Son yıllarda; stres, yeme bozuklukları, alkol tüketimi, hazır gıdalarla beslenme gibi durumlar, kansere yakalanma riskini artırdı. Vücudun bazı yerlerinde ortaya çıkan tümörler bazen kendini çeşitli rahatsızlıklarla belli ederken, bazen de belirti göstermiyor ve şans eseri ortaya çıkıyor. Bunlardan biri de karsinoid tümörleri.
SAĞ KALPTE BOZUKLUK
Oluşum sebebi tam olarak belirlenemeyen karsinoid tümörler; atipik büyüme patenleri, histolojik olarak farklı boyanmaları gibi değişik parametrelere sahiptir. Bu tümörler, hormonal sistem ile sinir sistemi arasında yer alırlar. Genellikle mide-bağırsak kanalından köklerini alırlar ve mukozanın altına yerleşirler. Ön bağırsak, bronşlar, timus, mide, onikiparmak bağırsağı, pankreas, orta bağırsak, bağırsağın belli bölümleri ve son bağırsak rektum gibi yerlerde görülürler. Belirtileri şu şekildedir:
Karsinoid sendrom, tümörün karaciğer metastazlarında ortaya çıkan klinik bir tablodur. En önemli belirtiler; yüzde, kol ve bacaklarda ani kızarma, karın ağrısı, kaşıntı ve ishaldir. Ayrıca; tansiyon düşüklüğü ve çarpıntı da oluşabilir.
İleri evrede sağ kalpte bozukluklar görülebilir. Bu durum, sağ kalp yetmezliğine kadar ilerleyebilir.
Ciltte oluşan problemlere de dikkat etmek gerekir.
Karsinoid sendroma yol açan vücuttaki bazı maddeler arasında en önemlileri; serotoninle birlikte bradikinin, histamin, dopamin ve prostoglandinlerdir.
Semptomlar; alkol, peynir, kırmızı şarap ve çikolata gibi yiyeceklerle aktive olabilir.
BOLCA B VİTAMİNİ TAKVİYESİ YAPILIR
Karsinoid tümör teşhis edildiğinde yapılacak olan tedavi; ya tümörün cerrahi olarak çıkartılması ya da Siklofosfamid denilen bir ilacın uygulanmasıdır. Kandaki serotonin maddesinin yüksek düzeyde bulunması, idrarda ise 5-HIAA'nın fazla miktarda bulunması teşhisi doğrulayan bulgulardır. Sandostatin de hastalığın devamı süresince belli periyotlarda kullanılabilir. Bu ilaç, ishali önlemek için de faydalıdır ama başka yardımcı ilaçlar da denenmelidir. Hastalarda protein eksikliğini gidermek için B vitamini ve türevleri takviye edilmelidir. Ayrıca tek ajanlı kemoterapiler, doksarubisin ve interferon alfa uygulanabilir.
BELİRTİSİ GÖĞÜS AĞRISI VE ÖKSÜRÜK
* Apendiks (apandisit) karsinoid tümörü: En sık karşılaşılan tümörlerdir. Karsinoid tümörlerin tedavisi, tümörün boyutuna bağlıdır. Apandisit karsinoid tümörlerinin tamamiyle çıkarılıp temizlenebildiği olgularda, hastanın yaşama süresi uzatılabilir.
* İnce bağırsak karsinoid tümörü: Genellikle karın ağrılarıyla ortaya çıkar. Hastalık sürecinde bazen bağırsakta tıkanma da yaşanabilinir. Vakaların yüzde 50'sine yakını; vücudun farklı yerlerinden çıkan tümörlere eşlik eder. Genel olarak hayatta kalma oranı yüzde 50'dir. Eğer karaciğer metastazı varsa bu oran daha da düşer.
* Ön bağırsak karsinoid tümörü: Onikiparmak, bronşiyal, timik ve mide karsinoidleri içerir. Mide kanserlerinde; karsinoid, gastrit zemininden gelişebilir.
* Bronş kökenli karsinoid tümörü: Nadir olarak görülürler. 50 yaş üzerindeki kişilerde zatürre, kanlı balgam, öksürük ve göğüs ağrısı şikayetlerine neden olur. Metastazlar sıklıkla karaciğerde ve cilttedir.
PROTEİN DENGEDE TUTULMALI
Hastalarda beslenmeye de önem verilmelidir. Proteini dengede tutmak için; yoğurt, yumurta ve hindi eti tüketilmelidir. Baklagiller ve zerdeçal da önemli yardımcılardır. Karaciğer metastazlarında; deve dikeni sütü, semizotu, B vitaminleri, betagluten içeren mantarlar ile ekmek kabuğu ve bulgur tüketilmelidir. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, D-3 vitamininin ve şeftali suyunun da faydası görülmüştür. Ayrıca; nar suyu, saf zeytinyağı ekstreleri ve folik asit de yarar sağlar.
Prof. Dr. Erkan TOPUZ
Manşetler
DUYURU-5
EBELİK YÖNETMELİĞİ