Çalışan kadınların erkeklere göre farklı izin hakları var. Çünkü doğum olayı onlara bazı avantajlar sağlıyor. İster memur olsun ister SSK'lı, tüm kadınların doğum öncesi ve sonrası 'analık izni' dediğimiz ücretli izin hakları bulunuyor.
Bunun süresi sekizi doğum öncesi, sekizi de doğum sonrası olmak üzere 16 hafta. Çoğul gebeliklerde doğum öncesi süreye iki hafta daha ekleniyor. Bu ücretli izinlere ilaveten kadınlara günlük 1.5 ila 3 saat arasında değişen sürelerde emzirme izni de veriliyor.
İTİRAZIM VAR!
Gelelim ücretsiz izin meselesine.
Sadece kadınların değil, babaların da ücretsiz izin imkanı var. İşte burada işçi ve memur kadın ayrımı devreye giriyor.
Doğum yapan memura analık izni biter bitmez; eşi doğum yapan memura ise bebeğin dünyaya geldiği tarihten itibaren 24 aya kadar (2 yıl) ücretsiz izin veriliyor.
İşçi kadının ve eşinin hakkı ise sınırlı. İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftaya ilaveten 6 aya kadar ücretsiz izin imkanı tanınıyor.
Yani memura 2 yıl, işçiye 6 ay.
İşçi kadının eşinin ise böyle bir izin hakkı yok. Bu süreyi özel sektör çalışanları az bulurken, işveren kesimi uzun ücretsiz izinlerin kadın istihdamını düşüreceği görüşünde.
Haklılık payı olmakla birlikte memur-işçi arasındaki bu uçurumun azaltılması gerektiğini düşünüyoruz. Sorun, kadının işten uzaklaşması ise bu kez de bebeğin bakımını kolaylaştıracak desteklerle (kreş, bakım ve bez parası gibi uygulamalarla) hem çocuk yapmayı teşvik etmek hem de kadının iş gücünde kalmasını sağlamak mümkün olabilir.
'VERMİYORUM' DİYEMEZ
Özel sektörde çalışan kadınlar bu ücretsiz izinleri kullanmak istediklerinde işveren buna 'hayır' diyemiyor.
Yine memur kadınlar için de idarenin bir takdir hakkı bulunmuyor. Anne isterse bu sürenin tamamını isterse de bir kısmını kullanıyor. En çok sorun yaşanan konuysa annenin yeniden işe dönme meselesi. İşveren, annenin kullandığı ücretsiz izin süresinin bitiminde çalışanını işe başlatmak zorunda. Anne dilekçeyle izne ayrılıp 6 ay sonra işe yeniden başlamak için başvurduğunda işveren bunu yasalar gereği kabul etmez zorunda. Aksi takdirde annenin haklı sebeple işi bırakma durumu ortaya çıkıyor ve tazminat kazanıyor.
Kadının doğum sebebiyle işe gidemediği 16 haftanın parasını 'geçici iş görmezlik' ödeneği adı altında SGK ödüyor. Burada doğumdan önceki son 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şart. Geçici iş görmezlik ödeneği de, yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayakta tedavilerde de üçte ikisi kadar.
ASGARİ ÜCRETLİ HESABI
Asgari ücret alan bir annenin 16 hafta izne ayrıldığını varsayalım. Bu anne için izin süresi 112 gündür. Brüt ücreti bin 71 liradır. Bu annenin günlük kazancı 35 lira 70 kuruş oluyor. Ayakta tedavi olursa alacağı ücret 2 bin 665 lira 60 kuruştur. Eğer anne yatarak tedavi olursa ücret yarı yarıya kesilir ve bin 999 lira 20 kuruş olur.
Doğum yapan annenin iş görmezlik hesabı
İzin süresi: 112 gün
Aylık brüt ücret: 2.000 TL
Günlük kazancı: 66.66 TL
Ayakta tedavide alacağı para: 4.977.28 TL
Yatarak tedavide alacağı para: 3.732.96 TL
Dikkat!
Zaman zaman okurlarımızdan gelen mesajlarda dilekçelerin dikkate alınmayıp '3 gün işe gelmedikleri' bahanesiyle işten atıldıkları yazıyor. Bunu önlemek için dilekçenizi noterden gönderin. Böylece ispatlamanız mümkün olur. İzin bitiminde işe alınmazsanız, yine noterden şirketinize bir ihtarname gönderebilirsiniz. Böylece yasal hakkınızı arama imkanınız da kolaylaşır.
Süt parası 103 lira
Çalışan anneler doğum yaptıklarında kendilerine bir defaya mahsus olmak üzere emzirme ödeneği (süt parası) veriliyor. Bu para, sigortalı erkeğin sosyal güvencesi olmamasına rağmen doğum yapan ev hanımının eşine de ödeniyor. 2014 için belirlenen süt parası ise 103 lira.
Tazminat alırsınız
8 yıldır aynı yerde çalışıyorum. 6 aylık evliyim. İstemediğim işi yaptırıyorlar, kabul etmeyip ayrılırsam işsizlik maaşı alabilir miyim? Didem DEMİR
Verilen işi beğenmediğiniz için istifa ederseniz işsizlik maaşı alamazsınız. Bu haklı fesih olmaz. Ancak evlendiğiniz tarihten bir yıl içinde istifa ederseniz, kıdem tazminatına hak kazanmış olursunuz.
Yetim maaşı verilmez
Annem 1991'de SSK'dan emekli oldu. SSK emeklisi dedem, 1990'da vefat etti. Annem yetim maaşı alır mı? Bünyamin ZİLCİOĞLU
Yetim maaşı alabilmek için kişinin bir geliri olmaması gerekiyor. Annenizin emekli geliri olduğu için dedenizden yetim maaşı alamıyor. Dul maaşında ise bu engel yok.
Yaşınızı geriye çekmez
01.01.1994 sigorta girişliyim. 1997'de askere gittim. Bu 18 ayı borçlanırsam, sigorta girişim 1992 olur mu? İsmail YİĞİT
Sigortalı olmadan önceki askerlikler borçlanınca süre geriye gidiyor. Primleriniz tamam ise boşuna para ödemeyin. 54 yaşınız dolduğunda emekli olabilirsiniz.
Ne zaman emekli olurum:
20.12.1972 doğumluyum. İşe giriş tarihim 05.08.1993. Toplam sigorta gün sayısı 6612 gün. Ne zaman emekli olabilirim? Selma İL
20 yıl, 50 yaş ve 5675 prim günü şartlarına tabisiniz. Prim gün sayınız tamamlanmış. Yıl şartınız da tamam. 50 yaşınızın dolacağı 20.12.2022 tarihinde emekli olursunuz.
20.05.1959 doğumluyum. İlk sigorta olduğum tarih 01.10.1984. 7 binden fazla prim günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Adem CAN
Verdiğiniz bilgilere göre 48 yaş, 25 yıl ve 5225 güne tabisiniz. Tüm şartları tamamlamışsınız. Emekli olabilirsiniz. Hayırlı olsun.
Doğum tarihim 1 Eylül 1970. Askerliğimi 27 Mayıs 1990'da yaptım. İlk SSK girişim 1 Ekim 1993, ödenmiş 5700 günüm var. Askerlik borçlanması emekliliğime nasıl etki eder? Hakkı TOPÇU
Emeklilik şartlarınız 54 yaş ve 5675 prim günü. Buna göre emeklilik tarihiniz 1 Eylül 2024. Eğer askerliğinizin bir yılını borçlanırsanız, işe giriş tarihiniz 01.10.1992'ye gelir ve bu durumda da emeklilik tarihiniz 01.09.2023 olur.Tamamını borçlanmaya gerek yok.
Doğum tarihim 04.10.1965. 25.08.1988'de Bağ-Kur başlangıcım var. Ara vermeden ödemelerim devam ediyor. Ne zaman emekli olabilirim? Yusuf TUNA
Vermiş olduğunuz bilgilere göre, Bağ-Kur'dan 9000 prim gün ve 51 yaşa tabisiniz. Bu durumda 51 yaşınızın dolacağı 04.10.2016 tarihinde emekli olabilirsiniz.
Faruk ERDEM