Diğer İsimleri : Urtica membranacca, Ortie, Urtica urenus, Urtica diocia
Botanik Bilgi : Mayıs-Ağustos ayları arasında çiçek açan, 20-100 cm boyunda, viranelik, yol kenarları ve duvar diplerinde bulunan bir senelik tek evcikli otsu bir bitkidir. Gövdeleri dik, 4 köşemsi, basit veya tabandan itibaren dallanmıştır. Üzerinde yakıcı tüyleri bulunur. Yapraklar saplı, oval şekilli ve dişli kenarlı, üst tarafı koyu yeşil renkli ve parlak olup, yakıcı tüylerle kaplıdır. Erkek ve dişi çiçekler bir arada olmak üzere yaprakların koltuğunda uzunca saplı küçük durumlar teşkil ederler. Çiçek örtüsü 4 parçalıdır. Meyveleri esmer renkte ve fındıksıdır. Tohum, yağ ihtiva eden bir besi dokuya sahiptir.
Türkiye’de yetiştiği yerler : Hemen hemen bütün Anadolu'da yetişir.
Bilinen Bileşimi : Isırgan bitkisinin tüm yüzeyini saran ve değildiğinde insan tenini yakan ısırıcı tüylerinde formik asit ile tüm bitkide histamin, klorofil, asetilkolin, demir ve C vitamini bulunur.
Toplanması : Baharın başından sonbaharın sonuna dek toplanabilir. Kuru, gölge ve havadar yerlerde ince bir şekilde serilerek kurutulur. Kökler ise son baharda çıkarılıp, iyice temizlendikten sonra kurutulur. Tohumları ise Temmuz-Ağustos döneminde toplanır. Kuru ve nemsiz yerlerde saklanabilir.
Faydaları :
Isırgan otu hemen hemen her hastalığa şifalı gelen mucizevi bir bitkidir.
Çeşitli rahatsızlıkların etkisi ile oluşan şiddetli bas ağrılarında yararlıdır.
Kan temizleyici olduğundan egzama ve bazı mantar hastalıklarına iyi gelir.
Sivilcelere iyi gelir.
Kan temizleyici özelliğinin yani sıra kan yapıcı özelliği de vardır. Bu yüzden sarilik, kansızlık ve ağır kan hastalıklarında faydalı olur.
Pankreas üzerine iyi uyarıcı etki yapar.
Kan sekerini düşürmeye yardımcı olur.
İdrar yolları hastalıkları, enfeksiyonları ve idrar tutukluğunu düzeltir. Böbrek taşlarına da iyi gelir.
Çayı kabızlığa 3 - 4 haftalık bir kür halinde iyi gelir.
Ayni zamanda zindelik ve enerji verir.
Grip ve soğuk algınlıklarına karşı koruyucu olarak kullanılır.
Mide ve safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelir.
Siyatik, romatizma hastalarına ısırgan banyoları iyi gelir.
Çayı ile saçlar yıkandığında canlanır ve parlar. Kepeği önler.
Ayak damarları ve kroner damar daralmalarına ısırgan kökü banyosu faydalıdır.
Akciğer kanserinde ebegümeci ile birlikte %3 oranında başarı gösterdiği tespit edilmiştir.
Kuyruk sokumundaki kil dönmelerine lapası iyi gelir.
Prostat büyümesine katkı sağlayan enzimleri baskılayarak tedavisinde yardımcı olur.
Sulu gözleri rahatlatır, saman nezlesinin semptonlarını hafifletir.
Tohumları immün sistemi güçlendirici olduğundan yaşlılara iyi gelir.
Tansiyon düşürücü etkisi vardır.
Gargarası nefesi temizler.
Cilt temizliğinde yararlıdır.
Kullanım Şekli ve Dozu :
Çay: 1 çay kaşığı bitki veya kök 150 ml suda 5 dakika kaynatılıp süzülür. Günde 2 - 3 fincan içilir.
Bitkinin Özsuyu : Taze bitki preslenerek elde edilir. Çok çabuk mayalanarak bozulduğundan serin ve kapalı yerlerde ancak çok kısa bir süre saklanabilir. Taze taze hazırlamak gerekmektedir. Günde 3 defa 5 ml (1 çay kaşığı), toplam 15 ml alınabilir.
Banyo: 1 kg. bitki kökü temizlenip 1 - 2 litre kaynar su ile haşlanır ve 15 dakika demlenir, süzülür.
Tentür: İnce kıyılmış bitki, kavanoza konarak üzeri %40′ lık alkolle örtülünceye kadar doldurulur. 3 hafta bekletilip, süzülür. Günde 3 defa 2,5 - 5 ml, toplam 7,5 - 15 ml alınabilir.
UYARI : Ağır kalp hastaları, seker hastaları ve böbrek hastaları kullanmamalıdır. Mide hassasiyeti olanlarda bulantı yapabilir.
İdrarda zorluğa neden olabilir.
İçeriğindeki formik asit ve histamin dolayısıyla süründüğünde deriyi acıtır, tahriş eder. Ender olarak çayı deride rahatsızlık verebilir.