GÜNEŞE ÇIKMA REHBERİ, GÜNEŞ SAĞLIK AÇISINDAN HANGİ RİSKLERİ OLUŞTURUR?

Güneşe korunmasız çıkılması birçok sağlık sorununu da birlikte getiriyor. Bronzlaşma, derinin geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Deri, derindeki dokuları ultraviyole ışınlarından korumak için bronzlaşır. Ama bu yeterli değildir. Muhakkak ek koruma önlemleri gerekiyor. Yaz aylarında güneşin olumsuz etkilerinden korunmak sağlık açısından büyük önem taşıyor. Son yıllarda ozon tabakasındaki incelmenin etkisiyle güneşin zararlı etkisinin öne çıktığına işaret edilerek “Tatili hastalık nedeni haline getirmemek için ölçülü davranılması” önerilmektedir.

Soru: Güneşin yararları nelerdir?

Yanıt: Güneş deride bulunan D vitamini öncüsü bir maddeyi aktif D vitaminine dönüştürür. D vitamini vücuttaki kalsiyum dengesini ve kemik gelişmesini sağladığından özellikle çocuk ve yaşlılar için ölçülü yapmak koşuluyla güneş banyoları yararlıdır. Bazı deri hastalıklarına örneğin sedef hastalığına da güneş ışınlarının yararı olmaktadır.

Soru: Güneş sağlık açısından hangi riskleri oluşturur?

Yanıt: Güneşin zararlı etkileri var olan bir hastalığı artırmak veya olmayan problemleri başlatmak şeklinde görülüyor. Güneşin ek sık görülen olumsuz etkisi; güneş yanığıdır. Birden yoğun güneşlenmeyle 2-6 saat içinde gelişir. 1-3. günlerde şiddetlenir ve 5-6 gün içinde geriler. Kızarıklık, yanma, ağrı ve ileri durumlarda sulu kabarcıklar görülür. Baş ağrısı, bulantı ve halsizliğe neden olur.

Soru: Güneş yanığında ilk müdahale nasıl olmalıdır?

Yanıt: Böyle bir durumla karşılaşıldığında, hastanın serince bir yerde dinlenmesi ve sonrasında sık sık serin duşlar alması yararlı olur. İleri durumlarda doktora danışılmalıdır. Yağsız su bazlı yumuşatıcı kremler, gerekirse kortizonlu krem veya merhemler ve ağrı kesiciler kullanılması yararlı olabilir.

Soru: Güneş alerjileri nasıl ortaya çıkar?

Yanıt: Güneşin erken dönemdeki zararlı etkilerinden biri de polimorf ışık reaksiyonu, kurdeşen gibi hastalıkları ortaya çıkarmasıdır. Alerjik kökenli bu reaksiyonlar; güneş gören vücut bölgelerinde (yüz, kollar ve boyun gibi) kızarıklık ve kaşıntılı döküntüler şeklinde görülür.

Soru: Cilt kanserleri nasıl oluşur? Belirtileri nelerdir?

Yanıt: Uzun ve yinelenen güneşte kalmaların yıllar içinde doğurabileceği en önemli sonuç; deri kanserleridir. Deri kanseri vücudun hiç güneş almayan bölgelerinde de görülmekle birlikte çoğunlukla açık kısımlarda görülmesi, güneşin rolünü gösteren bir bulgudur. Deri kanserlerinin büyük kısmının seyri nispeten iyi olmakla birlikte pigment üreten hücrelerden kaynaklanan Melonom, bilinen en kötü kanser türlerinden biridir. Giderek büyüyen ya da yeni ortaya çıkan ben ya da lekeler için doktora danışılmalıdır.

Soru: Ciltte güneşin etkisiyle oluşan kahverengi lekelerin nedenleri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır?

Yanıt: Güneşin etkilerinden biri de vücutta kahverengi lekeler oluşmasına neden olmasıdır. Bunlar genel sağlık açısından önem taşımazlar, ancak görünümleri rahatsızlık vericidir. Etkili bir güneş koruyucu kullanmanın yanı sıra, hidrokinon gibi pigment üretimini durduran ve meyve asitleri gibi soyucu özellik taşıyan ilaçlar alınabilir. Ancak kesin sonuç almak her zaman mümkün olmayabilir. Güneş uzun sürede verdiği zararlardan biri de deri yaşlanmasıdır. Doğal yaşlanmaya ek olarak güneşin yol açtığı kırışıklık, lekelenme ve deri yapısında kabalaşma ortaya çıkabilmektedir.

Soru: Cilt tiplerine göre güneşten korunma nasıl olmalıdır?

Yanıt: Çocuklar, yaşlılar, kalp hastaları, hipertansiyonu bulunanlar ve bazı cilt tiplerine sahip olanlar güneşten daha çok etkileniyorlar. Doğal olarak bu kişiler ek korunmaya daha çok önem vermeleri gerekiyor. Deri tipleri, yaz güneşinde ortaya çıkan kızarıklık ve bronzlaşabilme özelliğine göre belirleniyor.

• Tip 1: Her güneşlenmede kızaran asla bronzlaşamayan

• Tip 2: Her zaman kızaran bazen bronzlaşan Tip 1 ve Tip 2’de olanlar, genellikle sarışın, mavi gözlü ve beyaz tenlidirler ve genellikle yazın öğle güneşinde 10-20 dakikada güneş yanığı alabilirler.

• Tip 3: Bazen yanan, genellikle bronzlaşan

• Tip 4: Çok az yanan, çabucak ve her zaman bronzlaşan

• Tip 5: Koyu renk olanlar (Kızılderililer gibi)

• Tip 6: Zenciler Tip 1 ve Tip 2 olanlar, yaşlılar, çocuklar ve güneşe duyarlı hastalığı olanlar, yazın her gün güneş koruyucu kullanmalıdırlar. Tip 3 olanların da uzun güneşlenmelerde koruyucu kullanmaları gerekir. Tip 4, 5 ve 6 olanların ise koruyucu kullanmaları gerekmez.

Soru: Kremler içinde yer alan koruma faktörü ne ifade eder?

Yanıt: Güneş koruyucu kremlerde PABA, benzofenon gibi güneş ışınlarını emen veya çinko oksit gibi ışığı yansıtan maddeler vardır. Bunların taşıdığı numaranın, yani güneş koruma faktörünün anlamı ise şöyle açıklanabilir; güneş koruyucusuz diyelim 10 dakika güneşte kalma ile oluşan kızarıklık, koruma faktörü 15 olan bir ürünle güneşlendiğimizde ancak (15 x 10 =) 150 dakikada oluşacaktır. Bu koruyucuların içerdiği maddelerden herhangi birine karşı deride bir hassasiyet gelişebileceği ve alerjik döküntülere neden olabileceği de unutulmamalıdır.

Soru: Cildin korunmasında koruyucu kremler ne kadar etkili oluyor?

Yanıt: Güneş koruyucular olarak bilinen maddeler, çinko oksit, titanyum dioksit, benzon, parsol gibi maddeleri içeriyor. Bu maddeler ya gelen ışığı geri yansıtarak, veya ışını emerek hücreye kadar ulaşmasını engelliyor. Aldığımız güneş koruyucu ürünlerde bu maddelerden en az iki tanesinin bulunmasına dikkat etmek gerekiyor.,

Soru: Güneşlenirken nelere dikkat edilmelidir?:

Yanıt: 1- Güneşin en etkili olduğu 11.00 - 15.00 saatleri arasında güneşlenmekten kaçınılmalıdır.

2- İlk güneş banyoları en çok 15 - 20 dakika, en fazla güneşlenme süresi 1-1,5 saat kadar olmalıdır.

3- Güneş koruma faktörü en az 15 olan kremler günlük olarak kullanılmalıdır.

4- Bulutlu havalarda güneş radyasyonu, ancak yarısı kadar azalır. Bu nedenle yazın bulutlu havalarda da koruma yapılmalıdır.

5- Deri kanserleri, güneşe bağlı deri yaşlanması gibi sonuçlar, güneş ışınlarının uzun vadede birikici etkileri ile ortaya çıktığından koruyucu uygulamalara çocukluktan başlamalıdır.

6- Bazı ilaçlar (tetrasiklinler, idrar söktürücüler gibi) ve parfümlü kozmetik malzemeler güneşe hassasiyeti artırdıklarından ilaç alanların güneş banyosu yapmadan önce hekimlere danışmaları gerekir.

7- Solaryum cihazı da bir tür ultraviyole kaynağı olduğu için güneşin taşıdığı bütün risklerin solaryum ile bronzlaşma sonucunda da oluşabileceği bilinmelidir