İlker Erdoğan

Geçtiğimiz hafta Türkiye'nin duayen işadamlarından biri olan 80 yaşındaki hastamla sohbet ediyorduk. Kendisine üç sene önce alt-üst çene implant uygulaması yapıldı. 30 senedir kullandığı takmalı- çıkmalı damak protezlerinden bahsederken "30 yıldır çiğneyemiyormuşum" dedi ve şunları ekledi: "İlkokul son sınıfta okuldan kaytarmak için müdüre 'Dişim çok ağrıyor' dedim, o da bana 'Peki git ama yarın çektirdiğin dişi bana getir göster' dedi. Sapasağlam dişimi korkudan müdüre gösterebilmek adına çektirdim ve ilk diş kaybıyla bu şekilde tanıştım. 50'li yaşlarda tüm dişlerimi kaybettim. Üç sene öncesi benim için keyif yılı oldu. Artık istediğim yemeği yiyebilip istediğim kadar çiğneyebiliyordum. Ağzımdaki hareketli protezlerin damağımı vurmasını ve istediklerimi keyifle yiyemediğimi hatırladıkça kendime çok haksızlık etmişim diyorum." Çiğnememek ve çiğnemeden yutmak, hızlı yemek yeme alışkanlıklarımız yüzünden... Çok ülke gezdim fakat biz Türkler kadar hızlı yemek yiyen bir ırka rastlamadım. Çünkü bizim vaktimiz yok, çünkü yemek yemek bizim için sadece ihtiyaç, yapmakla yükümlü olduğumuz işlerimiz her zaman daha önemli. Halbuki çiğnemek birçok sindirim problemini ortadan kaldıracak bir eylem. İyi bir sindirim için besinleri iyice çiğnemek ve yavaş yemek gerekiyor. Besinler ağızda ne kadar iyi çiğnenir ve dolayısıyla ne kadar küçük parçalara ayrılırsa, sindirim bir o kadar kolay olacaktır. Bunun için yapılması gereken; her bir lokmayı en az 25 kez, hatta besinler ağızda sıvı hale gelene dek çiğnemektir.

İMPLANTIN FAYDALARI 

'Çiğnemek' kelimesinin sözlük anlamı; ağza alınan bir şeyi dişler arasında ezmek, öğütmektir. Ve çiğnemek güçlü çene ve dişlerle mümkün olur. Bir de 'çiğneyememek' var. Eğer ağzınızda hareketli protezleriniz varsa ve her çiğneme hamleniz ağrılı bir eyleme dönüşüyorsa, diş eti problemi yaşıyorsanız, çürük dişleriniz veya 20 yaş dişleriniz size sorun çıkartıyorsa; muhteşem bir sofradan ne kadar keyif alabilirsiniz? Bazı hastalarımız aylarca tek tarafta çiğnemeyi diş hekimine gitmeye tercih ediyor. Fakat böyle tek taraflı çiğnemeler, zamanla yüzde simetri bozukluğuna neden oluyor. Eğer çiğneme tek taraflı gerçekleşiyorsa, o taraftaki çiğneme kasımızın hacminde artış olur. Zaman içinde diğer tarafla arasında belirgin farklılıklar oluşmaya başladığında anlaşılabilir. Yani 'Tek taraf bana yetiyor' deyip diş hekimi muayenelerini ertelemeyin Yemeklerin ağızda tek tarafla çiğnenmesi, kalıcı sağlık sorunlarına yol açar. Dişlerin kaybedilmesi, çürük veya çeşitli sebeplerle yemek yerken yalnız bir tarafın kullanılmasının alışkanlık haline getirilmesi; çene kemiği ekleminde ve çiğneme kaslarında zararlar oluşturabilir. Çiğneme kuvvetinin tek taraftaki ekleme yüklenmesi sonucu; çene ekleminde ağrı, çene kayması ve çene hareketlerinin kısıtlanması, hatta çene kemiğinin kafatasına kaynamasına varan ağır sonuçlara yol açabiliyor. Hastanın ağrılı tarafındaki çürük dişlerini bir an önce tedavi ettirmesi, diş eksikliğinden kaynaklanan tek taraflı çiğneme mevcutsa köprü veya bölümlü protezler ile eksikliklerini telafi etmesi gerekiyor. Çeşitli nedenlerden dolayı oluşan diş eksiliklerinin giderilmesi için çeşitli teknikler bulunsa da teknolojinin bize getirdiği en büyük nimetlerin başında implantlar geliyor. Çene kemiği içerisine yerleştirilen dokularla uyumlu titanyum vidalar yani implantlar, zamanla çene kemiğiyle kaynaşıp sağlamlaşır. Bu kaynaşmanın ardından kesilmiş diş benzeri üst yapılar, implantların içerisindeki boşluğa vidalanıyor ve üzerine protezi yapılıyor. Doğru planlanmış bir implant üstü protezi, doğal dişlerden ayırt etmek çok zor. Doğal dişler gibi tek tek kaplanabilir ve kolaylıkla temizlenebilir. Köprüde olduğu gibi eksik dişin yanındaki dişlere zarar vermez. Bu işlem sonrasında dişleriniz doğal görünür. Diş kaybı nedeniyle oluşan çiğneme ve konuşma fonksiyonu eksikliği giderilir. Çekilen dişin etrafındaki kemiği koruyarak kemik erimesini önler, bu da yapılan protezin sınırlarının doğal diş gibi görünmesini sağlar. Yüzünüzün doğal yapısını ve gülümsemenizi korur. Dudak estetiğinizi geri getirir. Günümüz teknolojisinde çene kemiğiniz uygunsa implant uygulamasının dikişsiz dört dakika olduğunu da hatırlatırım.

SAĞLIKLI ÇİĞNEME NASIL OLMALI?

Tek taraflı çiğneme sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:

Ağzın tek tarafında ağrılı, kanamalı iltihaplı bir dişin varlığı

Tek tarafta çekilmiş ve yerine protez yapılmamış dişsiz alanlar

Alışkanlıklar

Yanlış yapılmış dolgu ve protezler

Çene eklemi rahatsızlıkları Sağlıklı çiğneme için; çift taraflı eşit temaslı diş kapanışları, kişilerin sağ ve sol çene arkı olmak üzere her iki tarafını birden dengeli kullanması gerekiyor. Dişler, çiğneme kasları ve çene kemiği ekleminin sağlığının korunabilmesi, ancak dengeli çiğneme ile sağlanabilir.

EKSİLEN DİŞLERİN ZARARLARI NELER?

Sağlıklı çiğneme fonksiyonu vücut için bu kadar önemliyken kaybedilen bir diş bile dengelerin bozulmasına neden olabilmektedir. İşte eksilen dişlerin zararları:

Eksik diş görüntüsü kişinin gülüşünü bozar. Kişinin özgüveni azalır, sosyal ilişkilerinde zorluklar yaşar.

Eksik dişlerin oluşturduğu boşluklar dudak ve yanakların çökmesine ve kırışmasına neden olarak yüzde daha yaşlı, zayıf ve sağlıksız bir görüntü oluşturur. 

kemikte incelme

Eksilen dişler nedeniyle çiğneme düzeni de değişir. Kişi eksik dişin olduğu bölgeyi kullanmak istemez ve tek taraflı çiğneme yapar.

Eksik diş nedeniyle yeterince çiğnenmeyen ve öğütülmeyen besinler, bütün olarak yutulduğu için hazımsızlık, şişkinlik, gastrit ve ülser gibi mide problemlerine yol açabilir.

Eksik diş nedeniyle iyi çiğnenmeden yutulan yiyecekler kilo alımına sebep olabilir.

Eksik diş bölgesinde komşu dişler boşluğa doğru devrilir, karşıt dişler eksik diş bölgesine doğru uzar ve dolayısıyla çiğneme fonksiyonu azalır.

Devrilen ya da uzayan dişlerde temizlik ve bakım zorlaşır. Dişlerde çürük, hassasiyet, diş eti iltihabı ve ağrı oluşabilir. Bu durum diğer dişlerin kaybedilme riskini de artırmaktadır.

Diş eksiklikleri, kalan dişlerin aralarının açılmasına neden olabilir. İlerleyen zamanlarda bu durum dişlerin orta hattı ile yüzün orta hattı arasında uyumsuzluk ve asimetri oluşmasına yol açabilir.

Eksik diş bölgesinde çiğneme fonksiyonu olmadığı için çene kemiğinde rezorpsiyon dediğimiz incelme ve erimeler görülmektedir.