Duyamamak aynı zamanda konuşamamayı da beraberinde getiriyor. Özellikle konuşmanın öğrenildiği 0-4 yaş arasında işitme kaybının olması bu çocukların bir daha asla konuşamaması gibi ciddi sorunlar meydana getiriyor. İşte bu yüzden bebeklerin doğar doğmaz işitme kontrollerinin yapılması gerekiyor. Ayrıca bebeğin sese verdiği tepkilerin de aylara göre takip edilmesi büyük önem taşıyor. Çünkü işitme kontrollerinin normal çıkması o an için yeterli olsa da ilerleyen dönemlerde geçirilen bazı hastalıklar ya da travmalarda çocukta işitme kaybı oluşabiliyor. Her iki kulağında çok ileri derecedeki işitme kaybı erken dönemde fark edildiği takdirde ameliyatla iç kulağa yerleştirilen koklear implant cihazı ile çocuğun işitme sorunu gideriliyor ve doğru eğitim ile konuşmasında herhangi bir sorun yaşanmıyor. Her 1000 çocuktan üçünde işitme kaybı olduğunu belirten Acıbadem Fulya Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Arif Ulubil, işitme kaybının ne gibi belirtilerle ortaya çıktığını anlatırken tedavi yöntemleri hakkında da bilgi veriyor.
İşitme testi normal çıksa bile çocuğun günlük hareketlerini kontrol edin
Bebeklerin dünyaya geldikten hemen sonra özel bir işitme taramasından geçmeleri gerekiyor. Bu test birçok hastanede rutin olarak uygulanıyor. Eğer bu testte bir sorun çıkarsa ikinci ve üçüncü tarama testlerinin ardından ileri düzey odyolojik testler uygulanıyor. Erken doğum, akraba evliliği ya da sarılığın çok yüksek düzeyde olması işitmede sorun olması ihtimalini artırıyor. Bu nedenle risk taşıyan bebeklerde çok daha dikkatli olunması gerekiyor.
Özellikle 0-4 yaş arasındaki çocukları dikkatle izleyin
Her iki kulağında ileri derecede duyma problemi olan çocukların 1 yaşına kadar işitme cihazı ile seslerle uyumu sağlanıyor. Uygun çocuklarda 1 yaşından itibaren ise normal bir birey gibi duymalarını sağlayan koklear implant ameliyatı yapılabiliyor. Bu ameliyat ile kayıp iç kulak fonksiyonlarının görevini gören bir cihaz kulağa yerleştiriliyor. Konuşmayı öğrenmede kritik periyod kabul edilen 0- 4 yaş arasında çocukların duyamamaları konuşmayı öğrenememelerine neden oluyor. 5- 6 yaşına kadar hiçbir tedavi görmeyen bir çocuğun işitme engelliler okuluna gitmekten ve işaret dili öğrenmekten başka bir çaresi kalmıyor.
Koklear implant işitmeyen çocukların hayata tutunmasını sağlıyor
Koklear implant tedavisinde duymayı sağlayan işlemci cihaz bir kulağın arkasından yapılan ufak bir kesinin ardından iç kulağa yerleştiriliyor. Ameliyattan 15 gün sonra ise işlemci aktive ediliyor ve çocuk işitme becerisi kazanabiliyor. Koklear implant doğuştan ya da sonradan oluşan işitme kayıplarında güvenle uygulanabiliyor ve sağlıklı duyma sağlıyor. Duyamadığı için konuşamayan çocuklar bu sayede sağlıklı yaşıtlarının seviyesini yakalayabiliyor, iyi bir eğitim alabiliyor ve meslek edinerek hayata katılabiliyor.
Yanlış bilinenler tedavide geç kalınmasına neden oluyor
Halk arasında sıklıkla konuşulan “babası da geç konuşmuştu” ya da “erkek çocuk geç konuşur” gibi görüşlerin dikkate alınmaması gerekiyor. Çünkü bu görüşler tedavi için geç kalınmasına sebep olabiliyor. Eğer çocukta konuşamama gibi bir sorun söz konusu ise önce mutlaka işitmesi kontrol edilmeli. Sonrasında ise işin psikolojik boyutu dikkate alınmalı.
ÇOCUKLARINIZIN DUYMASINI VE KONUŞMASINI TAKİP EDİN
Doğduğunda yapılan işitme tarama testi normal çıksa bile çocukların belli dönemlerdeki işitme ve konuşma gelişimlerinin aşağıdaki bilgiler doğrultusunda değerlendirilmeleri gerekiyor. Aksi gözlenen durumlarda ise takip şart.
0-3 Ay Arasında
- Ani bir ses duyduğunda sıçramalı.
- Onunla konuştuğunuzda susmalı veya gülmeli.
- Sesinizi tanımalı ve ağlıyorsa susmalı.
- Emzirilirken ses duyduğunda emme davranışını artırmalı veya azaltmalı
- Memnuniyetini ifade eden “agu-gugu” gibi sesler çıkarmalı.
- Farklı ihtiyaçlarını anlatmak için farklı şekilde ağlamalı.
- Sizi gördüğünde gülmeli
4- 6 Ay Arasında
- Gözlerini sesin geldiği yöne doğru çevirmeli
- Sesinizin değişen tonuna cevap vermeli.
- Ses çıkartan oyuncakları fark etmeli
- Müzik dikkatini çekmeli.
- Konuşmaya daha çok benzeyen ve içinde “p,b,m” sesleri barındıran sesler çıkartmalı.
- Tek başına bırakıldığında veya sizinle oynarken kıkırdamalı.
- Memnuniyetini ve şikayetini belirten sesler çıkartmalı.
7 – 12 Ay Arasında
- “Ce-e” tarzı oyunlardan ve tekerlemelerden hoşlanmalı.
- Sesin geldiği yöne dönüp bakmalı
- “Bardak, ayakkabı, süt” gibi basit nesnelerin isimlerini tanımalı.
- “Buraya gel.” “Biraz daha ister misin?” gibi basit isteklerinize cevap vermeye başlamalı.
- Agulaması uzun ve kısa grup seslerden oluşmalı.
- Dikkat çekmek için konuşma ve ağlama dışında bazı sesleri kullanmaya başlamalı.
- Farklı konuşma seslerini taklit etmeli.
- Çok net olmamakla beraber 1 veya 2 kelimesi olmalı. ( Baybay, mama, baba gibi.)
1-2 Yaş Arasında
- Sorulduğunda vücudunun bazı bölümlerini göstermeli.
- “Topu yuvarla”, “Bebeği öp”, “Ayakkabın nerede?” gibi basit emirleri yerine getirmeli ve basit sorunları anlamalı.
- Basit hikayeleri, şarkıları ve tekerlemeleri dinlemeli.
- Bir kitaptan ne olduğunu sorarak resimler gösterdiğinizde bazı nesneleri doğru olarak işaret etmeli.
- Her ay daha fazla yeni kelime söylemeli. Örneğin 18 aylıkken 5- 20 kelimesi olmalı.
- “Kedi nerede?”, “Bu ne” gibi 1- 2 kelimelik bazı sorular sorabilmeli.
- 2 kelimeyi yan yana kullanabilmel,.
- Kelimelerin başında birçok farklı ses kullanabilmeli.
2-3 Yaş Arasında
- “Git- dur”, “içinde-üstünde”, “büyük-küçük” gibi farklılıkları anlayabilmeli.
- “Kitabını al ve masanın üstüne koy” gibi iki bölümden oluşan istekleri yerine getirebilmeli.
- Hemen hemen her şeyin adını söyleyebilmeli.
- 2- 3 kelimelik cümleler kullanabilmeli.
- Bir şey istediğinde ismiyle söyleyebilmeli.
3-4 Yaş Arasında
- Başka odadan seslendiğinizde sizi duymalı.
- Televizyonun sesini aile bireylerinin diğerleriyle aynı yükseklikte dinlemeli.
- “Kim?”, “Neden?”, “Nasıl?” gibi basit soruları anlamalı.
- Anaokulunda veya bir arkadaşının evinde başına gelen bir şeyi anlatabilmeli.
- Aile fertleri dışındakiler de konuştuklarını anlayabilmeli.
- 4 veya daha fazla kelimeden oluşan cümleleri sıklıkla kullanabilmeli.
- Heceleri ve kelimeleri tekrarlamadan kolaylıkla konuşabilmeli.
4- 5 Yaş Arasında
- Kısa hikayeler dikkatini çekmeli ve hikayeyle ilgili basit sorulara cevap verebilmeli.
- Söylenenlerin çoğunu anlayabilmeli.
- Çıkardığı sesler diğer yaşıtlarınınki kadar net olmalı.
- “Kitaplarımı okumayı severim.” Gibi detay veren cümleler kurabilmeli.
- Hikaye anlatırken konuya bağlı kalabilmeli.
- “S,L, R,V,Z,K, Ş” dışındaki bütün sesleri doğru şekilde söyleyebilmeli.
- Diğer aile bireyleriyle aynı dil kurallarını kullanabilmeli.