Meltem ÖZGENÇ

Türkiye'den her yıl bir kısım kadın, başkasının spermi veya yumurtalığıyla hamile kalabilmek veya bebeğinin cinsiyetini belirleyebilmek için yurtdışına gidiyor. Türk Ceza Kanunu'nun, "Çocuğun soy bağını değiştirme" başlıklı 231. maddesi, bu işleme engel olarak görülüyor. Maddede, "Bir çocuğun soy bağını değiştiren veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır" deniliyor. "Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği"nde ise bu konuları yasaklayan hükümler bulunuyor. Bakanlık taslağında, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanuna şu hükümlerin eklenmesi öngörülüyor:

SADECE EVLİ EŞLERE

"Doğal yollarla çocuk sahibi olunamadığı veya tıbbi gereklilik bulunduğu hallerde, kadın veya erkeğin üreme hücrelerinin tıbbi yöntemlerle döllenmeye elverişli hale getirilmek ve vücut içinde veya dışında döllenmesini sağlamak suretiyle üreme hücreleri veya embriyo anne adayına uygulanabilir. Bu yöntem sadece evli olan eşler arasında gerçekleştirilir. Bu tedavi uygulamaları, bakanlıkça belirlenen tıbbi esaslar çerçevesinde yalnızca bakanlıkça yetkilendirilmiş hekimler tarafından ve bakanlıkça ruhsatlandırılan üremeye yardımcı tedavi merkezlerinde gerçekleştirilebilir. Eşlerden biri veya her ikisinden alınan üreme hücreleri ve bu hücrelerden elde edilen embriyonun, başka kişilere uygulanması yoluyla çocuk sahibi olmak ve taşıyıcı annelik yapmak yasaktır. Başkasına ait üreme hücresi veya embriyonun kullanılması suretiyle donasyon işlemi yapılması ve bu amaçla üreme hücresi veya embriyo bağışlanması, satılması, bulundurulması, kullanılması, saklanması, taşınması, ithalatı, ihracatı ve bu işlemlere aracılık edilmesi yasaktır.

YAPANA, BAĞIŞLAYANA CEZA

Hukuka aykırı olarak organ ve doku alan, satan, satın alan, satılmasına aracılık eden, saklayan, nakleden veya aşılayan, organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 91'inci maddesi uygulanır. (Hukuka aykırı yollarla elde edilmiş olan organ veya dokuyu saklayan, nakleden veya aşılayan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) Bu Kanuna aykırı şekilde embriyo ve üreme hücresi bağışlayan, aşılayan, bulunduran, kullanan, saklayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya komisyonculuğunu yapanlar veya bu fiilleri özendiren, bunlara yönlendiren veya bunlara yönelik ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişiler hakkında, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde 2 yıldan 4 yıla kadar hapis ve bin günden iki bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.

Bu fiillerin Türk vatandaşları tarafından yurt dışında işlenmesi halinde, ilgili ülkede fiil suç oluşturmasa dahi fail bu fıkra hükümlerine göre cezalandırılır."