METABOLİZMA HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Diyetisyen Şefika Aydın Selçuk, "Diyet yapıyorsunuz fakat kilo veremiyorsunuz... Arkadaşınız sizden daha fazla yemek yediği halde sizden çok zayıf... Arkadaşınızla aynı anda diyete başladınız fakat o sizden daha hızlı kilo veriyor... Peki, kilo almamanız için gün içerisinde kaç kalori almanız gerekiyor? Herkesin vücudunun dinlenirken harcadığı enerjisi farklıdır, bu tür soruların cevabı metabolizma hızınızın kaç olduğunda saklıdır" diye konuştu.

"Bazal metabolizma hızı (BHM), fiziksel olarak tamamen dinlenir durumdayken vücudun harcadığı enerji miktarıdır" diyen Diyetisyen Şefika Aydın Selçuk daha sonra şunları kaydetti; " Bir başka deyişle 24 saat içinde hiç hareket etmeden dinlenik vaziyette hayati fonksiyonların devamı için harcana enerjidir. Bu değere günlük yaşamsal aktiviteler ( ev işleri, yemek yeme, yürüyüşler ) ilave edilerek günlük enerji ihtiyacı hesaplanır.

Bazal Metabolizma hızının bilinmesi kalori ihtiyacını belirlemek ve kilo kontrolünü sağlamak için çok önemlidir. Metabolizma hızı kişiden kişiye değişir ve pek çok faktörün etkisine açıktır. Yaşam boyu sağlıklı kilo verimi, kilo kazanımı ve kilo koruma için metabolizma hızının bilinmesi gerekmektedir. "Su içsem yarıyor, benim metabolizmam yavaş" cümlesi oldukça sık dile gelir fakat öncesinde metabolizmayı etkileyebilecek faktörleri kişinin kendisinde değerlendirmesi gerekmektedir. Bunlar; yaş, cinsiyet, hormonal durumlar, menopoz, kişinin egzersiz seviyesi ve kalıtımsal özellikleridir.

BAZAL METABOLİZMA HIZINI ETKİLEYEN ETMENLER NELERDİR?

Genetik etkiler, yaş, metabolik hastalıklar, vücut bileşimi (yağ ve kas düzeyleri), ateşli hastalıklar, hamilelik, uzun ve sık aralıklarla diyette olmak, stres gibi durumlar bazal metabolizma hızını etkilemektedir.

Yaş: Yaşın ilerlemesiyle BMH yavaşlamaktadır, gençlerde yüksek iken, yaş ilerledikçe azalır. Yaş ilerledikçe menopoz gibi hormonal etkilerin yanında; yağ yüzdesinin artması, hareketin azalması gibi birçok faktör etkilemektedir. Yaş ilerledikçe kilo vermenin yavaşlaması bu sebeptendir.

Genetik: Özelilikle ailesinde kilo fazlalığı bulunan kişiler kilo almaya daha yatkındır.

Cinsiyet: erkek ve kadınların vücut bileşimleri farklıdır. Erkeklerin yağ yüzdesi \% 12-21 arasında iken kadınlarda bu oran \%20- \%33 arasında değişmektedir. Erkeklerde kadınlara göre yağ oranı düşük, kas oranı yüksek olduğundan dolayı, erkeklerde metabolizma hızı kadınlara göre daha hızlıdır. Erkeklerin çok miktarlarda yemek yiyip kilo almamaları ve diyet yaptıkları dönemde daha iyi kilo verebilmeleri daha yüksek metabolizma hızlarına sahip olmalarındandır.

Diyet: Uzun süre kilo alıp vermek, sık sık diyet yapmak, kilo verip tekrar geri almak veya şok diyetler, sağlıksız zayıflama yöntemleri uygulayarak hızlı kiloların verilmesi gibi faktörler sonucunda metabolizma hızı yavaşlamaktadır. Özellikle yoyo dediğimiz kilo al ver döngüsü kilo vermeyi gittikçe zorlaştırır.

Vücut Isısı: Vücut ısısının yükselmesi, metabolizma hızını artırır. Gebelik dönemi: kadınlarda bu dönemde kan hacminin artması kalp atımının artması sebebi ile metabolizma hızı da artmaktadır. Bu artış sonuçlarda \%22-33 olarak gösterilmiştir.

Stres: stres anında kişinin kasları gergin olur. Bu drumda kas aktivasyonu için daha fazla kaloriye ihtiyaç duymaktadır. Bu sebeple özellikle ölçüm rahat ve sakin bir saatte yapılmalıdır. Diyetin bileşimi: Günlük beslenmesi protein ağırlıklı olan kişilerin metabolizma hızları daha yüksektir. Menstruasyon siklusu: metabolik hızı etkileyen etmenlerden biridir. Özellikle yumurtlama anından 1 hafta önce en düşük 1 hafta sonra en yüksek düzeydedir. Metabolik Hastalıklar: Metabolizma hızı, hipertermi (ateşli hastalıklar) ve hipertroidide artarken; hipotermi (soğuğa maruz kalma) ve hipotroidide azalır.

Uyku durumu & kafein alımı: metabolizmayı etkileyen diğer etmenlerdir."