VÜCUTTA 50 YA DA DAHA FAZLA SAYIDA BEN OLMASI, KİŞİDE DERİ KANSERİ
OLUŞMA RİSKİNİ ARTIRIR
Her insanda az ya da çok sayıda ben(melanositik nevüs) vardır. Bunların sayıları bazen birkaç tane, bazen de onlarca olabilir. Bizim için önemli olan bu benleri sıkı bir şekilde takip etmek, renk ve doku değişimlerinde bir dermatoloğa başvurmak, en önemlisi de içinde bulunduğumuz yaz aylarında güneşe çıkmamaya özen göstermektir.
Benler neye benzer?
Benler temel yapılarını oluşturan melanosit hücrelerinin renk yapıcı özelliğinden dolayı, kahverenginin çeşitli tonlarında olabilir. Büyüklükleri birkaç milimetre ile birkaç santim arasında değişebilir. Şekilleri yuvarlak, oval veya düzensiz olabilir.
Vücudun hangi bölgelerinde ben vardır?
Benler cildimizin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Doğru bir ben muayenesinde saç derisi, avuç, ayak tabanı ve genital bölge de dahil olmak üzere tüm deri yüzeyi kontrol edilmelidir.
Benlerin değişim göstermesi bir tehlike işareti olabilir mi?
Benlerin kendilerine özgü bi yaşam döngüsü vardır. Bir çok ben oluşumunu takip eden uzun yıllar içerisinde çeşitli değişimler gösterebilir. Bazıları kendiliğinden kaybolabilir. Bu değişimler uzun yıllar içerisinde yavaş yavaş olur. Ergenlik çağında, güneşlenme sonrasında veya hamilelik sırasında benlerin renkleri koyulaşabilir ya da yeni benler ortaya çıkabilir. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu değişimlerin belirli şartlar altında ya da uzun yıllar içinde yavaş yavaş oluştuğudur. Benlerde ortaya çıkan ani değişimler normal değildir ve mutlaka bir dermatolog tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Kaç tip ben vardır ve ben türleri nasıl saptanır?
Basit(sıradan) benler: Özellikle hayatın ilk 20 yılında ve en fazla ergenlik çağında belirmeye başlayan birkaç milimetre ya da en fazla yarım santim civarında olabilen benler, genellikle kahverenginin tek bir tonunda veya koyu kahve – siyah renkli, yuvarlak veya hafif oval formda lekeler olarak başlayıp, zamanla ciltte kabarık ve daha açık renkli bir görünüm alabilir. Bu şekliyle tek başlarına herhangi bir tehlike arz etmezler ancak sayıları önemlidir. Genellikle 50 ya da daha fazla sayıda olması, kişinin deri kanseri oluşma riskinin artmış olabileceğine işaret eder. Cildimizdeki bu tip benler şekil, renk ve büyüklük açısından birbirlerine benzerlik gösterir. Bunlardan biri ya da birkaçının diğer benlerden farklı özellik göstermesi önemlidir. Bu farklı benlerin düzenli aralıklarla kontrolü veya cerrahi olarak çıkartılması gerekebilir.
Konjenital(doğumsal) benler: Bazı benler henüz doğum anında cildimizde mevcuttur. Bu doğumsal benlerin yüzeyinden deri kanseri(melanom) gelişme riski, sıradan benlere göre biraz daha fazladır. Özellikle 20 santimden büyük olanlarda bu riskin çok daha artmış olduğu kabul edilir ve tedavileri gerekir.
Displastik nevus(atipik) benler: Bu benler genellikle ortalama basit benlerden daha büyüktürler(yarım santimden daha büyük). Ortaları daha koyu, etrafı daha açık kahverengi olabilir. Irsi olabilirler. Atipik benleri olan kişilerde melanom gelişme riskinin kısmen artmış olduğu kabul edilir ve düzenli aralıklarla dermatologlar tarafından muayeneleri tavsiye edilir.
Cildi kontrol ederken şüpheli benleri nasıl tespit edersiniz?
Bunun için cildinizdeki leke ya da benleri kontrol ederken nelere dikkat etmeniz gerektiğini bilmeniz gerekir. Ayrıca cildinizdeki benlerin sayısını, yerlerini, büyüklüklerininot etmeniz ve sonraki muayenelerde bunları karşılaştırmanız ya da dermatoloğunuza bu bilgileri verebilmeniz de oldukça önemlidir.
Bu muayene esnasında dikkat etmeniz gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz:
1- Asimetri: Benin bir yarısının şekil, büyüklük ya da renklenme açısından diğer yarısına benzememesi.
2- Sınırlar: Benin kenarlarının düzensiz, girintili, çıkıntılı ya da belirsiz olması.
3- Renk: Benin birden fazla renk içermesi veya bu renklerin düzensiz olarak dağılmış olması.
4- Çap: Benin büyüklüğünün yarım santimden(kabaca kurşun kalemlerin arka ucundaki silgiden) büyük olması.
5- Mevcut bir benin yüzeyinde kanama, yara ya da kabuklanma başlaması.
Bu işaretlerden biri ya da birkaçının varlığını hissettiğinizde veya şüpheye düştüğünüzde benlerinizin bu konuda deneyimli bir dermatolog tarafından muayene edilmesi gereklidir.
Benlerin çıkartılmasının kansere yol açtığı doğru mudur?
Hayır. Tıbben benlerin çekilip çıkartılmasının hastaya hiçbir zararının olmadığı kesin olarak kanıtlanmıştır. Kanserleşmiş olsa bile benlerden parça alınması ya da tamamen çıkartılmasının hiçbir sakıncası yoktur. Aksine riskli bir benin ya da kanser değişimlerinin başlamış olduğu bir benin alınmamasının, teşhis ve tedavide geç kalınması gibi çok önemli zararları olabilir.
Amerikan Hastanesi
Dermatoloji Bölümü
Dr. Halil Bayazıt