O SORUYU YANITLAYAN DOKTORA 3 YIL HAPİS

TBMM Sağlık Aile Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nda kabul edilen ve bu hafta TBMM Genel Kurulu'nda ele alınacak olan AK Parti'nin yasa teklifine göre, kanuna aykırı embriyo ve üreme hücresi bağışlamanın, nakletmenin, bunların alım ve satımını yapmanın cezası 3 yıldan 5 yıla hapis olacak. Bu fiillere yönlendiren ve özendirenler de aynı cezayı alacak.

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlere, "Sizin donasyona (tüp bebekte bağışlanmış yumurta veya sperm kullanılarak yapılan işlem) ihtiyacınız var" diyen ya da "Nerede donasyon yaptırabilirim?" sorusuna yanıt veren hekimler için hapis cezası gündeme gelecek.

Özendirme tartışması

AK Parti'nin torba yasa teklifi, nesebi koruma gerekçesiyle, "taşıyıcı anneliği" yasaklıyor. Bu maddenin komisyon görüşmelerinde ceza kapsamında, "özendirme ve yönlendirmenin" de yer alması tartışma konusu oldu. Doğum uzmanı CHP'li Çetin Arık, çocuk sahibi olamayanların hekimlere en sık yönelttikleri sorunun, "Nerede donasyon yaptırabilirim?" olduğunu belirterek, "Çocuğu olmayan ailenin yurt dışında donasyon olup olmadığı sorusuna hekimin verdiği yanıt, özendirme sayılacak mı? Bir soruya yanıt veren hekim ile komisyonculuk yapan kişi arasında ceza bakımından ayrım olacak mı?" diye sordu.

Komisyon Başkanı AK Partili Şenel Yediyıldız, "Bu özendirme değil" derken, eski Sağlık Bakanı AK Partili Ahmet Demircan, "Yasaya aykırı bir donasyonu öneriyorsa elbette" karşılığını verdi.

'Hakim karar verecek'

Arık'ın, "Donasyon zaten yasaya aykırı" demesi üzerine Sağlık Bakan Yardımcısı Muhammet Güven, "Onun için tabii ki özendirme olacak" görüşünü dile getirdi. Demircan, "Bunu nasıl zikredelim yasada? 'Bunu cevaplayan istisnadır' diyecek halimiz yok. Hakim karar verecek burada" dedi. CHP'li Arık, "Hastanın 'Yurt dışında donasyon yapılıyor mu?' sorusuna cevap veren bir hekim ile embriyoyla ilgili işlem yapan aynı cezai işleme tabi tutulmamalı. Her biri için ayrı ceza düzenlenmeli" talebinde bulundu. Ancak Komisyon Başkanı Yediyıldız, "Nesebi korumak maksatsa, her türlüsü aynı cezaya tabi olsun" diyerek maddeyi oya sundu. Oylama sonucu madde kabul edildi.

Hapis ve para cezası

Özendirme ve yönlendirme boyutuyla özellikle kadın doğumcuları ilgilendiren ve cezai müeyyide ile karşı karşıya kalabilmelerine yol açabilecek teklifin 17. maddesi şöyle: "Hukuka aykırı olarak organ ve doku alan, satan, satın alan, satılmasına aracılık eden, saklayan, nakleden veya aşılayan, organ veya doku teminine yönelik ilan veren veya yayınlayan kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 91'inci maddesindeki cezai yaptırımlar uygulanır.

Bu kanuna aykırı şekilde embriyo ve üreme hücresi bağışlayan, aşılayan, bulunduran, kullanan, saklayan ve nakledenlerle, bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya komisyonculuğunu yapanlar veya bu fiilleri özendiren, bunlara yönlendiren veya bunlara yönelik ilan veren veya yayınlayan kişiler hakkında, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve bin günden 2 bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Bu kanuna aykırı fiili tespit edilen kişilerin sertifika ve izin belgeleri iptal edilir ve ilgili alanda çalışmalarına izin verilmez."

Şebnem Hoşgör