DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİNE STANDART YAPI GELİYOR

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Maliye Bakanlığı, 1927'lerden beri çıkarılan kanunlarla faaliyette bulunan döner sermaye işletmelerini yeniden düzenliyor. Bakanlıkça hazırlanan ve ilgili kamu kuruluşlarına görüş için gönderilen ''Döner Sermaye İşletmeler Kanun Taslağı'' ile bütün döner sermaye işletmeleri, standart bir yapıya kavuşturuluyor, ayrı kanun ve yönetmeliklerle kurulan işletmeler, tek mevzuat altında toplanıyor. Mevcut kanunlarda yer alan bazı hükümler, yeni düzenlemeye aynen aktarılırken, aralarında ek ödemenin de bulunduğu bazı hususlarda ise değişikliğe gidiliyor.

41 maddeden oluşan taslağa göre, kamu idarelerinin her birinde yalnızca bir döner sermaye işletmesi olacak. Böylece 2010 yılı sonu itibariyle 2.703 olan döner sermaye işletme sayısı 105'e düşecek. Ancak, bu işletmelere bağlı istenildiği kadar birim oluşturulabilecek.

Resmi verilere göre, kamuda 2.375'i genel, 328'i de özel bütçeli kuruluşlara ait olmak üzere 2 bin 703 döner sermaye işletmesi bulunuyor. Sağlık Bakanlığı, 1.040 işletme ile en fazla döner sermaye işletmesi olan kurum olurken, Sağlık Bakanlığını 914 işletme ile Milli Eğitim Bakanlığı, 247 işletme ile Orman Genel Müdürlüğü, 187 işletme ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 84 işletme ile Çevre ve Orman Bakanlığı, 78 işletme ile de üniversiteler takip ediyor. Milli Savunma Bakanlığındaki döner sermaye işletme sayısı 59, Başbakanlıkta 51, vakıflarda 3, diğer kurumlarda ise 12 olarak belirleniyor.

-VARLIKLARI, DEVLET MALI SAYILACAK-

Kanun taslağındaki diğer bazı düzenlemeler de şöyle sıralanıyor:

-Döner sermaye işletmelerinin faaliyetleri, idarenin görev ve yetki alanıyla sınırlı olacak. İşletmeler, vergi, resim ve harca konu olacak alanlarda faaliyette bulunamayacak. İşletmeler, mali borçlanma yapamayacak, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılması, hesap verebilirliğin ve saydamlığın sağlanması esas olacak.

-İşletmelerin giderlerini, kendi faaliyet gelirleriyle karşılamaları öngörülürken, işletmelerin varlıkları da devlet malı sayılacak.

-İşletme gelirleri, faaliyet alanlarıyla ilgili mal ve hizmetlerin satış gelirleri ile diğer gelirlerden, giderleri ile faaliyet alanlarıyla ilgili giderlerden oluşacak.

-YÖNETİM KURULLARI OLUŞTURULUYOR-

-Döner sermaye işletmelerine yönetim standardı gelecek. Bu çerçevede işletmesi bulunan her bir idare merkezinde, işletmenin en üst karar organı niteliğinde, 5 üyeli bir yönetim kurulu oluşturulacak.

Yönetim kurulu başkan ve üyeleri, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde ilgili Bakan, özel bütçeli idarelerde ise üst yönetici veya görevlendireceği kişi başkan olmak üzere üst yönetici tarafından 4 yıllık süre için görevlendirilecek.

-Yönetim kurulunun altında işletme yöneticisi ve işletme birim yöneticilerinin yer alacağı bir yönetim yapısı kurulacak.

-Döner sermaye işletmelerinde ayrı tüzel kişilik olmayacak. Halen Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığındaki bazı döner sermaye işletmeleri, tüzel kişiliğe haiz kurum durumunda bulunuyor. Ayrı tüzel kişiliklere son verecek yeni düzenlemeyle işletmelerin bütün malları Hazine malı sayılacak. Taşınmazları da Hazine adına tescil edilecek. Ancak bu malların döner sermaye işletmesine tahsisi yapılacak.

-EK ÖDEME DAHİL HARCAMALARA SINIR-

-İşletme harcamalarına sınır gelecek. Buna göre, işletme birimlerinin personel giderleri, ek ödeme dahil, bütçe gelirlerinin yüzde 30'undan fazla olamayacak. Maliye Bakanı, bu oranı, işletmeler itibariyle yüzde 20'ye kadar indirmeye ve yüzde 45'e kadar yükseltmeye yetkili olacak.

-Üniversitelere bağlı işletme birimleri bütçe gelirlerinin, tıp ve diş hekimliği fakülteleri ile sağlık uygulama ve araştırma merkezleri için asgari yüzde 35'i, ziraat ve veteriner fakülteleri, sivil havacılık yüksekokulu ile bünyesinde atölye veya laboratuvar bulunan yükseköğretim kurumları için yüzde 25'i, diğer yükseköğretim kurumları için ise yüzde 15'i, ilgili yükseköğretim kurumunun ihtiyacı olan mal ve hizmet alımları, her türlü bakım, onarım, kiralama, devam etmekte olan projelerin tamamlanmasına yönelik inşaat işleri ve diğer ihtiyaçlar ile yönetici payları için kullanılacak. Bu oranlar, Yönetim Kurulunca yüzde 50'sine kadar artırılabilecek.

-HAZİNE PAYI-

-Hazine payı uygulamasında mevcut oranlara bağlı kalınacak ve işletme biriminin tahsil edilen aylık bütçe gelirinin yüzde 15'i en geç takip eden ayın 20'sine kadar genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimine yatırılacak. Bu oran Maliye Bakanınca işletmeler itibariyle yüzde 1'e kadar indirilebilecek, aynı şekilde yüzde 20'ye kadar yükseltilebilecek.

-EK ÖDEMELERDE DEĞİŞİKLİK-

-Ek ödemelerde sistem değişiyor. Mevcut sistemde, tahakkuktan elde edilen gelirden ek ödeme yapılırken, taslakta tahsil edilen gelir üzerinden ek ödeme uygulamasına geçiliyor. Böylece, katkı payı için tahakkuk edilen gelirin tahsili şartı getiriliyor.

-Ek ödeme oranları yeniden düzenleniyor. Taslakta, sağlık dışındaki personelin ek ödemelerindeki mevcut oranlar aynen korunuyor. Sağlık personelinde 5947 Sayılı Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanundaki sistem esas alınırken, sağlık personelinin ek ödeme oranlarında ise indirime gidiliyor. Ancak, aylık katkı payı oranları azaltılırken, eski ve yeni oranlar arasındaki farkın, döner sermaye işletmesinin yıl sonunda kar elde etmesi şartıyla, yıl sonunda 1 defada sağlık personeline ödenmesi öngörülüyor.

Tam Gün Yasasında, klinik şefleri ve şef yardımcıları ile uzman tabip kadrosuna atanan profesör ve doçentlerde yüzde 800 olarak belirlenen ek ödeme oranı, Döner Sermaye İşletmeleri Taslağında yüzde 740, uzman tabip ve tıpta uzmanlık mevzuatında belirtilen dallarda uzman olanlar ile uzman diş tabipleri için yüzde 700 olan oran da, Taslakta yüzde 650 olarak düzenleniyor.

Pratisyen tabip ve diş hekimleri için Tam Günde yüzde 500 olarak yer alan ek ödeme oranı, taslakta yüzde 465'e, idari sağlık müdür yardımcısı, hastane müdürü ve eczacıların yüzde 250 olan ek ödeme oranı yüzde 235'e, başhemşirelerin yüzde 200 olan ek ödeme oranı yüzde 190'a, döner sermaye muhasebe birimi personeli ve diğer personelin yüzde 150 olan ek ödeme oranı da yüzde 140'a düşürülüyor.

Aradaki farkın, işletmenin yıl sonunda kar elde etmesi halinde personele ödeneceği belirtiliyor.

-İŞTE EK ÖDEME DÜZENLEMESİ-

Sağlık personeliyle ilgili ek ödeme konusu, Taslakta şu şekilde yer aldı:

''Personelin katkısıyla elde edilen bütçe gelirlerinden, döner sermayeli işletme birimleri (sağlık kurum ve kuruluşları) kadro ve pozisyonlarında görev yapan memurlar ile sözleşmeli personele mesai içi veya mesai dışı ayrımı yapılmaksızın ek ödeme yapılabilir. Sağlık Bakanlığınca belirlenen hizmet sunum şartları ve kriterleri de dikkate alınmak suretiyle, bu ödemenin oranı ile esas ve usulleri; personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, hizmete katkısı, performansı, tetkik, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ile muayene, ameliyat, anestezi, girişimsel işlemler ve özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi unsurlar esas alınarak Bakanlığın uygun görüşü üzerine Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Personelin katkısıyla elde edilen bütçe gelirlerinden personele bir ayda yapılacak ek ödemenin tutarı, ilgili personelin bir ayda alacağı aylık (ek gösterge dahil), yan ödeme ve her türlü tazminat (makam, temsil ve görev tazminatı ile yabancı dil tazminatı hariç) toplamının; klinik şefleri ve şef yardımcıları ile uzman tabip kadrosuna atanan profesör ve doçentlerde yüzde 740'ını, uzman tabip ve tıpta uzmanlık mevzuatında belirtilen dallarda bu mevzuat hükümlerine göre uzman olanlar ile uzman diş tabiplerinde yüzde 650'sini, pratisyen tabip ve diş tabiplerinde yüzde 465'ini, idari sağlık müdür yardımcısı, hastane müdürü ve eczacılarda yüzde 235'ini, başhemşirelerde yüzde 190'ını, döner sermaye muhasebe birimi personeli ve diğer personelde ise yüzde 140'ını geçemez.

İşin ve hizmetin özelliği dikkate alınarak yoğun bakım, doğumhane, yeni doğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, ameliyathane, enfeksiyon, özel bakım gerektiren ruh sağlığı, organ ve doku nakli, acil servis ve benzeri sağlık hizmetlerinde çalışan personel için yüzde 140 oranı, yüzde 190 olarak uygulanır. Nöbet hizmetleri hariç olmak üzere mesai saatleri dışında gelir getirici çalışmalarından doğan katkılarına karşılık olarak tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlara bu alt bentteki oranların yüzde 30'unu, diğer personele yüzde 20'sini geçmeyecek şekilde ayrıca ek ödeme yapılır.

Sözleşmeli olarak istihdam edilen personele yapılacak ek ödemenin tutarı ise, aynı birimde aynı unvanlı kadroda çalışan ve hizmet yılı aynı olan emsali personel esas alınarak belirlenir ve bunlara yapılacak ek ödeme hiçbir şekilde emsaline yapılabilecek ek ödeme üst sınırını geçemez.''

-YÖNETİCİLERE KAR İÇİN TEŞVİK-

-Kar eden döner sermaye işletmelerinin yönetim kurulu başkan ve üyelerine, yılda bir kez KİT Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri için YPK tarafından belirlenen aylık ücretin 6 katı tutarında ödeme yapılacak.

Bu ödeme, Sağlık Bakanlığında Merkez Döner Sermaye İşletme Birimi hesabına aktarılan paylardan, birden fazla işletme bulunan diğer idarelerde yönetim kurulunca belirlenecek işletme biriminin bütçesinden, birimi olmayan işletmelerde ise işletme bütçesinden gerçekleştirilecek.

-ÖZEL HÜKÜMLER-

-Mevcut Döner Sermaye Kanunlarındaki hükümleri de kapsayan Taslak uyarınca, Türk silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu kapsamındaki hak sahipleri ve boş yatak olması kaydıyla, döner sermayesi bulunan askeri hastanelerde, mevcut yatak sayısının yüzde 10'unu geçmemek üzere her yıl Genelkurmay Başkanlığı tarafından belirlenecek oran veya sayıda, GATA ve eğitim hastanelerinde mevcut yatak sayısının yüzde 5'ini geçmemek üzere işletme yönetmeliğinde belirtilecek oran ve sayıda sivil hastalar muayene ve tedavi olabilecek.

-Savaş, iç savaş, terör, kargaşa ve benzeri olağanüstü koşullara sahip ülkelerde uluslararası taşıma yaparken saldırıya uğrayıp hayatını kaybeden şoför ve beraberindeki Türk vatandaşlarının varislerine 40 bin liraya ödeme yapmaya Ulaştırma Bakanı yetkili olacak.

-6 İŞLETME TASFİYE OLACAK-

-Taslağa konulan bir geçici maddeye göre, Devlet Personel Başkanlığı Döner Sermaye İşletmesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Ayvalık Vakıf Zeytinlikleri ve Vakıf Menba Suları Döner Sermaye İşletmeleri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi ile Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi Döner Sermaye İşletmeleri, yeni düzenleme yürürlüğü girdiğinde tasfiye olacak.

Özel bütçeli idarelere bağlı 82 döner sermaye işletmesi ile genel bütçe kapsamındaki şu işletmeler, faaliyetini sürdürecek:

Başbakanlık, Yargıtay, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Dışışleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Denizcilik Müsteşarlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmeleri.