SİGORTA PRİMİNE TABİ TUTULMAYACAK YARDIMLAR

Yılın ikinci yarısında uygulanacak asgari ücrete bağlı olarak değişen sigorta prime esas kazanç sınırlarını, çırakların sigorta primlerini, genel sağlık sigortası primlerini, isteğe bağlı sigortalılar ile borçlanma yapacakların ödeyeceği primlerin asgari ve azami tutarlarını, 'Asgari ücrete bağlı olarak değişen sosyal güvenlik parametreleri' başlığı altında 10 Temmuz Pazar günü yazmıştık.

Önce, 9 Temmuz 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan, son defa Emekli Sandığına tabi görevlerden emekliye ayrılmayanlara emekli ikramiyesi ödenmesine engel olan yasal düzenlemenin iptaline ilişkin Anaya Mahkemesi kararı, ardından Maliye'nin denetim birimlerinin tek çatı altında toplanmasına ilişkin Kanun Hükmünde Kararname araya girince, yılın ikinci yarısında sigorta primine tabi tutulmayacak yemek, çocuk ve aile yardımları ile işveren tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları bugüne kaldı.   

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olanlara yapılan ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile SGK'ca belirlenen yemek, çocuk ve aile zamları, işveren tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen aylık toplamı asgari ücretin yüzde 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları sigorta primine tabi tutulmuyor.

YEMEK, ÇOCUK VE AİLE YARDIMI
SGK tarafından belirlenen sigorta primine tabi tutulmayacak günlük yemek parası, günlük asgari ücretin yüzde 6'sı; en fazla iki çocuk için yapılan çocuk yardımı, çocuk başına aylık asgari ücretin yüzde 2'si; aylık aile yardımı ise aylık asgari ücretin yüzde 10'u kadar.

Buna göre, 1 Temmuz-31 Aralık 2011 tarihleri arasında sigortalılara nakit olarak ödenen;
-  Yemek yardımının (günlük) 1,67 TL'si,
-  Çocuk yardımının çocuk başına (en fazla iki çocuk için aylık) 16,74 TL'si,
-  Aile yardımının (aylık) 83,70 TL'si,
üzerinden sigorta primi hesaplanmayacak.

ÖZEL SİGORTA PRİMİ VE BES KATKI PAYI
İşveren tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen aylık toplamı asgari ücretin yüzde 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları sigorta primine tabi tutulmuyor.
Buna göre, işveren tarafından sigortalılar için yılın ikinci yarısında özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları toplamının ise aylık 251,10 TL'si sigorta primine tabi tutulmayacak.

Kıdem tazminatı tavanı 2 bin 732 lira
Son günlerde yine tartışılmaya başlanan kıdem tazminatı, işçinin hizmet sözleşmesinin devam etmiş veya aralıklarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen çalışma süresinin her tam yılı için 30 günlük ücreti üzerinden ödeniyor. Bir yıldan arta kalan süre için de aynı oran üzerinden ödeme yapılıyor.

Söz konusu 30 günlük süre, bireysel hizmet sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilmekle birlikte, işçi lehine yapılabilecek bu değişiklik sınırsız değil.
Bir çalışma yılı için ödenecek kıdem tazminatı tutarının, en yüksek Devlet memuruna 5434 Sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemeyeceği İş Kanununun emredici hükmü (1475 sayılı İK Md.14).

Dolayısıyla, bir çalışma yılı için ödenecek kıdem tazminatının hesabında üst sınır olarak, en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi tutarı esas alınıyor.

1 Temmuz 2011 tarihinden geçerli olmak üzere memur maaşlarının hesaplanmasında esas alınan katsayılar 2011/2022 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlendi (5.7.2011 tarihli 2. Mükerrer Resmi Gazete). Aylık katsayısı (0,06446), taban aylık katsayısı (0,86251), yan ödeme katsayısı ise (0,02044); yeni katsayılara göre en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi de 1 Temmuz 2011 tarihinden itibaren 2.731,85 TL oldu. Buna bağlı olarak 2011 Ocak ayından itibaren uygulanacak kıdem tazminatı tavanı da arttı.

Buna göre, yılın birinci yarısında 2.623,23 TL olan, bir çalışma yılı için ödenebilecek kıdem tazminatının tavanı 108,62 TL artışla, 1 Temmuz 2011 tarihinden itibaren 2.731,85 TL oldu.

TAVANI AŞARAK TAZMİNAT ÖDENEBİLİR Mİ?

Yasa hükmüne göre, bir çalışma yılı için ödenecek kıdem tazminatı tutarının, en yüksek Devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek emeklilik ikramiyesini aşmaması gerekiyor. Ancak 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesi hariç, diğer maddeleri 4857 sayılı (yeni) İş Kanunu ile yürürlükten kaldırılınca, kıdem tazminatının yasa ile belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanıp ödenmemesi halinde uygulanacak cezayı düzenleyen madde de yürürlükten kaldırılmış oldu.

Böylece, tavan tutarını aşan miktarda kıdem tazminatı ödenmesi halinde uygulanacak müeyyide de ortadan kalkmış oldu. Dolayısıyla kıdem tazminatı tavanı üzerinde hesaplama yapılması ve ödenmesi halinde ceza uygulanması söz konusu değil.
Diğer yandan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesi ile 1475 sayılı Kanuna göre ödenen kıdem tazminatı vergiden müstesna tutulmuş olduğundan, tavanı aşarak kıdem tazminatı ödenmesi halinde, tavanı aşan kısmın gelir vergisine tabi tutulması gerekiyor

Metin Taş-Sezgin Özcan