KANSER HASTALARI AĞIZLARINA DİKKAT ETMELİ

Günümüzde en sık görülen hastalıkların başında kanserin geldiğini ifade eden Dt. Bircan, "Kanser hastası olan bireylerde ağız ve diş bakımının nasıl yapılması gerektiği ise günümüzde ayrı bir başlık altında değerlendirilmelidir. Bilindiği gibi kanser hastalığı olan kişilerde cerrahi müdahalenin yanı sıra kemoterapi, radyoterapi gibi ilave tedavi yöntemleri de uygulanmaktadır. İlk olarak bilinmesi gereken; mümkün olduğu durumlarla sınırlı kalmakla beraber her türlü diş tedavisinin kanser tedavisi başlamadan önce başlaması gerekliliğidir" dedi.

Hastaların ağız içi olumsuzlukların şiddetini azaltmak için ağız hijyenlerini korumaya teşvik edilmesi gerektiğini kaydeden Dt. A. Doğan Bircan, şöyle konuştu:

"Düzenli olarak, günde 3-4 kez, özellikle yemeklerden sonra 30 dakika içinde ve yatmadan önce ağız temizliğini yapacak şekilde motive edilmelidirler. Diş fırçalama çok yumuşak bir fırça yardımıyla baskı uygulamaksızın antitartar, peroksit ihtiva etmeyen florür ve karbonat içeren bir diş macunu ile yapılmalıdır. İki ayrı diş fırçası değiştirilerek kullanılmalı ve klorheksidinli veya hipokloritli solüsyonlarda yıkanarak, kurutulmalıdır. Ağız duşu ve elektrikli diş fırçası kullanımı tavsiye edilmez. Hasta eğer diş ipi kullanıyorsa mumlu ve şerit diş ipi kullanması önerilir eğer kullanmıyorsa kullanıma alıştırmak için uygun bir zaman değildir. Dişler fırçaladıktan sonra günde en az dört kez, sabah, öğle, akşam yemeğinden sonra ve gece yatmadan önce bir su bardağı kaynatılıp soğutulmuş suya yarım çay kaşığı karbonat (yemek sodası) ilave edilerek hazırlanan ağız gargarası yapılması tavsiye edilir. Özellikle kemoterapiden 7-10 gün sonraki dönemde dişler fırçalanmamalıdır, çünkü bu dönemde diş eti kanaması ve enfeksiyon riski vardır. Fırçalamak yerine ağız gargaraları ve karbonatlı gargara ile ağız temizlenmelidir. Kemoterapi sırasında görülebilen kusmalardan sonra karbonatlı su ile hastanın sık sık gargara yapması uygun olur. Eğer diş macunu ağzınızı veya dişlerinizi sızlatıyor, fırçalarken mideniz bulanıyorsa, fırçalamak yerine karbonatlı gargara ile ağzınızı temizleyin. Kanser tedavisi sırasında mümkünse hareketli protezler takılmamalıdır. Tedavi sonrası dişler düzenli fırçalanmalı, protezler her yemekten sonra ve gece yatarken kesinlikle ağzınızdan çıkarılarak temizlenmelidir. Damağa iyi oturmayan takma dişler kullanılmamalı. Protezler temizleyici sıvılar içinde saklanmalıdır. Mantar enfeksiyonu varsa tedavi sadece ağız içi dokulara değil protezlere de uygulanmalıdır. Kurumaya karşı dudaklar vazelin veya dudak yağları ile nemlendirilmelidir. Ağız kurumasında alınacak genel önlemler şöyle sıralanabilir; sodalı garagaralar, şeker, buz parçaları, sıvı içeceklerin sık sık alınması, asitli veya baharatlı gıdalardan kaçınma, havayı nemlendirme, tükürük akışını hızlandıran diş hekiminin tavsiye edeceği preparatların kullanılması. Kolay yutmayı sağlamak için sulu yiyecekler tercih edilmeli ve günde en az iki litre sıvı içilmelidir. Tahrişe neden olabilecek asitli, çok sıcak ve çok soğuk içeceklerden, alkol ve tütün kullanımından kaçınılmalıdır. Baş-boyun bölgesine uygulanan radyoterapide, yaşam boyu süren fluor uygulaması, mevcut dişlerin muhafaza edilmesi ve kemik yıkımının önlenmesi açısından hayati önem taşır. Fluor uygulaması için özel ölçü kaşıkları hazırlanır. Fluorid kaşıklara konur, hasta ağzına yerleştirilir ve ısırtılır. Kaşıklar ağızda en az 5 dakika bırakılır sonra kaşıklar çıkarılır ve ağız durulanır. En az 30 dk süreyle yenmez içilmez ve diş fırçalanmaz. Fluorid uygulaması günde 1-2 kez yapılmalıdır. Tüm bu önlemlere rağmen ağzınızda, görünüm, his veya tat yönünden bir değişiklik olduğunda doktorunuza veya hemşirenize haber vermelisiniz. Tedavi sırasında acil bir diş problemi olduğunda onkologlar hastayı, en uygun olduğu zamanda diş hekimine hazırlamalı ve kan tablosu ile uygulanan tedavi hakkında bilgi vermelidir Dişler için mutlaka tedavi ve özellikle çekim gerekiyorsa, bunu kemoterapi başlamadan önce kan değerleri normal sınırlarda iken yapılır. Diş çürüğü ya da ağrı gibi problemleriniz varsa kemoterapi uygulamasına başlamadan en az iki hafta önce diş hekimine gitmeniz gerekir. Tedavilerin sağlıklı bir biçimde sürdürülmesi ve hasta ile işbirliğinin korunması için tedaviye başlanmadan önce bir diş hekimine giderek koruyucu programları uygulamakta fayda vardır. Son olarak kanser tedavisi öncesi alınan ağız içi önlemleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Ağız içinde rahatsızlıklara neden olan diş taşlarının temizlenmesi, hatalı dolgu ve protezlerin düzeltilmesi, diş eti problemleri ve diş çürükleri tedavi edilmeli, hastalardan ölçü alınarak özel kaşıklar hazırlanmalı. Bu kaşıklar tedavi öncesinde ve sonrasında dişlerin korunması için fluor jeli uygulamasında kullanılmalı. Yukarıdaki amaçlara yönelik her türlü tedavi mümkünse kanser tedavisine başlamadan önce gerçekleştirilmelidir. Çünkü kanser tedavi sırasında sadece acil tedaviler yapılabilir.