TAYLAND'DAKİ SAĞLIK KRİZİ TÜRKİYE İÇİN YOL GÖSTERİCİ OLABİLİR

Medical Tribun Türkiye sitesinden alınmıştır. Bilgilendirme açısından önemli olabilir. “Genel ANKARA - Türk sağlık sektörü oturduğu hassas dengeler sebebiyle küresel krizin öncelikle etkileyeceği kesimlerden biri olarak değerlendiriliyor. Benzer sağlık politikalarının denendiği Tayland'daki kriz Türkiye için yol gösterici olabilir.

Sağlıkta Dönüşüm Programı’ndan sonra büyük gelişim gösteren özel sağlık sektörü de gelişmeleri endişeyle izliyor. 

Tayland ile Türkiye benzerlikleri

Tayland ile Türkiye’nin sağlık sistemleri arasında önemli benzerlikler bulunuyor. Her iki ülkede de sağlık hizmetleri temel olarak kamu sektörü tarafından verilmesine rağmen güçlü ve genç bir özel sağlık sektörü de alanda hizmet sunuyor. Memurların ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sosyal sağlık güvencesi her iki ülkede de sosyal güvenlik sisteminin dışında, merkezi bütçeden ayrıca fonlanıyor. Benzerlik sadece finansman sağlama yönteminde değil, hizmet alım tercihlerinde de kendisini gösteriyor. Tayland’da 1997 krizi öncesinde uygulanan memurlara özel hastanelerden hizmet alım politikası 2003 yılından bu yana Türkiye’de de uygulanıyor. Tayland ile Türkiye, ekonomik büyüklükleri, siyasal krizler, demografik özellikler ve sosyal eşitsizlikler bakımından da benzerlik gösteriyor. 

Asya krizi dersleri 1997 yılının Temmuz ayında baş gösteren, Asya Mali Krizinin özellikle Tayland’da sağlık sektörü üzerine etkileri ve buna karşı geliştirilen politikalar sağlık sisteminin şaşırtıcı benzerlikleri sebebiyle Türkiye için aydınlatıcı dersler içeriyor.  

Özel sağlık sektöründe hızlı gelişim Tayland’da özel sağlık sektörü 90’lı yıllarla başlayan ekonomik büyüme döneminde hızla gelişti. 2002 sonrasında yaşanan kesintisiz ekonomik büyüme döneminde Türk özel sağlık sektörü de aynı yönde bir gelişim gösterdi. Yaklaşık yedi yıl süren hızlı büyüme döneminde Tayland’da 137 yeni özel hastane açılmıştı. Türkiye’de 2002-2008 döneminde yeni açılan özel hastane sayısı ise yaklaşık 200. Yine Tayland’daki büyüme eğilimi sadece özel hastanelerle sınırlı kalmadı. Daha küçük ölçekli tıp merkezlerinin sayısı da aynı dönemde artış gösterdi. Bu durum Türkiye’deki özel poliklinik ve tıp merkezi sayısındaki artışla paralellik gösteriyor.  

Diğer sosyal güvenlik uygulamaları da benzer

Tayland’da da Türkiye’deki yeşil kart sistemine benzeyen uygulamalar var. Ayrıca Türkiye’deki SSK ve Bağ-Kur’un muadili denilebilecek ayrı bir sosyal güvenlik sistemi de Tayland’da hizmet sunuyor. 1990-1997 dönemi politikalar Tayland 90’lı yıllarda büyük bir ekonomik gelişim hamlesine sahne oldu. Tayland ekonomisi, 1990–1997 yılları arasında, Türkiye’de 2002-2008 yılları arasında görülen büyüme oranlarını da aşan sürekli bir büyüme trendi gösterdi. Bu dönemde Tayland ekonomisi iki rakamlı büyüme oranlarını yakalarken, Sağlık Bakanlığı bütçesi de aynı ölçüde büyüdü. Tayland Sağlık Bakanlığı Politika ve Strateji Bürosu’nca hazırlanan “Tayland’da Sağlık Profili 2001-2004” adlı rapor bu dönemin belli başlı özelliklerini anlama açısından önemli veriler sağlıyor.  

Rapora göre; 1988-1996 döneminde Tayland Sağlık Bakanlığı bütçesi 4 kattan fazla büyüdü. Aynı dönemde sağlık ve ilaç harcamalarındaki artış ise gerçek rakamlarla 3 katına ulaşmıştı. Yine aynı dönemde tüm hükümet bütçesinden Sağlık Bakanlığı’na ayrılan pay da yaklaşık 2 kat artarak 1998 yılında yüzde 7.7’yi yakalamış ve memurlar için yapılan sağlık harcaması da 1998’den önceki 8 yılda 4 kat artmıştı. Ancak rapora göre, yaratılan yeni kaynaklar daha çok yeni binaların yapımı ve sofistike medikal cihaz alımına harcanmıştı. Bu dönem içinde ülkedeki CT ve MRI sayısında devasa artışlar oldu. 1988 yılında ülkede sadece 3 MRI varken 1997’de bu rakam 26’ya ulaşmıştı.  

Krizin etkileri

1997 yazında patlayan kriz Tayland ekonomisini altüst etti. Tayland parası yarı yarıya değer kaybetti. Üretim düştü, fiyatlar yükseldi reel ücretler azaldı. Yüzbinlerce kişi işsiz kaldı.  

Özel hastaneler battı

İşsiz kalan ve yoksullaşan orta sınıf, krizden önce özel hastanelerin memurlarla birlikte en büyük hizmet alıcısıydı. Krizden sonra özellikle orta sınıfların özel hastaneden hizmet alım talebi düştü. 1998’de hükümet memurlar için özel hastanelerden tedavi hizmeti alınması uygulamasını durdurdu. Bu durum karşısında zaten yoğun bir borç baskısı altında olan özel hastaneler büyük mali darboğaza girdi. Krizin ilk yılında çoğu yeni faaliyete geçmiş 50’ye yakın özel hastane kapısına kilit vurdu.  

Doktorlar işten çıkarıldı

Bir çok özel hastanede yaygın işten çıkarmalar oldu. Özellikle yarı zamanlı statüde çalışan hekimlerin birçoğunun işine son verildi. Hekim ücretlerinde de kesintiye gidildi. Özel hastaneler paket fiyat uygulaması gibi hizmet alımını teşvik amaçlı çeşitli projeler geliştirerek ayakta kalmaya çalıştı. 

İlaç alım politikası değişti

Tayland Sağlık Bakanlığı Politika ve Strateji Bürosu’nun raporuna göre, 1990’da taşra hastanelerinin ihtiyaçları için başlatılan toplu ilaç alım politikası 1998’de ülke geneline yaygınlaştırıldı. Sağlık Bakanlığı’na bağlı bütün sağlık kuruluşlarında reçetelenebilecek ilaçlar sınırlandı, temel ilaçların kullanımını zorlayıcı tedbirler alındı. Bu uygulamalarla 2001 yılında ilaç harcamalarında %24.62 tasarruf sağlandı. Ayrıca, memurların özel odalarda kalacağı gün sayısına ve reçetelerine de sınırlama getirildi ve memurlar için özel sektörden hizmet alım uygulamasına son verildi. 

Özerk hastaneler

Rapora göre, hükümet kriz sonrasında, kamu hastanelerine daha fazla özerklik tanıma politikası izledi. Özerkleştirilen hastaneler yine devlet tarafından denetlenecekti. Nitekim 2000 yılında 7 kamu hastanesi özerkleştirdi. Ancak Tayland Sağlık Bakanlığı diğer ülke deneyimlerine bakarak bu konudaki adımların çok dikkatli atılacağını vurguluyor. 

Medikal turizm krizden çıkış fırsatı oldu

Asya krizi esas olarak ulusal paraların yabancı paralar karşısında aşırı değer kaybıyla sonuçlandı. Krizi yaşayan bütün ülkelerde döviz sıkıntısı baş gösterdi. Hükümetler bu sıkıntıyı aşmak için çeşitli arayışlara girdiler. Tayland hükümeti de bu amaçla medikal turizm alanında çeşitli teşvikler sağladı. Vize kolaylıklarından vergi avantajlarına kadar değişen bu teşvikler özel sağlık sektörünün can simidi oldu ve sektör bu alanda büyük bir çıkış yakaladı.  

Bugün Tayland, dünyada medikal turizmin lider ülkesi konumunda. Her yıl yaklaşık 500.000 hasta tedavi olmak için bu ülkeye gidiyor. Tayland’ın medikal turizm alanında hizmet sunan en büyük hastanesi olan Bumrungrad International Hospital bütün dünyada öncü ve örnek bir model olarak gösteriliyor. Hastane, bir kamu şirketi tarafından özel hastane statüsünde işletiliyor. 

Özel sektörde hızlı büyüme

Rapora göre, 1987 yılında Tayland’da özel sektörde sadece 1094 hekim çalışıyordu. Bu rakam 1997’ye gelindiğinde 3244’ü bulmuştu. 1987-1997 yılları arasında özel sektördeki yatak sayısı da 9974’ten 29945’e çıkmıştı. 1997 yılında özel sektörün yatak sayısı ülkedeki toplam sayının yüzde 22,6’sını oluşturuyordu. Raporda özel sağlık sektöründeki hızlı büyümenin yalancı talep artışına yol açtığı belirtiliyor. Bu dönemde özel hastanelerde sezaryenle doğumların oranının % 50’yi geçtiği ifade ediliyor. Raporda sağlık sektöründeki hızlı büyüme dönemi sağlık sisteminde şeffaflığın azaldığı, irrasyonel reçetelerin arttığı, yüksek teknoloji kullanımında ve özel hastane sevklerinde istismarın yoğunlaştığı, sağlık sisteminin kötüleştiği ve problemli” bir dönem olarak tanımlanıyor.” 

Değerlendirmenize sunuyorum.
İyi çalışmalar. 

Dr. Feza Şen
Sağlık Yönetim MBA
0 532 2778827-- [email protected]
Sağlık Aktuel /   www.saglikaktuel.com
Sağlığın Ritmi Programı / www.linetv.com.tr
NOT: Görüşlerinizi ve iletişim bilgilerinizi mail atmanızı rica ederim.