YURTDIŞINDA YAŞAYAN TÜRKLERİN BORÇLANMASINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Yaz geldi ve gurbetçilerimiz en azından tatil için ülkelerine dönmeye başladılar.
Bu arada gelenler yurtdışı borçlanmasıyla emeklilik iş ve işlemlerini merak ediyorlar ve tatilde de borçlanma-emeklilik işlemi yaptırıyorlar

İster işçi olun, ister memur, isterseniz de esnaf yahut ev hanımı fark etmez yurtdışında geçen sürelerinizi 3201 sayılı "Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun" gereğince borçlanabilirsiniz.

KADIN ÇALIŞMASA DA BORÇLANABİLİR
Erkekler sadece yurtdışında geçen çalışma süreleri ile çalışma sürelerinin aralarındaki birer yıllık boş geçen işsizlik sürelerini borçlanabilirler. Kadınlarımız ise hangi ülke olursa olsun fark etmez yurtdışında ikamet ederek geçirdikleri süreleri borçlanabilirler ve Türkiye'den borçlanma yoluyla emekli olabilirler. Öte yandan kadınlar isterse çalışma süreleri ile çalışma sürelerinin aralarındaki birer yıllık boş geçen süreleri de borçlanabilirler. Borçlanılacak sürelerde ise 18 yaş kuralı vardır. İster çalışma olsun ister ikamet, 18 yaşından sonraki süreler borçlanılır.

Sözde sadece SGK var ama aslında eskiden olduğu gibi SSK (4/A), Bağ-Kur (4/B) ve Emekli Sandığı (4/C) ayrımı aynen devam ediyor. Gurbetçilerimizden Türkiye'de hiç sosyal güvenliğe tabi çalışması olmayanların borçlanacağı süreleri 4/B'ye yani Bağ-Kur'a sayılır. Türkiye'de çalışmaları olanlar içinse en son hangisi ise oraya sayılır. Bu sebeple Bağ-Kur'dan kurtulmak isteyenler önce birkaç gün SSK'lı çalışsınlar, sonra yurtdışı borçlanması yapsınlar. Öte yandan, SSK çalışmaları mutlaka Türkiye'de bulundukları sürelerde olsun, zira pasaport giriş çıkış kayıtlarına göre Türkiye'de olduğu belli olmayanların SSK çalışmaları daha sonra SGK tarafından iptal edilir.

SGK, yurtdışı borçlanması uygulamasında üç ayrı döneme göre emekli aylığı hesaplamaktadır. Bunlar 31.12.1999 öncesi, 1.1.2000 ile 30.09.2008 arası ve son olarak da 1.10.2008 sonrası dönem. Bunlardan en düşük borçlanma miktarına (10 lira günlük) göre en güzel emekli aylığını 31.12.1999 öncesi dönem verir. Bu sebeple mesela 1970'li yıllarda Türkiye'de SSK'sı olan birisi, borçlanma dönemi olarak 31.12.1999 öncesi yurtdışı ikametveya çalışma sürelerini seçerse en yüksek emekli aylığını alır. Tarih seçmezse SGK ödeme gününden (mesela 2012 Temmuz) ödediği gün kadar geriye götürülüp borçlanma dönemi bulunur.

2008 ÖNCESİ DOLARLA BORÇLANANLAR ŞANSLI
2008'e kadar yurtdışı borçlanmasının günlüğü sabit rakam olan 3.5 dolar idi ve geçmişte bu tür borçlanma yapanlar için ödeme süresi yoktur. Diledikleri zaman ödeyebilirler ve şartları tamamlamışlarsa da emekli olurlar. Sonrasında borçlananlar ise şimdiki rakamlara göre en düşük 10 lira, en yüksek de 65 lira olmak kaydıyla bu iki rakam arasında diledikleri rakamlardan borçlanabilirler; ödeme süresi de borcun kendilerine tebliğ edildiği günden itibaren 3 aydır. 3 ay içinde kısmi ödeme de yapılabilir tam ödeme de. İstenirse sonra tekrar ödeme için yeni bir borçlanma da yapılabilir.

Emekli aylığını çekmediğiniz sürece paranızı geri alabilirsiniz

Yurtdışı borçlanması yapanlar, bankadan veya PTT'den emekli aylıklarını çekmemek şartıyla diledikleri zaman ödedikleri paralarını da geri isteyebilirler ve para kendilerine ödenir.

EMEKLİLİK İÇİN KESİN DÖNÜŞ ŞART
Yurtdışı borçlanma işlemi ayrı, emeklilik ayrıdır. Borçlanmayı her zaman yapabilirsiniz, ama borçlanmayla emekli olabilmek için yurda kesin dönüş şarttır. Kesin dönüş ise "Eşyalarını kamyona yükle Türkiye'ye gel" demek değildir.
1 - Yurtdışında çalışmamak,
2- Yurtdışından işsizlik parası almamak,
3- Yurtdışında ikamete dayalı sosyal yardım almamak,
yurda kesin dönüş yapmak demektir.

TÜRKİYE'DE SGDP İLE ÇALIŞABİLİRLER
Reformun ilk halinde yurtdışı borçlanması yaparak emekli olanların, diğer emekliler gibi hem emekli aylıklarını alıp hem de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun sosyal güvenlik destek primi hakkındaki hükümleri gereğince sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaları yasaktı. Ancak daha sonra yapılan düzenlemeyle yurtdışı borçlanmasıyla emekli olanlar da diğer emekliler gibi SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeyerek Türkiye'de çalışabilir hale geldiler. 

Ali Tezel / Bloomberg HT