Çağımızın hastalığı olan obezitenin ardında sadece çok yemek değil pek çok hormonal sorun da yatıyor. Diyet Uzmanı Banu Kazanç, "Her fazla kilo hastalık getirir. İyileşmek için kişiye özel diyet şart" diyor
Kısa sürede çok kilo verdiren diyetlerin, çok düşük kalori ve sınırlı besinlerle yapıldığına dikkat çeken Beslenme ve Diyet Uzmanı Banu Kazanç; "Bu tür diyetler, metabolizmanın yavaşlaması, kas kaybı ve iştah kontrolünün bozulmasına neden olur. Yağ yerine kaslardan verilen kilolar kısa sürede geri gelir" uyarısında bulundu. Kilo kontrolünde sağlıklı beslenmenin önemini vurgulayan Banu Kazanç; "Vücuda eklenen her beş kilo, yeni bir hastalığa davetiye çıkarması açısından tehlikelidir" diyerek, doğru diyetin ayrıntılarını anlattı...
HORMONLAR DA ETKİLİ OLUR
Kilolarımızdan genlerimiz mi sorumlu? Ne yaparsak yapalım bu gerçeği değiştiremiyor olabilir miyiz?
Kilolu olma durumu; genlerimizle kuşaktan kuşağa taşınır ama bunda genlerin mi yoksa yeni nesillerin hareketsiz yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları mı olduğu net değildir. Kötü beslenme alışkanlıkları da aynen genler gibi ailedeki yetişkinlerden çocuklarına geçer, paylaşılır.
Aşırı yemediği halde kilo aldığından şikayet eden çok insan var. Bu tür insanlar neden kilo alıyor?
Diyelim ki menopoz dönemindesiniz veya bebeğinizi emziriyorsunuz... Ya da kullandığınız ilaçlar, hormon faaliyetlerinizdeki değişimler kilo almanıza neden olabilir. Kalp-damar hastalıkları, tansiyon ve şeker gibi sağlık problemleri de kiloyu etkileyebilir. Kilo alma konusunda suçlu her zaman siz olmayabilirsiniz! Genetik özellikleriniz şişmanlamanıza zemin hazırlayabilir.
HERKESİN NEDENİ FARKLI
Kilo aldıran hastalıklar nelerdir?
Tiroid bezinizin az çalışması, böbreküstü bezlerinizin fazla miktarda kortizol üretmesi, pankreasın insülin direncine yol açacak derecede insülin imal etmesi (metabolik sendrom) ya da yumurtalık kistleri; kilo almakta rol oynayabilir. Bazen kullanılan ilaçlar da kilo direncine neden olur.
İnsanlar kendilerine kilo aldıran etkenleri öğrenip ona göre bir beslenme düzenine girebilir mi?
"Niçin kilo alıyorum?" sorusunun cevabını bulmak için ayrıntılı bir sağlık taramasından geçmek ve beslenme uzmanı ile yaşam öyküsünü ayrıntılı olarak paylaşmak gerekir. Kilo nedenlerini bulmak için kan tahlilleri ve sağlık taramalarına ihtiyaç olur.
KİBRİT KUTUSU ÖLÇÜSÜ İLE BİR YERE VARILMAZ!
Diyet listelerinde yer alan 'bir kibrit kutusu' ölçeğiyle ilgili ne düşünüyorsunuz?
Ben de herkes kadar nefret ediyorum bu tanımlamadan ve sanırım mesleğe başladığımdan beri 15 yıldır hiç bu ölçüyü kullanmadım. Hatta ofisimde kendi boyumda yaptırdığım bir kibrit kutusu var!
KÜÇÜK TABAKTA YİYİN
İdeal porsiyon nasıl olmalı?
Sağlıklı beslenme için protein, karbonhidrat, yağ, lif, vitamin ve mineral dengesinin kurulması gerekir. Diyette porsiyon kontrolü de çok önemlidir. Özellikle, üzerinde gramajı belirtilmiş süt, yoğurt gibi paketli ürünler, ince ince dilimlenmiş ekmekler; tüketim kolaylığı sağlar. Sayıyla tüketilen yiyeceklerin porsiyon kontrolü de daha kolaydır. Meyve, et, peynir gibi yiyecekleri göz kararı tüketmek ise diyeti bozan temel nedenler arasında yer alır.
Porsiyonlardaki minik kaymalar büyük sorun yaratır mı?
Ölçü konusunda çok da hassas olmanız gerekmiyor. Sonuçta altın tartmıyorsunuz! Tabak boyutlarını küçük seçmek ise porsiyon kontrolünde çok etkili oluyor. Tabağı ne kadar küçük seçerseniz o kadar çabuk doyarsınız.
ZAYIFLADIKÇA DAHA MUTLU OLUYORLAR
Kilo veren kişilerin ruhsal durumunda ne gibi değişimler gözlüyorsunuz?
Diyete başladığınız ilk haftalar çok önemlidir. Kilo kaybettiğiniz zaman vücudunuzdaki değişimi hem siz, hem de başkaları fark etmeye başladığında; kendinizi daha sağlıklı hissedersiniz. Kilo vermek; estetik kaygıların ötesinde bir sağlık kazanımıdır. Her zayıf insanın sağlıklı olacağının garantisi yoktur ama alınan her beş kilo, hastalıklara davetiye çıkaran bir risk faktörüdür.
KISA SÜREDE VERİLEN KİLO ÇABUK GERİ GELİR
İdeal bir diyet programıyla ayda ortalama kaç kilo verilmelidir?
Kişiye göre değişir ama genel bir şeyler söylememi isterseniz; hedeflenen kilo kaybı ayda dört-beş kilonun üstünde olmamalıdır. Ancak, kişinin durumuna göre kilo verme hedefleri farklılıklar içerir.
KALICI OLAMIYOR
Çabuk kilo vermek vücut için zararlı mıdır?
Hızlı kilo verdirmeyi vâdeden diyetlerle, kalıcı kilo kaybını sağlayamazsınız. Üstelik, bu diyetler yüzünden başka sağlık sorunları riskini de üstlenmek zorunda kalırsınız.
Şok diyetlerin vücuda zararı nedir?
Kısa sürede çok kilo verdiren diyetler çok düşük kalori ve sınırlı besinlerle yapılır. Bu tür uygulamalar da metabolizmanın yavaşlaması, kas kaybı ve iştah kontrolünün bozulmasına neden olur. Bu tarz diyetlerin kalıcı olma şansı yoktur! Bir miktar kilo verilmiş olsa da; bunlar kısa zamanda geri alınır. Hatta kişi daha az veya eskisi kadar bile yese kilo almaya devam eder, verilen kiloların çoğu su ve kaslardan gider. Oysa asıl hedef; vücuttaki fazla yağ yüzdesini azaltmak, yağları eritmektir.
DİYET ÖNCESİ YAĞ ORANI BELİRLENİYOR
Kilo vermek isteyenler 'kişiye özel diyet' mi uygulamalı?
Kilo yönetimi; kişiye, cinsiyete, yaşa, sağlık verilerine hatta mevsimlere bağlı olarak değişir. Kişiler için hazırlanan diyet listeleri öğün bazında, gün ve hafta bazında planlanmalı, farklılıklar içermelidir. Sürekli aynı besinlerle insanları zayıflatmak mümkün olmaz. Diyet listesinin çeşitliliği olması gerekir. Vücudun kilo vermeye direndiği dönemlerde kalori artırmak bile gerekir. Kişinin vereceği kilo; 20 ise farklı, beş ise farklı diyet listesi uygulanmalıdır.
SAĞLIKLI HEDEF
Kilo verme hedefi nasıl belirlenir?
Diyete başlamadan önce vücut bileşim analizi cihazı ile kişinin yağ, kas, su oranı metabolizma hızı ölçülür; ideal ağırlığı saptanır. Hedef belirlerken; kişinin kendini sağlıklı ve zinde hissedeceği ağırlık belirlenmelidir.
20 YIL ÖNCEKİ HALİNİZE DÖNMENİZ İMKANSIZ
En zayıf kadının bile vermek istediği birkaç kilo fazlalığı vardır. Sizce ideal ağırlık nedir?
Vücut ağırlığınızın sabit olmasını istemek gibi bir hataya düşmeyin! 20'li yaşlardaki kilonuzun, diğer 10 yıllık dönemlerde değişmeden kalması pek olası değildir. "Evlenmeden önce şu kilodaydım", "İlk çocuğuma hamile kalmadan 48 kiloydum" gibi geçmişte kalan durumları milat olarak algılamaktan vazgeçin. Bahanelerin arkasına gizlenmek; gerçeklerle yüz yüze gelmekten her zaman daha kolaydır. Gerçekleri kabul etmek, sonuca ulaşmanızı mümkün kılar. Önemli olan standart ideal kilo tabloları değil, sizin için ideal olanın saptanmasıdır.
ESRA TÜZÜN