HİPERAKTİVİTE HASTALIK MI YOKSA SADECE SORUN MU?

Çocuk Gelişim Uzmanı Şenay Yılmaz, hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı hakkında önemli bilgiler verdi:

Hiperaktivite ve dikkat eksikliği; hastalık mı yoksa davranış bozukluğu mu?
Bu sorun bir hastalıktır; nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Yani beynin bazı kısımlarının olması gerekenden fazla aktif olması ve bunun beyin tarafından organize edilememesidir. Çocuğa dikkat eksikliği tanısının konulabilmesi için tıp bilgisi gerekmektedir.

Tedavisi mümkün mü peki?
İki yönlü tedavisi mümkündür; ilaç ve eğitsel tedavi. İlaç; dikkat süresini uzatır ve hareketliliği azaltır. Bireysel eğitim de dikkat ve sosyal becerilerinin geliştirilmesinde etkilidir.

SUÇA MEYİLLİ OLABİLİRLER
Dikkat eksikliği olan çocuk, okulda her zaman başarısız mı olur?
Elbette hayır. Sadece doğru yönlendirme ve eğitim almayan çocuklar, maalesef suça meyilli olabiliyor.
Bu tanı aileleri nasıl etkiliyor?
Öğrenme güçlüğü ya da otizm gibi sorunlara nazaran, bu durum onlara daha sempatik geliyor. Kabullenememe sorunu olmuyor yani...
Hiperaktif öğrenci, öğretmeni çok mu yoruyor peki?
Bazı çocuklar bir kenarda oturup sorun çıkarmadan hayatlarına devam ediyor. Bazılarında ise öfke kontrolü sorunu yaşanıyor. Öğretmeni yoran da bu gruptur.
Öğretmenler bu grup için nasıl çözümler üretiyor?
Bazı öğretmenler sorumluluk almamak için kaynaştırma raporuna yöneliyor. Çözümcü öğretmenler ise çocuğun gerekli tedavileri alması konusunda aileyi yönlendiriyor.

İLAÇLARI ÇOCUĞA VİTAMİN DİYE VERİN
Dikkat eksikliği olan çocukların ebeveynleri, ilaç kullanma taraftarı değil. Neden?
Çünkü bu ilaçların çoğu kırmızı reçeteli yani heyet raporu gerektiriyor. Yapılan araştırmalarda bazı ilaçların yapısında bağımlılık yaratan maddelere rastlanması da aileleri ürküttü.
İlaçların çocuğun üzerindeki etkisi nedir?
Bazı aileler, bu ilaçları çocuğuna vitamin diye vermektedir. Bazı aileler ise çocuğa "Dikkat eksikliğin için bu ilaçları içiyorsun" diyor. Ben birinci seçeneği daha doğru buluyorum çünkü diğer durumda çocuk, bazen bu sorunun arkasına saklanmakta ve bunu bahane olarak göstermektedir. Örneğin sorumluluklarını yerine getirmesi konusunda uyarıldığında "Ama benim dikkat dağınıklığım var" diyebiliyor.


KIZARAN ELMALAR' ÇOCUĞU OLUMLU ETKİLER
Okuma yazma sökenler için hazırlanan kızaran elmalar, kurdelalar motive edici midir?
Bu tarz teknikler sınıf içi rekabeti artırarak çocukların başarısını olumlu yönde etkiler. Ancak burada öğretmenin ve ailelerin; başarılı çocukları çok fazla öne çıkararak başarısız olanların motivasyonunu kırmaması gerekir.

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BELİRTİLERİ
Çocuktaki dikkat eksikliğinin belirtileri şunlardır;
Yönergeleri başından sonuna devam ettiremez.
Dikkatini yaptığı işe ya da oyuna veremez.
Evde ya da okulda yapacağı işler ve aktivitelerde kendisine lazım olacak malzemeleri kaybeder.
Siz konuşurken, sizi dinlemez gibi görünür.
Detayları gözden kaçırır.
Düzensizdir.
Uzun süre zihinsel çaba gerektiren işleri yapmakta zorlanır ve bunlardan kaçınır.
Çok unutkandır.
İlgileri çok kolay şekilde başka yöne dağılır.

YERİNDE DURMAZ
Hiperaktivite belirtileri ise şunlar;
Çocuk bir türlü yerinde duramaz. Oturması gerektiği halde bir türlü oturamaz.
Sessiz sakin oyun oynamakta zorlanır.
Yerli yersiz oraya buraya koşup tırmanır.
Çok konuşur.
Çoğu zaman soru bitmeden cevabını verir.
Sırasını beklemekte zorlanır.
Olaylara ya da konuşulanlara müdahale ederek onları yarıda keser.

MESLEK YA DA GÜZEL SANATLAR LİSESİNDE BAŞARILI OLURLAR
Hiperaktivitesi ve dikkat dağınıklığı olan çocukların okul hayatı nasıl bir gelişim gösteriyor?
Özellikle ilkokul birinci sınıftan alıp liseye kadar takip ettiğim çocuklarda; genel seyrin oldukça sancılı geçtiğini söyleyebilirim. Özellikle ilkokul birinci sınıf, kabus gibi geçiyor. Bu süreci doğru atlatabilen aileler, ikinci ve üçüncü sınıfta biraz daha nefes alıyor. Ancak dördüncü sınıfta yeni bir kabus dönemi daha başlıyor. Bunun nedeni de derslerin giderek ağırlaşması. Bu dönemin ardından, orta şiddette dikkat dağınıklığı ve hiperaktivitesi olan, normal zekaya sahip bir çocuk; altıncı sınıfa kadar yaşıtlarınınki gibi bir gelişim gösteriyor. Altıncı ve sekizinci sınıf arasındaki dönemde ise daha çok ergenlik sorunları gözleniyor. Bu dönemi de sağlıklı bir yönlendirme ile atlatan çocukların; meslek ya da güzel sanatlar lisesinde daha başarılı olduklarını söyleyebilirim. Hiperaktif çocuklarda esas olanın; doğru yönlendirme ve bireysel eğitim olduğu unutulmamalıdır.

Şımarık çocukla hiperaktifi ayırmak lazım. Şımarık çocuk mız mızdır, hep fazlasını ister, istediklerini elde etmek için her yolu dener. Onun davranışlarını düzeltmek kolaydır. Hiperaktif çocuğun yaptığı şeyler ise kendi elinde değildir.

ESRA TÜZÜN / Sabah