Diyabetli bireylerde kalp damar hastalıkları hem daha erken hem de çok daha sık görülüyor. Her 6 saniyede bir diyabetli birey yaşamını yitiriyor. Birleşmiş Milletlerin verilerine göre dünyada tüm nedenlere bağlı ölüm oranı her yıl bin kişide 7.8 kişi iken her yıl bin diyabetli bireyin 27’si kalp ve damar hastalıkları nedeniyle kaybediliyor.

1998 yılında ülkemizde yapılan TURDEP-I çalışmasında diyabetin erişkin nüfusta görülme sıklığının yüzde 7,2 olduğunu gösterdi. 10 yıl sonra TURDEP-II yaptığımızda bu oran 13,2’ye çıkmış. Buna birde tedavi edilmesi gereken gizli şekeri de eklediğimizde Türkiye’den her 4 erişkinden bir tanesi ya diyabet ya da gizli şeker hastası oluyor.  

Diyabet hastalığı neden artıyor?

Egzersiz yapmama, sağlıksız beslenme, fastfood beslenme alışkanlığının yayılması,  endüstriyel ürünlerin de çok fazla kullanılması ile birlikte obezite ile birlikte diyabetin sıklığının arttığını gözlemliyoruz. Hatta bazı yayınlarda ikisinin bir hastalık olduğu “diyabezite” şeklinde de tanımlanıyor.

Bu konuda çalışan sağlık profesyonellerinin dışında merkezi otoritenin, mahalli idarelerin, milli eğitimin desteği gerektiğini belirten Prof. Dr. Gönen,  “Çünkü bunun bir yaşam tarzı olduğunu toplumun algılamasını sağlamak gerekiyor. Haftanın 4-5 günü 35-40 dakika tempolu yürüyüş önerilmeli

Gizli diyabet nasıl anlaşılır?

Diyabet artık koroner arter hastalığı ile eş değer kabul ediliyor. Açlık kan glikoz değeri, 100-126 mg/desilitre, şeker yükleme testinde 2. saatinde tokluk kan şekeri 140- 200 mg/desilitre arasında ya da 3 aylık şeker ortalaması olan Hemoglobin A1C değeri yüzde 5.7-6.4 arasında ise bunu gizli diyabet kabul ediyoruz. Bu bireyler henüz şeker hastası değiller ancak hasta olmaya adaylar. Yaşam tarzı değişikliği gerekiyor. Dengeli beslenme ve düzenli egzersiz ile disiplinize ederek çıkabilecek diyabeti öteleme hatta engelleme şansına sahibiz. Ailesinde diyabet olanlar, fazla kilolu olanlar, kan yağı yüksek olanlar, kan basıncı yükselmeye başlayanlar ve polikistik overi olanların yılda bir kez kan şekerine baktırmaları önemli.

Son 2 yılda aşırı kilodan ölenlerin sayısı yetersiz kilodan ölenlerin sayısını geçti!

Son 2 yılda aşırı kilodan ölenlerin sayısı yetersiz kilodan ölenlerin sayısını geçmiştir. Birçok hastalığın önemli endokrin yönleri vardır; yani, hastalığın sebebi veya tedavisinde hormonlar söz konusu olmaktadır.

Gebelik diyabeti hakkında bilinmesi gerekenler

Gebe dengeli beslenme, düzenli egzersiz, kilo fazlası varsa kilo kontrolü gibi tedbirleri mutlaka almalı. Gestasyonel diyabet olup olmadığını araştırmanın yolu da “oral glikoz tolerans testi”dir. Gebelerin bazıları gebelik diyabeti açısından riskli gebelerdir. Fazla kilolu olanlar, ailesinde diyabet olanlar, daha önceki doğumda makrozomik bebek yani normal kilonun çok üzerinde olanlar ve polikistik overi olan kadınlar gibi bazı gebelikler diyabet yönünden risklidir.  Tanı koymak için öncelikle 50 gram şeker ile 26-28. haftalarda tarama testi yapıyoruz. 50 gram ile yapılan tarama testi aç ya da tok karnına fark etmiyor. Birinci saatteki kan şekeri  180’in üzerinde ise biz bunu gebelik diyabeti olarak kabul ediyoruz ve başka bir test yapmıyoruz. Altında ise gebelik diyabeti olmadığını söylüyoruz. 140-180 aralığında olanlarda standart “oral glikoz testi” dediğimiz 75 gram açlık kan şekeri 92, birinci saat kan şekeri 180, ikinci saat kan şekeri 153 değerlerinden bir tanesini bile aştı ise biz bunu gestasyonel diyabet kabul ediyoruz

Gebelik şekerinde hangi tarama testi daha iyi?

Gestasyonel Diyabet (Gebelik şekeri)  tanısı için dünya genelinde kabul edilen ortak bir görüş bulunmamaktadır. Bu konuda farklı ülkelerde uygulanan farklı ancak benzer testler bulunmaktadır. Görüş ayrılığının nedeni bebeğe yapılan testin zarar verip vermediği değil, hangi tarama testinin daha iyi olduğu yönündedir. Öncelikle bu iyi ayırt edilmeli.  Amerika’da hiç bu konuda tartışma yok. Hekim gerekli gördüğünde bu testin yapılmasını söylüyor, gebelerde diyabet takibi yapılıyor.

Gebelikte şeker ölçümünün çocuğa zararı olur mu?

75 gram glikoz, 8 kaşık pirinç pilavı yemek ya da bir tatlı dilimine denktir. Ayrıca o alınan glikoz anne karnındaki bebeğe gitmiyor.  Anne yarım litre su içtiğinde bebek havuzda yüzmeye başlamıyor.  Karbonhidrattan az beslenen kadınlarda bu şekerin yaptığı etki yok ancak şeker kana karışmadan bir rahatsızlık verebilir. Bunun da çocuğa etkisi söz konusu değil.

75 gram şeker, iki teneke kutu kola içmek, 14 çay kaşığı şeker, 1 kase sütlaç ile aynıdır. Hatta 2 dilim baklava yediğinizde 90-100 gram şeker almış oluyorsunuz. Tek farklı sıvı halde şeker, kana daha hızlı karışıyor. Yani ortada korkulacak bir durum yok.

Şeker yükleme testlerindeki değerler nereden geliyor?

Bu değerler önceden yapılan uluslararası çalışmalardan elde edilen bilgiler eşliğinde şekillendirilmiş. Amaç, meydana gelebilecek doğum sorunlarını önlemek, anne ve bebek sağlığını korumak.

Neden 24-28. haftaya kadar bekliyoruz?

Gebelik fark edilir edilmez,  açlık kan şekeri ve HbA1c (3 aylık ortalama kan şekeri) rutin kontroller içinde bakılması gereken bir test. 24-28. haftalar arasında yapılan şeker yükleme testleri sadece riskli gebeliklere ve öncesinde diyabet tespit edilmemiş gebelere uygulanıyor

Şu anki tavsiyelere göre aşağıdaki şartların tümü varsa gebelikte seker yükleme testine gerek yoktur.

1- 25 yaşın altında olmak

2 -Gebelikten önce normal kiloda olmak

3 -Gestasyonel gebelik riskinin düşük olduğu bir etnik gruba dahil olmak

4 -Birinci derece akrabalarında diyabet bulunmamak

5 -Önceden anormal kan şekeri saptanmamış olmak

6 -Önceki gebeliklerinde sorun yaşamamış olmak

7 -Önceki gebeliklerinde yaşına göre büyük bebek doğurmamış olmak” şeklinde bilgi verdi.