100 yaşında kalp ameliyatı

Kalp cerrahisindeki yeni gelişmelere rağmen, yaşlı hastaların ameliyat edilip edilemeyeceği hâlâ tartışma konusu.... İstanbul Cerrahi Hastanesi'nden Prof. Dr. Melih Us; bu hastaların ameliyatları hakkında önemli bilgiler verdi.

HİBRİT AMELİYAT
Son bir yıldaki en büyük yenilik nedir?
Teknolojik gelişmelerin; kalp cerrahisine yansıması sayesinde, ülkemizde yaşam süresi arttı. Son bir yıldaki en önemli gelişme ise, kalp hastalıklarının artık kader olmaması ve engellenebilmesi... Çünkü artık ailesinden birinde kalp hastalığı varsa; kişinin bu hastalığı genetik olarak taşıyıp taşımadığını tespit etmek mümkün.
Siz bir hastanıza, "Yaşınız çok ileri, sizi ameliyat etmem mümkün değil" der misiniz?
Ben hastaya olası tüm riskleri anlatıp kararı kendisinin vermesini isterim. Benim için yürüyen her hasta, genç hastadır. 95 yaşında by-pass olan hastam da var. Karaciğer, akciğer ve böbrek fonksiyonları normalse 100 yaşında bile ameliyat yapılabilir.
Ameliyat olamayacak kadar ağır durumda olan hastalara tıp niye çözüm bulamıyor?
Ben 1997'den beri bu tip hastalarda; kalp bulununcaya kadar, onlara zaman kazandırmak amacıyla hibrit ameliyatlar yapıyorum.

Hibrit ameliyat nedir?
Hem stent, hem de ameliyat için kalbin belli performansta olması gerekiyor. Eğer kalbin çalışma kabiliyeti yüzde 25'in altına iniyorsa; bu hastalar kalp nakline aday oluyor. Kalp vericilerinin sayısı az olduğu için de bu hastaların birçoğu nakil şansına erişemiyor. Bu tip durumlarda; hastaya zaman kazandırmak amacıyla çalışan kalpte by-pass işlemleri uygulamaktayım.

KALBİ KORUMAK
Bu ameliyatlar onların ne kadar süre sağlıklı yaşamalarını sağlıyor?
İlk hedef; kalbin performansını korumak ve kasılma kabiliyetini artırmak... Süre vermek mümkün değil ama en azından hastanın az miktarda da olsa nefes alabilmesinin sağlanması önemlidir.
Uyanık hastaya bypass yapılmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz peki?
Genelde uyanık hastada by-pass'lar tek damar için yapılır. Ben uyanık ameliyat yerine, stenti tercih ederim.

20'DE KALP CHECK-UP'I
Kalp check-up'ı ne zaman yapılmalı?
20'li yaşlardan sonra başlamalı çünkü damar sertliği, bu yaşlardan sonra başlıyor. Aile büyüklerinden herhangi birinde kalp rahatsızlığı varsa; 18-19 yaşına gelindiğinde check-up yapılmalı.

ÇALIŞAN KALBE BY-PASS AZ RİSKLİ
Çalışan kalbe by-pass yapılmasının avantajları var mı?
Tabii ki. Kalbi durdurmadığınız için vücut; hem kalbin, hem de akciğerin işlemini yerine getirir. Böylece vücudu akciğer makinesine bağlanmak gerekmez ve makinenin vücuda vereceği zarar da engellenmiş olur. Ayrıca riskli vakalarda; kalp daha az zarar görür ve hastanın yaşam şansı artar. O nedenle daha avantajlı olduğunu söyleyebilirim.
Bu işlem her merkezde yapılabiliyor mu?
Bunun için tecrübeli cerrah ve ekip gerekiyor.

ARTIK AMELİYAT SONRASI KİŞİLİK DEĞİŞİMİ DAHA AZ!
Eskiden hastaların by-pass'tan sonra kişiliklerinin değiştiği söylenirdi. Sizce bu bir mit mi?
Yapılan çalışmalarda; kişilik değişikliğinin, hastaların yüzde 25'inde görüldüğü tespit edilmiş. İlk üç ayda bu oran yüzde 10'a, birinci yılın sonunda ise yüzde 1'e düşüyor. Aslında bu oran yüksek gibi görülse de, bu tip kişilik değişiklikleri son yıllarda oldukça azaldı. Ameliyat ve yoğun bakım sürelerinin kısalması da bu oranı düşürdü. Örneğin 15 yıl önce ilk kalp cerrahisinin oturduğu yıllarda, by-pass 6 saat sürüyordu. Şimdi 2.5 saatte tamamlanıyor. Bu Türkiye'deki cerrahların başarısının yanı sıra yetişmiş yardımcı ekiplerin de başarısı... Kişilik değişikliklerinde sadece ameliyatın mekanik travması değil, hastaların hayatlarında bu tip ameliyatların bir dönüm noktası olması da etken. Kişi, yaşıtları ile kendini karşılaştırdığında; sosyal hayatı ve yaşam koşullarındaki değişiklik nedeniyle psikolojik olarak zedeleniyor. Ama ameliyattan bir süre sonra bu travmayı atlatıyor.

ESRA TÜZÜN