UZMAN PSİKOLOG ÇAPAR: “YAS TUTARKEN HATIRALARDAN KAÇMAYIN”
Her bireyin yas sürecini farklı yaşadığına dikkat çeken Uzman Psikolog Tara Çapar, yasın, nefes almada zorluk, boğulma hissi, güç kaybı, iştahsızlık,...
09 Temmuz 2024 Salı 09:33
Her bireyin yas sürecini farklı yaşadığına dikkat çeken Uzman Psikolog Tara Çapar, yasın, nefes almada zorluk, boğulma hissi, güç kaybı, iştahsızlık, çabuk yorulma gibi bedensel sorunlara yol açabileceğini söyledi. Psikolog Çapar, ölüm gerçeğiyle yüzleşmek, acıyı yaşayıp veda etmek için cenazeye gidilmesini önerdi, kaybedilen kişiyi hatırlatan yer ve kişilerden kaçmanın ise yas sürecini atlatmaya engel olacağını vurguladı.
Acıbadem Adana Hastanesi Uzman Psikolog Tara Çapar, sevilen kişi kaybedildiği zaman ortaya çıkan yoğun duygular ile yas tepkileri hakkında önemli bilgiler verdi. Herkesin kendine özgü bir biçimde yas tuttuğunun altını çizen Psikolog Çapar "Yas yaşamda karşılaşılan farklı bir olay olup yaş, kültür, cinsiyet ve daha önceki yas deneyimine bağlı olarak subjektif bir şekilde deneyimlenir. Kişiler evcil hayvanın kaybına veya ilişkilerinin bitmesine, ebeveynlerinin ölümüne üzüldükleri kadar derinden üzülebilirler. Yas tepkilerine verilen bu tepkiler kişiler arası farklılıklardandır" dedi.
Kaybedilen kişi ile kurulan ilişki, yas ile ilgili dini ve kültürel inançlar, geçmiş psikiyatrik öyküsü, kişilik özellikleri, geçmiş kayıpların oluşu, ölüm algısı, sosyoekonomik düzeyi gibi faktörlerin yas tepkilerini etkilediğini dile getirdi.
"3 çeşit yas var: Normal, travmatik ve psikolojik"
Yasın normal, travmatik ve patolojik yas olarak 3 gruba ayrıldığını belirten Psikolog Çapar, "Normal yas, kayıp sonrası gözlemlenen duygusal, zihinsel, fiziksel ve davranışsal tepkilerdir. Duyusal olarak kişiler, şok, üzüntü, şuçluluk, korku, çaresizlik, isteksizlik ve yorgunluk vb. ruh halleri içerisinde olabilir. Kaybedilen kişinin ardından tutulan yas yaşanması gereken doğal bir süreçtir. Genellikle dalgalanmalar şeklinde bedensel sıkıntılar görülür. Nefes almada zorluk, boğulma hissi, güç kaybı, iştahsızlık, çabuk yorulma vb. Sevilen kişinin kaybı sonrasında zihinsel süreçler incelendiğinde kişilerde inkar, inanmama, düşüncede karışıklık, hatalı/çarpıtılmış düşünceler, halüsinasyonlar, unutkanlık, dikkat dağınıklığı, rahatsız edici rüyalar vb. belirtiler gözlemlenir. Kalpte ve boğazda düğüm hissi, nefes darlığı, ağız kuruluğu, seslere karşı duyarlılık gibi fiziksel belirtiler görülür. Alkol veya madde kullanma, kaybedilen kişiyi hatırlatıcı bireylerden kaçma, uyku ve yeme problemleri, takıntılı davranışlar, ölen kişiyi arama davranışları gözlemlenir" diye konuştu.
"5 aşamadan ilki şok ve inkar"
Yas tutma sürecinin ilk aşamasının "şok ve inkar" olduğunu, kişinin ilk zamanlarda ölüm gerçeğiyle kısa bir süre hissizlik yaşayıp genellikle kaybını yok saydığı ve inkar ettiğini dile getiren Psikolog Çapar, bir sonraki aşamanın "öfke" olduğunu, bu aşamada kişinin sorgulamaya başlayıp bunun neticesinde öfkelendiğini anlattı. Çapar, "Pazarlık" aşamasında ölen kişinin geri dönmesi beklentilerinin ortaya çıktığını, öfke ve yalnızlık hissedildiğini, suçluluk duyguları hisseden kişilerin neleri daha farklı yapabilecekleri üzerine düşündüklerini söyledi. Üzüntü ve çaresizlik hislerinin hakim olduğu "depresyon-kabullenme" aşamasını ise kayıp gerçeğinin kabullenildiği, hayatın yeniden düzene koyulduğu "yeniden yapılanma" aşamasının izlediğini sözlerine ekledi.
"Travmatik yasta öfke ve isyan gözlemlenebilir"
Travmatik yasın, sevilen birinin ani veya şiddetli bir biçimde kaybedilmesi sonrası gelişen problemlerin kişinin yaşantısını ve işlevselliğini olumsuz etkilemesi olarak tanımlayan Psikolog Çapar, "Kaybın üzerinden altı ay geçmiş olmasına rağmen günün büyük çoğunluğunu kaybedilen kişiye özlem duyarak geçirmek ve bazen bu duygunun yeti yitimine sebep olduğunu görürüz. Kişide otoriteye karşı öfke ve isyan etme gözlemlenir. Kaybedilen kişiyi düşünmemek için aşırı aktivite yaptıkları, güvenmekte zorlandıkları, sosyal ortamlardan uzaklaştıkları, bağlanma stillerinde değişiklik, sürekli ağlama isteği gibi belirtiler görülür. Beklenmeyen kayıp, kaybedilen kişi ile ilişki, kişilik özellikleri, ölüm biçimi, cenaze töreninin yapılmamış olması, ölüme tanıklık etme gibi faktörler travmatik yas yaşama riskini etkiler" diye konuştu.
"Bu süreç aile ve arkadaşlarla paylaşılmalı"
Kaybın ardından en az altı ay geçmesine rağmen kişinin işlevselliğinin giderek bozulmasının patolojik yas özelliği olduğuna değinen Psikolog Çapar, bu kişilerin normal yas evrelerinden birinde takılıp kaldığını, yas sürecini tamamlayamadığını, iyileşmediğini ve patolojik tepkiler verdiğini ifade etti.
Yas sürecini daha sağlıklı atlatabilmek için kişinin, duygularını güvendiği kişiler ile paylaşmasını; uyku ve yeme düzenine dikkat edilmesini tavsiye eden Çapar, "Duygularınızı ifade edebilmek, kayıp hakkında konuşma, hatırlatan objelere temas, yaşadığınız tepkilerin normal ve doğal olduğunu bilmenize yardımcı olur. Cenazeye gitmek ölüm gerçeğiyle yüzleşmenize, acınızı yaşayıp veda etmenizi sağlar. Kaybınızı hatırlatan yer, kişi ve nesnelerden kaçmak yas sürecini atlatmanıza engel olur" dedi.
"İki aydan uzun depresyonda psikolojik destek gerekir"
Psikolog Çapar, yas sürecindeki depresyon belirtilerinin iki ayı aşması veya patolojik yas belirtileri görülmesi halinde psikolojik destek önererek bu tedaviyle ölüm sonrası ayrılıkla ilgili çatışmaları çözümlemeyi, işlevselliği arttırmayı, baş etme yöntemlerini geliştirmeyi, psikoeğitim vermeyi ve hayata yeniden uyumu sağlamayı amaçladıklarını dile getirdi. Kişinin yas sürecini tamamladıktan sonra normal ve sağlıklı hayatına dönebileceğini, yası yaşamının bir parçası haline getirip bununla yaşamayı öğreneceğini sözlerine ekledi.
Çocukların yaşına göre ölüm kavramını farklı şekilde algılayabileceğinin altını çizen Psikolog Çapar, "Yas sürecinde suçluluk hissetseler de bu ölümün çocuğun davranışları sonucunda olmadığı belirtilmelidir. Yatak ıslatma, parmak emme gibi davranışlar veya öfke ve riskli davranışlar da gözlemlenebilir" dedi.
- İsrail saldırıları altındaki Gazze'de susuzluk, 700 bin insanın hayatını tehdit ediyorFilistinli yetkililer, İsrail'in 9 aydır "soykırım savaşı" yürüttüğü Gazze Şeridi’nin orta kesimlerindeki Deyr el-Balah ile Gazze kentlerinde büyüyen su sorununun, yaklaşık 700 bin insanın hayatını tehdit ettiği uyarısında bulundu.15 Temmuz 2024 Pazartesi 21:18BASIN HABERLERİ
- Akdamar Adası’nda Yaralanan Vatandaşın İmdadına Ambulans Helikopter YetiştiVan'ın Gevaş ilçesi sınırlarında yer alan Akdamar Adası'nı ziyareti sırasında düşerek yaralanan şahsın imdadına ambulans helikopter yetişti.15 Temmuz 2024 Pazartesi 19:33SAĞLIK BAKANLIĞI
- Gebze Teknik Üniversitesi'nde laboratuvarda çıkan yangın söndürüldüKocaeli'nin Gebze ilçesinde üniversitenin malzeme fiziği laboratuvarında çıkan yangın söndürüldü.15 Temmuz 2024 Pazartesi 18:38BASIN HABERLERİ
- Gana'da 9 dang humması vakası tespit edildiBatı Afrika ülkelerinden Gana'nın Eastern vilayetinde 9 dang humması vakasının tespit edildiği bildirildi.15 Temmuz 2024 Pazartesi 16:38DÜNYADA SAĞLIK
- Sağlık Çalışanları Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hakkında BilgilendirildiKonya'nın Beyşehir ilçesinde sağlık çalışanlarına yaz döneminin korkutan hastalığı olan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hakkında bilgiler verildi.15 Temmuz 2024 Pazartesi 15:48ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ
- Beyşehir’de Gıda İşletmeleri DenetlendiKonya'nın Beyşehir ilçesinde gıda üretimi yapılan işletmeler, denetimlerle sıkı takip altına alındı.15 Temmuz 2024 Pazartesi 15:28BASIN HABERLERİ
- Umke Aydın Ekibinden ’15 Temmuz’ MesaisiAtatürk Kent Meydanı'nda gerçekleştirilecek olan 15 Temmuz programı kapsamında hazırlıklarını tamamlayan Aydın İl Sağlık Müdürlüğü UMKE ekipleri,...15 Temmuz 2024 Pazartesi 14:38BASIN HABERLERİ
- Dr. Öğrt. Üyesi Ekici: “İshale Yakalanmış Her Çocuk Doktora Götürülmeli”Dr. Öğrt. Üyesi Mahmut Ekici, "İshale yakalanmış her çocuk doktora götürülmelidir. Çünkü devam eden ishal ve kusmalar ile klinik tablo çok kısa süre...15 Temmuz 2024 Pazartesi 14:28İÇ HASTALIKLARI
- Sağlık Bakanlığından "15 Temmuz" videosuSağlık Bakanlığı, Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016'daki darbe girişimi sırasında görevi başında olan sağlık çalışanlarının anlatımlarının yer aldığı video hazırladı.15 Temmuz 2024 Pazartesi 14:18SAĞLIK BAKANLIĞI
- KTÜ'de yapay zekanın sporcu gelişiminde etkin rol alması hedefleniyorKaradeniz Teknik Üniversitesinde (KTÜ) yapay zeka aracılığıyla performans analizi ve anlık raporlamayla sporcular için yeni antrenman modelleri oluşturulması amaçlanıyor.15 Temmuz 2024 Pazartesi 13:48BASIN HABERLERİ
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2006 Sağlık Aktüel