yaşanan 571 bin kişilik istihdam artışında ise 288 bin kişi ile toptan/perakende sektörünün ilk sırada olduğu anlaşılıyor. Bu sektörü ise 182 bin kişi ile idari ve destek hizmetleri takip ediyor.
LİSE MEZUNLARI EN ÇOK İŞ BULANLARDAN
Eğitim durumuna istihdama bakıldığında ise işgücü piyasasına katılan 950 bin kişinin 482 bininin yüksek öğretim mezunlarından geldiği görülüyor. 191 bin kişi ise meslek liseli olurken 157 bin kişi de düz liselilerden oluştu. Lise altı eğitimlilerin ise iş gücü piyasasına katılımı 143 bin kişide kaldı. İş bulan 88 bin lise altı eğitimlinin oranı yüzde 61,5 olarak kayıtlara geçti. Düz liselilerin ise 128 bini iş bulurken iş bulma oranları yüzde 81,5 ila en yüksek oran oldu.
YILLIK ARTIŞ HIZI YÜZDE 2,2 SEVİYESİNDE
Analist Haluk Bürümcekçi, "İşsizlik oranındaki değişimin mevsimselliğin gerektirdiği yönde (azalış) ve boyutta gerçekleştiğini görüyoruz. Mayıs ayında istihdam aylık 331 bin artarken, iş gücü 269 bin artış göstermiş ve işsiz sayısının 62 bin azalmasını getirmiştir. İç talebin seyri açısından önemli bir gösterge olarak izlediğimiz istihdamın yıllık artış hızının yüzde 2,2 ve tarım dışı istihdamın yıllık artış hızının yüzde 2,6 ile önceki aya göre yükseldiğini görmekteyiz" dedi.
Kaynak: Karar Gazetesi
Ali YILDIRIM